Op zoek naar de kern in onszelf met de documentaire Walk With Me

Vanaf 28 september is de nieuwe documentaire Walk With Me te zien in de Nederlandse bioscopen. Een documentaire waarin de community van boeddhistische leermeester Thich Nhat Hanh centraal staat. Samen met talloze monniken en nonnen woont hij in boeddhistische leefgemeenschap Plum Village. Nog nooit eerder werden er camera’s toegelaten, maar daar bracht regie-duo Max Pugh & Marc J. Francis verandering in. Laatstgenoemde bracht een flitsbezoek aan het kantoor van distributeur Cinemien in Amsterdam en wij mochten hem spreken.

Duidelijk is meteen al dat Francis niet vreemd is met mindfulness. Hij zit rustig in zijn stoel en straalt een enorme kalmte uit, maar ook zelfverzekerdheid. Francis geeft aan een jetlag te hebben van zijn vlucht uit LA alwaar hij diverse locaties heeft aangedaan ter promotie van Walk With Me. Je zou denken dat Mindfulness een handige tool is op dit soort hectische momenten. ‘Ja, het helpt mij vooral om in het nu te leven en een bepaalde vredigheid te bereiken in de storm van het alledaagse leven’. Volgens hemzelf heeft hij bij het maken van Walk With Me meer handvatten gekregen om hier bewust mee bezig te blijven in het drukke bestaan binnen de filmindustrie. Marc zegt nu beter met teleurstellingen om te kunnen gaan en zich neutraler en onafhankelijker op te stellen ten opzichte van de resultaten. ‘De filmindustrie is een uitdagende industrie vol met ups en downs, van hoop tot wanhoop. Daar ga ik nu heel anders mee om’.

Vijf jaar geleden stond Francis op het punt om voor de tweede keer vader te worden. Hij ging toen door een fase waarin hij veel nadacht over zijn vaderrol. Het was toen wanneer hij Thich Nhat Hanh voor het eerst ontmoette en dat was volgens hem een diepgaande ervaring. ‘Ik wist eigenlijk niet veel over hem voor ik hem ontmoette in een van zijn kloosters in California. Ik weet nog goed dat ik midden in de nacht aankwam in de bibliotheek van het klooster waar ik verbleef. Ik werd wakker in de bergen van Californië met een jetlag. Ik liep de trappen af door een grote hal naar de meditatieruimte waar Thich Nhat Hanh aan het spreken was. Net toen ik binnenliep hoorde ik hem zeggen: de beste educatie die je je kinderen kan bieden, is het goed kennen van jezelf.  Voor mij was dit echt een eureka-moment. Ik had er nooit zo naar gekeken. Ik dacht bij educatie aan een instituut die hen een bepaald niveau van educatie biedt, maar hij doelde veel meer op jouw persoonlijke invloed als vader. Hoe vaak besteed je wel niet tijd aan je kinderen en ben je ondertussen bezig met je telefoon of ergens anders met je hoofd? Dan ben je fysiek aanwezig, maar mentaal niet. Sterker nog: je bent absent. Kinderen pikken dit op. Dat is geen liefde. Echte liefde gaat over echte aanwezigheid. Sindsdien doe ik het anders in de opvoeding van mijn kinderen. Dit perspectief maakte dat ik meer over hem wilde weten en hier is het voor mij persoonlijk begonnen’.

De uitnodiging om een film te maken over de community kwam van de broer van Max Pugh, die een monnik is in Plum Village. ‘Ik kende hem al heel lang. We wisten er eigenlijk maar weinig van, pas toen we goed onderzoek gingen doen kregen we meer een beeld van wat de community daadwerkelijk inhoudt’.

Het werk van Francis was tot dusver politiek geëngageerd en zijn films gaven duidelijk een reflectie op de samenleving. Zoals zijn documentaire over de koffie-industrie Black Gold. Walk With Me heeft deze pretentie duidelijk minder. ‘Ik denk dat het niet heel anders is, alleen gaat Walk With Me veel meer over een bewustzijn die niet zo zeer politiek dan wel sociaal en op onze wereld is gericht, maar veel meer over ons innerlijke zijn en hoe wij ons gedragen tegenover die wereld van binnenuit onszelf’.

