Zorgkosten beter betaalbaar door meditatie

Minder mensen die roken, minder mensen die te zwaar zijn, daar ligt de focus van de nieuwste Staatssecretaris van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) Paul Blokhuis. Hij heeft zich dit jaar ten doel gesteld een Nationaal Preventie Akkoord te sluiten. Blokhuis is pragmatisch en roept op tot: ‘hoe concreter, hoe beter’. The Optimist denkt concreet mee.

Eind vorig jaar sprak de politicus van de Christen Unie met verschillende partijen, waaronder zorgverzekeraars en zorgaanbieders. Blokhuis wil in de toekomst liever voorkomen dan genezen. The Optimist heeft geen plek aan de gesprekstafel, maar heeft wél een concreet voorstel voor de staatssecretaris: bied mediteren aan als basiszorg, en vergoed alle kosten vanuit het basispakket. Waarom? Omdat mediteren bij uitstek een voorbeeld is van een preventieve gezondheidsmaatregel. Ten eerste omdat het een bewezen positieve bijdrage levert op lichaam en geest. En ten tweede: meditatie kost niks.

Wat is meditatie ook alweer precies?

Meditatie kan omschreven worden als een universele concentratieoefening om het lichaam te ontspannen en gedachten en emoties tot rust te brengen door te focussen op het hier en nu. Kortweg: rustig zitten, op je ademhaling letten en die voortdurende gedachtemachine in je hoofd even rust geven. Je hebt tal van variaties, maar dit is altijd de basis van mediteren. Je hebt er geen dure scanners, exclusieve medicijnen, en/of hoogopgeleide specialisten nodig. Ook zijn er geen wachtlijsten, je kunt direct beginnen.

Hoe zit het met dat wetenschappelijke bewijs?

De afgelopen veertig jaar is het aantal wetenschappelijke onderzoeken naar meditatie geëxplodeerd. Hieruit blijkt dat meditatie helpt tegen veroudering van de hersenen, pijn vermindert, het immuunsysteem verbetert, stress, ontstekingen, angsten en depressie vermindert, het concentratievermogen verbetert en iemand die mediteert heeft minder slaap nodig. Kortom: van mediteren word je gezond(er) en gelukkig(er). En, niet onbelangrijk, mensen die mediteren doen veel minder snel een beroep op gezondheidszorg. Om precies te zijn 43 procent minder snel dan niet-mediteerders.

Als meditatie een positieve preventieve impuls kan geven aan iemands gezondheid, waarom heeft het dan -nog- geen plek in de reguliere zorg? Een zoektocht langs verschillende zorgverzekeraars toont aan dat er soms plek is voor meditatie in het aanvullend pakket, onder het kopje natuur- en alternatieve geneeswijzen. Volgens Zorgverzekeraars Nederland (ZN) hoort meditatie net als accupunctuur en mindfullnes in deze categorie omdat deze zorg niet berust op wetenschappelijk bewijs. Toch gek. De Amerikaanse neurowetenschappers Goleman en Davidson zetten meditatie vanaf de jaren zeventig op de kaart door uitgebreid wetenschappelijke onderzoek. Onlangs verscheen hun boek ‘Meditatie’ met daarin een overzichtelijk beeld welke veranderingen, meditatie, wetenschappelijk bewezen, teweeg brengt.

Verzeker je gezondheid

“Twintig minuten per dag is al genoeg voor een ingrijpend effect.” Volgens emeritus hoogleraar immunologie Pierre Capel kun je veel problemen die voortkomen uit chronische stress oplossen door te mediteren. “Meditatie is een anti-stressrespons. De invloed op het immuunsysteem door meditatie is het tegenovergestelde van het effect van stress op dit systeem.” Zo word je sneller ouder door chronische stress, en verouder je langzamer door anti-stress, zoals mediteren. “Je moet er wel gestructureerd aandacht aan geven. Je moet het willen” voegt Capel er aan toe, die gedurende veertig jaar aan verschillende universiteiten verbonden was. Over wetenschappelijke bewijzen gesproken. In 2009 werd de Nobelprijs voor geneeskunde uitgereikt vanwege onderzoek naar telomeren en de relatie tot veroudering en het effect van stress hierop. Uit dat onderzoek van Elizabeth Blackburn blijkt dat telomeren, die aan het einde van je chromosomen zitten, korter worden door stress waardoor veroudering versneld wordt. Dit verouderingsproces kan worden omgekeerd en telomeren worden zelfs langer met lifestyle-interventies, zoals een combinatie van gezond eten, lichaamsbeweging en meditatie. Je verdient niet zomaar een Nobelprijs, toch?

