Katoen of plastic? Wat kies jij?

In Nederland bestaan de gratis plastic tasjes niet meer. We nemen zelf een tas mee, meestal een van duurzaam katoen. Maar is katoen wel zo veel beter voor het milieu?

In Nederland krijgen we sinds ruim een jaar geen gratis plastic tasjes meer bij onze aankoop. De bedoeling is dat we zelf duurzaam geproduceerde draagtassen meenemen. Het meest populaire model is op dit moment de katoenen draagtas. Zelfs designermerken voorzien de katoenen tasjes inmiddels van hun logo. Want katoenen tasjes hebben een ‘groen’ imago. Toch gaf het Deense ministerie van Leefomgeving en Voedsel recent aan dat plastic tasjes beter zijn voor het milieu dan biologische katoenen tasjes. Sterker nog: katoenen tasjes zijn het milieuonvriendelijkst van alle draagtassen, van gerecycled papier tot plastic. Pas als de katoenen tas duizenden keren is gebruikt heeft het dezelfde CO2-voetafdruk als een lichtgewicht plastic tasje. Denemarken is niet het eerste land dat deze conclusie trekt. Ook Groot-Brittannië publiceerde in 2011 al een rapport met dezelfde strekking.

Wat is waar?

Dan kunnen we dus beter onmiddellijk stoppen met al die katoenen draagtassen, zou je denken. Maar we moeten kritisch blijven over zulke rapporten. Want dit soort onderzoeken gooit heel veel data op een grote hoop. Ze bekijken de productie, het gebruik en de recycle-mogelijkheden en geven vervolgens een score op hoe milieuvriendelijk de tas is aan de hand van categorieën zoals waterverbruik, impact op het klimaat en benodigde gifstoffen. Er bestaat op dit moment geen enkele tas die in alle categorieën en gedurende zijn hele levenscyclus milieuvriendelijk is. In een interview reageert scheikundige David Tyler: ‘Je moet voor jezelf beslissen welke milieu-gevolgen je het belangrijkst vindt om tegen te gaan.’

Wanneer kies je toch voor katoen?

De meeste mensen benoemen het tegengaan van de plastic soep als reden voor het stoppen met plastic tasjes. Maar in het Deense onderzoek werd deze factor niet meegewogen, maar woog het wel aspecten zoals klimaatverandering en uitputting van natuurlijke bronnen mee. Bovendien is de draagkracht van een katoenen tas veel sterker en gebruiken sommige mensen hun plastic tasje één keer, terwijl anderen er misschien wel honderd keer mee doen. Zware objecten kunnen helemaal niet vervoerd worden met een plastic tasje en een los zakje nootjes past eerder in een papieren zakje dan in een juten draadtas. Dit soort subtiele zaken past niet in een groot vergelijkend onderzoek.

De beste tas

Toch blijft het waar dat katoen geen milieuvriendelijk gewas is. Er is veel water, land en kunstmest nodig voor katoen. Ook papier is een vrij verspillend materiaal voor tassen. Veel delen van de boom kunnen niet gebruikt worden en belanden bij het afval. Bovendien is papier zwaarder dan plastic, waardoor de transportkosten hoger liggen. Olie is een erg waardevolle grondstof en er wordt maar weinig van verspild bij de productie van plastic. De beste tas is dus waarschijnlijk een herbruikbare plastic tas. De tassen die gemaakt zijn van gerecycled plastic, nylon, of geweven polypropyleen worden het meest aangeraden door de milieu-experts. Ze zijn er bovendien in meerdere maten, waardoor ze zowel voor de nootjes als voor de grotere objecten geschikt zijn.