Walk With Me lijkt op geen enkele manier geromantiseerd, maar een eerlijke cinematografische reis door het leven van de community in Plum Village. ‘Nee we hebben niets geromantiseerd want het zijn mensen. Met dezelfde eigenschappen, problemen en uitdagingen als jij en ik. Het enige verschil is dat ze zich toewijden aan een levensstijl om dagelijks iets diepers te vinden in hunzelf dan wij waarschijnlijk doen’.

Voor Walk With Me stapt Marc J. Francis voor het eerst af van een traditionele narratiestructuur. Enkel in de delen die door Benedict Cumberbatch worden verteld is een vooraf opgezette structuur te vinden. ‘Thich Nhat Hanh heeft nadrukkelijk gezegd dat het over de community moest gaan en niet enkel over een individu of hemzelf. We hebben daarom gezocht naar een manier waarop we de community de hoofdpersoon konden laten zijn. Daarnaast heb je nauwelijks controle over wat er voor je camera gebeurt en daarom maar een kans om iets vast te leggen. Om die reden hebben we geprobeerd de narratie te halen uit een sfeer en uit een gevoel. Dat kostte ons veel tijd’.

‘Daarnaast hebben we veel aandacht besteed aan de cinematografie. We wilden absoluut iets maken voor het grote doek. Dit is absoluut voelbaar aan de ruimtelijkheid in de shots en de manier waarop de prachtige landschappen in beeld zijn gebracht.’ Daarnaast werkte het regie-duo samen met een sound-designer om een prachtige gedetailleerde soundscape te creëren.

Omdat er nooit camera’s zijn toegestaan heeft het veel tijd gekost om vertrouwen op te bouwen tussen de community en de filmcrew. De crew heeft eerst een tijd zonder camera’s doorgebracht in Plum Village, zegt Francis. ’Daarna konden we deze langzaam integreren en voor we het wisten zagen ze het niet meer. Er waren wel wat regels. Tenzij wij mindfulness toepasten in onszelf, stelden ze zich niet open voor ons. In het begin filmden we nauwelijks iets. Het kostte veel tijd om onderdeel te worden van de community’.

‘In de eerste weken was het letterlijk: opdagen op maandag, op dinsdag vonden we de juiste monnik en nam die ons mee voor een wandeling in het bos en wij dachten alleen maar aan filmen, en op woensdag vonden we ze weer en dan wilden ze uitgebreid thee drinken om elkaar te leren kennen en dan op donderdag filmden we eindelijk eens iets, maar niet veel meer dan een paar vogels in de lucht. De volgende week herhaalde dit riedeltje zich, maar deze keer genoten we veel intenser van alles en nu zorgden we ervoor dat we de camera bij ons hadden voor als er iets gebeurde.

Op de vraag waarom wij nuchtere Nederlanders naar de film zouden moeten, geeft hij een schaterlach, maar snel herpakt hij zich: ‘Mindfulness is een groeiende trend over de hele wereld. Mensen die hierin geïnteresseerd zijn zullen onze film sowieso aantrekkelijk vinden. Ongeacht dit feit, zijn steeds meer mensen gestrest. Er heerst een grotere angstcultuur en de politieke wereld lijkt tot een kookpunt te komen. Meer en meer zoeken we naar manieren om te ontspannen, Nederlander of niet’. Het lijkt er dus op dat Walk With me een antwoord wil geven op een vraag en daarmee secundair toch een lichtelijke sociaal geëngageerde boodschap zendt. ‘Walk with me is een film voor de nieuwsgierigen die geïnteresseerd zijn in een wereld die ze nog niet eerder zagen en die op zoek zijn naar een manier om meer in vrede te komen met zichzelf’.

Vanaf 28 september draait Walk With Me in de bioscopen en tot die tijd worden er al allerlei events georganiseerd rondom de film door het hele land. Kijk op innergy.world voor meer informatie.

Ook in de Daily van vandaag:
> Webinar met Arita Baaijens vindt plaats op donderdag 19 oktober
> Met deze 5 tips ben jij de winterdepressie voor