Mediteren zelf is gratis, maar, zegt Capel: “er is een financiële prikkel nodig. Er moet geld worden vrijgemaakt voor landelijke promotiecampagnes, dat kost wél geld. Evenals faciliteiten voor meditatie of het huren daarvan” Op de vraag of meditatie thuishoort in de basiszorg zegt hij het volgende: “Het systeem klopt niet. We hebben healthcare, gezondheidszorg. Maar hoe worden we weer healthy?” Sta eens stil bij die begrippen. We hebben een ziektekostenverzekering, maar dat gaat niet over inhoud, alleen over geld.” Een optimistische gedachte die de revue passeert is; verander de naam. In plaats van ziektekostenverzekering in ‘Gezondheidsverzekering’.

Preventief is in the end goedkoper

Op dit moment pingpongen zorgverzekeringen met vergoedingen. Zorgbudgetten in ziekenhuizen raken op waardoor de ene patiënt wel een behandeling vergoed krijgt en een andere patiënt mogelijk niet. Door meer te focussen op preventie pakken volgens de staatssecretaris niet alleen zorgkosten lager uit, maar is er bovendien minder arbeidsverzuim en dus meer arbeidsparticipatie. Minder uitkeringen, meer uitgekeerde lonen, en dat geeft dan weer een impuls geeft aan de economie.

Volgens de brancheorganisatie van de zorgverzekeraars draagt effectieve preventie bij om gezondheidsklachten te voorkomen of ze uit te stellen. “Want een langer gezond leven is belangrijk voor iedere verzekerde.” Vergoeding voor meditatie in het basispakket, net als de huisarts? Dat lijkt ZN niet aannemelijk. “Omdat het eenmaal lang duurt voordat iets nieuws wordt opgenomen in het basispakket, maar zorgverzekeraars gaan niet over de samenstelling van het basispakket”, licht de woordvoerder toe.

Zorgkosten weer betaalbaar

Terug naar dat Nationale Preventie Akkoord uit Den Haag. De katalysator van dit nobele voornemen heeft een sterk financieel component. De zorgkosten rijzen de pan uit. Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) heeft berekend dat wanneer niet tijdig wordt ingegrepen, we in 2040 40 procent van ons inkomen kunnen reserveren voor zorgkosten. Dat is naast de alsmaar stijgende woonlasten voor veel inwoners van Nederlander onbetaalbaar.

De afgelopen maanden deden alle zorgverzekeraars hun uiterste best om u een nieuwe zorgverzekering af te laten sluiten. Met een aanbod van maarliefst 60.000 verschillende polissen, zogenaamde kloonpolissen. Door de bomen het bos niet meer zien is een understatement. Ondanks het ruime aanbod stapte afgelopen jaar minder dan zes procent van de zorgverzekerden over op een andere zorgverzekering. Met als gevolg dat meer dan 94 procent 100 euro per jaar te veel betalen. Van al die teveel betaalde 100 euro kun je heel veel verschillende promotiecampagnes voor mediteren opzetten.

Het zet aan tot denken. Er bestaat al een zorgverzekering voor hogeropgeleiden. Diezelfde zorgverzekering zou moeten juichen om klanten die mediteren. Grote kans dat het nettobetalers betreft.

Meditatie, een reguliere geneeswijze

Daarom hierbij een oproep aan de staatssecreteraris en alle gesprekspartners voor het Nationale Preventie Akkoord: promoot meditatie als een dagelijkse bezigheid. Ja, dit is een lobby vóór meditatie. Mediteerders houden zorgkosten laag, omdat zij minder snel een beroep op de gezondheidszorg doen in vergelijking met niet-mediteerders. En dat is belangrijk want de financiële belangen zijn groot: de zorgkosten exploderen. Verder zijn de wetenschappelijk bewijzen met positieve gezondheidsvoordelen van meditatie onomstotelijk. Daar kan geen farmaceutische lobbyist tegenop. Bovendien wordt die duur betaald en is meditatie gratis. Het is dus de hoogste tijd om het label alternatieve geneeswijze van meditatie af te halen en meditatie een plek te geven in het basispakket.

Tot slot, om het nóg makkelijker te maken: Blokhuis richt op roken en overgewicht. Daar helpt meditatie uitstekend tegen. Omdat je tijdens een meditatiesessie niet rookt en niet eet. Een aardige eerste stap.