Waarom houden kraaien een uitvaart?

Het is al lang bekend dat kraaien zich vreemd gedragen rond hun overleden soortgenoten: ze verzamelen zich eromheen en maken dan vreemde, kwakende geluiden. Zou dit een soort uitvaartritueel kunnen zijn? Om dat te begrijpen had de wetenschap tot voor kort maar weinig echt bewijs. Er waren vooral veel verhalen over zulk gedrag. Daarom werd een team samengesteld om te onderzoeken waarom kraaien zo attent reageren op hun gevallen kameraden.

Kraaiengeheugen

Voor het onderzoek werd gebruik gemaakt van het feit dat kraaien een bijzonder goed geheugen hebben voor mensen die ooit een bedreiging vormden. De kraai die de bedreiging ontdekte, leert zijn soortgenoten vervolgens ook over de bedreiging. Daardoor kan het gebeuren dat zelfs jaren later een hele zwerm kraaien de betreffende persoon ‘uitscheldt’. Om te voorkomen dat dit ook buiten het onderzoek zou gebeuren, droegen de onderzoekers daarom maskers.

Onderzoeker Kaeli Swift begon de kraaien op een specifieke plaats te voeden met extra lekker eten. Ze maakte heel wat kraaienvrienden. Maar na een tijdje werd op de plek waar de kraaien normaal gesproken eten zouden vinden, nu door een gemaskerde onderzoeker een dode kraai gepresenteerd. Die persoon zou daar vervolgens een half uur blijven staan, met de dode kraai in zijn handen. De eerste keer dat dit gebeurde wilden de kraaien het voedsel van Swift niet opeten. In plaats daarvan begonnen ze de gemaskerde onderzoeker uit te schelden en aan te vallen. Ook de dag daarna, als de gemaskerde onderzoeker geen dode kraai bij zich had, ontweken ze het voedsel nog.

‘Dit leert ons dat kraaien de dood zien als een leerzaam moment. Het is een signaal voor gevaar en iets dat vermeden moet worden’, legt Swift uit. De les blijft ze bovendien ook bij. Zelfs zes weken na het experiment wordt door meer dan een derde van de kraaien het gebied nog steeds vermeden.

Samen geëvolueerd

Het onderzoek, dat volledig werd gepubliceerd in het blad Animal Behaviour, was een van de vele onderzoeken die gedaan worden naar de reactie van dieren op de dood. Ook bepaalde soorten gaaien, die tot dezelfde vogelfamilie van kraaiachtigen behoren, houden ook een soort uitvaart voor hun soortgenoten. Maar waar gaaien ook negatief reageren op andere soorten dode vogels van dezelfde grootte, doen kraaien dat niet. Als de gemaskerde onderzoeker bijvoorbeeld een dode duif ophield, deed dat de kraaien weinig.

Deze resultaten tonen volgens de onderzoekers aan hoe belangrijk het geheugen voor kraaien is. Omdat ze menselijke gezichten kunnen herkennen en onthouden, kunnen ze bedreigende mensen onderscheiden van de onschuldigen. ‘Blijkbaar zijn de kraaien met ons mee-geëvolueerd, om zo goed mogelijk met ons samen te leven’, aldus Swift.

De onderzoekster concludeert dat kraaien, net als een kleine groep andere dieren waaronder olifanten, giraffen, chimpansees en andere kraaiachtigen, de dood herkent en misschien zelfs betreurt. Of ze dat doen uit emotie of om beter te leren overleven blijft helaas nog een raadsel.