Zwijgen is geen optie

Nederland is in shock na de moordaanslag op Peter R. de Vries. Een enkele dwaas daargelaten die een dergelijke misdaad goedkeurt, vraagt iedereen zich af hoe dit heeft kunnen gebeuren. En ook: hoe het nu verder moet. Want worden we collectief in stilzwijgen geduwd of komen we op voor het recht om misstanden aan de kaak te stellen?

DOOR: DE REDACTIE

Er zijn genoeg mensen die De Vries een kwal vinden, een man met een (te) groot ego. Iemand met een bovengemiddeld gevoel voor show en spotlights. Dat doet niets af aan het feit dat hij zich als een terriër vastbijt in zaken waar sprake is van onrecht. Een onopgeloste moordzaak, een cold case, een onschuldig veroordeelde, iemand die klem zit in het systeem; vaak is hij een effectieve, behulpzame laatste strohalm geweest voor vele mensen. De mooiste woorden over hem worden nu door allerlei hooggeplaatste functionarissen gesproken. Maar het is vooral de waardering van de ‘gewone’ mensen geweest, die hem al die jaren de brandstof gaven om door te gaan met zijn strijd.

Deugen

De journalistiek in Nederland lijkt de afgelopen jaren te lijden onder een kaalslag. Het aantal onderzoeksjournalisten is vergeleken met enkele jaren geleden drastisch gedaald. Misdaadjournalisten van het kaliber De Vries zijn op de vingers van één hand te tellen. Terwijl er meer dan ooit behoefte is aan transparante en onthullende berichtgeving om de wereld uiteindelijk beter te maken.

Vanuit The Optimist benadrukken wij de positieve kant van de maatschappij. Waarom? Omdat er al zoveel narigheid gemeld wordt in de mainstream media. Dat betekent niet dat wij onze kop in het zand steken voor de dingen die faliekant verkeerd gaan in de wereld, maar wij brengen graag balans in wat je te horen en te lezen krijgt. Want de meeste mensen deugen, maar het zijn de deugnieten die de krantenkoppen halen en in nieuwsuitzendingen uitgebreid besproken worden.

De conclusie is dat wij door moeten gaan met onze missie om te laten zien wat er wél goed gaat in de maatschappij. Dat inspireert, geeft mensen hoop en het moedigt aan om te willen leven in een wereld waar het begrip ‘vertrouwen’ niet een uitzondering maar de regel is. Tegelijkertijd zullen we de donkere kanten moeten aanpakken, in het daglicht zetten en opstaan als er iets niet door de beugel kan. Als je een misdaad op straat ziet, mag je natuurlijk eerst voor je eigen veiligheid zorgen. Maar vergeet jezelf nooit de vraag te stellen: ‘wat kan ik wél doen?’ Als dat 112 bellen is, of op veilige afstand een foto maken van de misdadiger, dan is het dat. We zijn nu eenmaal niet allemaal Superman, een Marvel Hero of… Peter R. de Vries.

PRDV-Instituut

Op de vraag: wat kunnen we doen, en wie gaat het werk van de misdaadverslaggever voortzetten, is misschien wel een eenvoudig antwoord te bedenken. Dat antwoord is gebaseerd op twee gedachten. De eerste gedachte is het idee dat je misschien een mens kunt uitschakelen, maar niet zijn gedachtegoed. Dat kan concreet betekenen dat er een onafhankelijk PRDV-Instituut zou moeten komen. Een plek, gesponsord door ons allen – dus met belastinggeld – waar de overheid verder geen inhoudelijke bemoeienis in heeft, maar die wel in staat is mensen op te leiden, in de voetsporen van Peter R. de Vries. Laten we zeggen: honderd mensen die zich bezig gaan houden met informatie verzamelen over zaken die het daglicht niet kunnen verdragen, en dat alles bezien vanuit een journalistieke en maatschappelijke invalshoek. Ze gaan geen politieagent spelen, niet het recht in eigen hand nemen, maar wel kritisch kijken naar wat er misgaat en net een stap verder zetten dan bestaande onderzoekscollectieven. Meer betrokkenheid van het publiek, meer aanjagen van initiatieven, meer zichtbaarheid, meer samenwerking met de media. De tweede gedachte waar dit idee op gebaseerd is, is de lijfspreuk van De Vries: ‘liever rechtop sterven, dan knielend leven’. Dat vraagt nogal wat van iemands karakter. Dat vraagt niet alleen een hele rechte rug, maar ook een bepaalde mate van onverschrokkenheid. Samen is het makkelijker om moedig te zijn. Noem het maar ‘georganiseerde misdaadverslaggeving’.

Samen

Het idee van zo’n bundeling van krachten is misschien niet zaligmakend. En niets ten nadele van de reguliere veiligheids- en opsporingsdiensten die hun stinkende best doen, dag in, dag uit. Maar is het niet te absurd voor woorden dat in een land waar gewetenloze criminelen steeds vaker schaamteloos hun gang denken te kunnen gaan, we soms afhankelijk zijn van de individuele bereidheid van mensen als Peter R. de Vries om hierin tegengas te geven?

Iemand moet het stokje overnemen en hoe meer mensen dat samen aandurven, hoe kleiner de kans dat wij straks allemaal knielend door het leven gaan. Laten we wel zo optimistisch blijven en niet zwijgen.