‘Als we in Ubuntu iemand gedag zeggen, dan groeten we behalve die persoon ook alle levenden én de doden.’ Dit zijn de woorden van de Zuid-Afrikaanse filosoof prof. Mogobe Ramose. Een beschouwing.   ‘Als je gedag zegt, dan groet je de hele gemeenschap. De levenden en de doden; zij hebben een impact en invloed op onze levens. Ook al zien we ze hier en nu niet. Ze horen bij de sfeer van het huidige leven. Het is een onzichtbare energie. We weten – binnen Ubuntu – ook dat wij in ons huidige leven een verantwoordelijkheid hebben richting de mensen die ons voor zijn gegaan. Als zij niet die bepaalde verantwoordelijkheid hadden uitgedragen, dan waren wij nu niet op deze planeet geweest. Het was hun verantwoordelijkheid om de verwachte generatie, écht te laten geboren worden. Dus zij kregen kinderen. Op dezelfde manier heeft de volgende generatie altijd invloed op ons idee van een gemeenschap. Als we zeggen: wij zien jullie (we see you) dan wordt bedoeld: we zien de vorige en de volgende generatie. Buiten dat, is er een ethisch punt voor dit onderwerp en dat refereert aan onze geschiedenis waarin we andere mensen gingen ontmoeten.’   Ethiek ‘Als we het