Hoe Halloween van religieuze viering in een thematische feestdag veranderde

In Nederland wordt Halloween nog niet zo lang gevierd. Veel mensen kennen het dan ook alleen als een uitbundig verkleedfeest met een griezelig tintje. Waar ligt de oorsprong van Halloween eigenlijk en hoe is het verworden tot het feest dat tegenwoordig gevierd wordt?

De naam en oorsprong van Halloween

Halloween wordt gevierd op 31 oktober. Dit is geen toeval, de naam Halloween is namelijk een verbastering van het Engelstalige woord voor Allerheiligenavond: All Hallows Eve, oftewel de avond voor Allerheiligen. Traditioneel worden op de dag voor Allerheiligen de doden herdacht. Op 1 november vieren veel natuurgodsdiensten Samhain. Zowel de Keltische kalender als het Paganistisch jaarwiel kennen (een variant van) Samhain. De algemene consensus is, dat tijdens de bekering tot het Christendom van Europa, men bewust Allerheiligen is gaan vieren op de datum van Samhain, om Samhain te verdringen of vervangen. Samhain was zowel de heidense dodenherdenking als nieuwjaarsviering.

Een bonte mix van culturele gebruiken

Zoals de naamgeving en oorsprong van Halloween een soort samenraapsel van tradities zijn, hebben ook de meeste gebruiken rondom Halloween hun wortels in oude tradities. Zo komt het meest bekende symbool dat wereldwijd geassocieerd wordt met deze dag, de uitgeholde pompoen met een eng gezicht: de Jack-o’-lantern, oorspronkelijk uit Ierland. Er zijn verschillende volkssprookjes over de exacte oorsprong. Wel is bekend dat deze lantaarns vroeger uit knollen gesneden werden. De Ieren die naar Amerika geëmigreerden ontdekten daar al snel dat pompoenen veel geschikter zijn voor dit doeleinde.

Het dragen van angstaanjagende kostuums vindt ook zijn oorsprong in Groot Brittannië, uit de tijd van de Kelten. Zij geloofden dat op die dag de geesten van alle overledenen van het afgelopen jaar terugkwamen om te proberen een levend lichaam in bezit te nemen voor het komende jaar. De geesten die uit dode mensen op zouden rijzen, werden aangetrokken door voedsel voor hen neer te leggen voor de deuren. Om te zorgen dat de boze geesten geen bezit zouden nemen van een levend lichaam en ze af te weren, droegen de Kelten maskers. Zo zouden ze het lichaam niet herkennen. Het verkleden wordt in verschillende tradities dan ook gezien om boze geesten te verwarren.

De vooral in Amerika zeer populaire trick-or-treattocht (je snoep of je leven), waarbij kinderen langs de deuren gaan om lekkers op te halen, vindt waarschijnlijk zijn oorsprong in een eeuwenoude gewoonte van het Europese christendom. Op Allerzielen gingen arme, in lompen gehulde christenen van deur tot deur en bedelden om zogenoemd zielencake. In ruil voor zo’n brood met krenten, beloofden ze een gebed te zeggen voor de overleden verwanten van de schenker.

Halloween in Nederland

Jarenlang is Halloween in Amerika voornamelijk een kinderfeest geweest. Sinds de jaren tachtig is hier steeds meer verandering in gekomen en is de nadruk meer op het verkleden en griezelen komen te liggen. Hiermee begon het ontstaan van feesten voor jongeren en volwassenen met vaak verkiezingen voor het beste kostuum of zelfs hele huizen die omgetoverd worden tot spookhuis. Via verschillende subculturen is het vieren van Halloweenfeesten ook de oceaan overgestoken. Vooral in de Randstad, waar veel expats wonen heeft het vieren van Halloween snel aan populariteit gewonnen. Steeds meer basisscholen en buurtcentra organiseren voor de kinderen een trick-or-treattocht. Ook in Nederlandse pretparken wordt veel aandacht aan Halloween besteed.

Waar er vanuit de ene kant veel enthousiasme is omtrent Halloween, is er in Nederland ook veel kritiek op. Zo wordt het door sommigen gezien als een door commercie ontdekte gelegenheid om de consumptiemaatschappij te stimuleren. Bovendien zou Halloween het Sint Maartensfeest van 11 november verdringen. Vanuit verschillende religieuze stromingen wordt Halloween gezien als een heidens feest dat het in het teken staat van spiritisme of zelfs duivelsverering.

Wat vind jij? Vier je Halloween?

Ook in de Daily van vandaag:
> Het stresshormoon verlagen met Tai Chi
> Met deze 5 tips lukt het jou om minder vlees te eten