Links of rechts politiek georiënteerd? Je hersenen bepalen het.

Vieze plaatjes, zoals van dat prutje in de gootsteen, een aangereden dier langs de kant van de weg of een vuilnisbak in de zomer, maken een walg-reactie los in de hersenen. De mate waarin de hersenen dat doen kunnen voorspellen of je conservatief of liberaal bent. In een onderzoek van de Amerikaanse universiteit Virginia Tech wisten wetenschappers aan te tonen dat de kracht van die hersenreactie een betrouwbare voorspeller is voor iemands politieke oriëntatie. Het volledige onderzoek werd gepubliceerd in het magazine Current Biology.

Politieke ideologie voorspellen

Hoofdonderzoeker Read Montague legt uit: ‘Walgelijke afbeeldingen genereren een neurale reactie die zeer voorspellend is voor de politieke oriëntatie van individuen. Dat is zelfs zo als hun bewuste reactie op de afbeeldingen anders is dan hun hersen-reactie. Opvallend genoeg konden we zelfs aantonen dat slechts één enkele afbeelding al genoeg was om de politieke ideologie te voorspellen.’

De deelnemers aan het onderzoek werden in een hersenscanner gelegd en kregen vervolgens een serie van walgelijke afbeeldingen getoond, waaronder vieze toiletten en rottend eten. Tussendoor werden ook neutrale afbeeldingen zoals een landschap en aangename afbeeldingen zoals een babyfoto getoond. Nadien werd bij de deelnemers een gestandaardiseerde test voor politieke overtuigingen afgenomen. Daarin stonden onder andere vragen over of mensen geloofden in het homohuwelijk, abortus en immigratie.

Walging en ideologie

Met behulp van een zogeheten functionele MRI (f-MRI) kon de hersenactiviteit van de deelnemers vervolgens worden gekoppeld aan de afbeeldingen. Hiervoor was een zeer uitgebreide samenwerking nodig tussen universiteiten in de VS en Groot-Brittannië. De reactie van de deelnemers op de walgelijke afbeeldingen kon met 95-98 procent zekerheid voorspellen hoe die persoon had gereageerd op de schriftelijke test.

Wat blijkt? Conservatieven, mensen die rechtser in het politieke spectrum vallen, hebben een sterkere walg-reactie op de afbeeldingen. Montague: ‘Deze resultaten suggereren dat politieke ideologie door de hersenen worden geprojecteerd op vastgestelde neurale reacties. Wellicht was dat nuttig voor onze voorouders omdat het ze beschermde tegen dreigingen uit de omgeving. Misschien zijn die neurale reacties zelfs erfelijk. We weten in elk geval uit ander onderzoek dat walg-reacties erfelijk zijn.’ Het zou kunnen dat deze reacties een gevolg zijn van het vermijdende gedrag van onze voorouders, om ziekte en infectie te voorkomen. Maar Montague wijst er wel op dat we niet per sé op alleen instinct reageren.

Genen en ideologie

Het onderzoek werd gedaan omdat in voorgaand onderzoek onder tweelingen ook al zichtbaar was dat politieke ideologie – de mate waarin iemand liberaal of conservatief is – in zeer hoge mate erfelijk is. Het is bijna net zo erfelijk als bijvoorbeeld lichaamslengte. Montague: ‘Onze genen bepalen onze lengte, maar ze zijn niet de enige factor. Voeding, slaap en de mate waarin iemand honger lijdt bepalen allemaal mee hoe lang iemand uiteindelijk wordt. Toch zien we dat de kinderen van lange mensen vaak langer zijn. Dat is het startpunt. Zo werkt het ook voor politieke ideologie. Als we begrijpen dat sommige automatische reacties op politieke kwesties simpelweg zo werken –als automatische reacties – dan kunnen we misschien de angel uit de huidige verhitte politieke discussies halen.’

Mensen zijn unieke dieren, omdat ze in hoge mate door middel van cognitieve controle hun instincten kunnen beheersen. Montague noemt het een superkracht. ‘Mensen kunnen zichzelf een biologische reactie ontkennen ten gunste van een idee. Denk bijvoorbeeld aan een hongerstaking. Daarvoor is heel veel cognitieve controle nodig. En dat is ook mijn punt. Denk, reageer niet alleen.’