Weg met kanker

Het nieuwste boek van arts William Cortvriendt, Kankervrij, maakt het nodige los. Niet alleen stelt hij dat we veel kunnen doen om kanker te voorkomen, maar met onze leefstijl zijn we vaak ook in staat er iets tegen te doen wanneer het opdoemt. The Optimist stelde zeven vragen aan de man die eerder al betoogde dat gezond honderd worden mogelijk is.

We zien over de afgelopen decennia een enorme stijging van het aantal kankergevallen in Nederland en België. Heeft u hier een verklaring voor?
‘Inderdaad is het aantal nieuwe gevallen van kanker in de laatste dertig jaar verdubbeld en is kanker als doodsoorzaak nummer één de hart- en vaatziekten gepasseerd. En dat ondanks dat we minder zijn gaan roken met daardoor een afname van gevallen van longkanker. Iemand die in 1930 was geboren had een kans om op enigerlei moment kanker te krijgen van ongeveer 37 procent. Voor iemand die in 1960 is geboren, is dat al opgelopen tot boven de 50 procent. Dit betekent voor een gezin van vier personen dat de kans dat iemand van dat gezin ooit kanker krijgt maar liefst 94 procent bedraagt.

Een veelgehoorde verklaring voor deze recente stijging is dat we ouder worden en daardoor op latere leeftijd meer chronische ziekten krijgen, waaronder ook kanker. Dit is waar, maar verklaart niet alles. Als we binnen bepaalde leeftijdsgroepen kijken zoals zestigplussers, is ook daar in de laatste dertig jaar het risico op kanker toegenomen met 35 procent. Dit zijn uiterst alarmerende cijfers die alleen verklaard kunnen worden door de recente veranderingen in onze omgeving en leefstijl.’

Stress noemt u in uw nieuwste boek als belangrijke factor voor het krijgen van kanker. Geldt dat voor iedere vorm van stress? Sommige mensen denken dat je al kanker krijgt als je ergens van schrikt.
‘Acute stress is een nuttige bescherming die de natuur ons heeft meegegeven. Wanneer je vroeger bijvoorbeeld een roofdier zou zijn tegenkomen, zorgde dit ervoor dat het niveau van de stresshormonen adrenaline en cortisol onmiddellijk omhoogging en meteen daarna de bloedspiegels van glucose en insuline. Dit was, en is, erg functioneel omdat je op die manier meteen de energie hebt om te vechten of te vluchten. Bovendien zorgt cortisol dat je bloed sneller stolt wat helpt om het bloedverlies te stoppen, mocht je gewond raken.

Het wordt echter een heel ander verhaal als de stress chronisch wordt. Want hoge spiegels cortisol, adrenaline, glucose en insuline veroorzaken allerlei ellende die we allemaal kennen zoals hoge bloeddruk, overgewicht, diabetes type 2 en psychische klachten. In mijn boek Kankervrij maak ik duidelijk dat kanker helaas ook tot dat rijtje behoort.’

‘Suiker maakt meer kapot dan alleen je tanden!’

Een andere belangrijke boosdoener die u noemt is suiker. Hoe ernstig slecht is suiker? Mensen die drie klontjes gebruiken in hun koffie of thee moeten daar direct mee stoppen?
‘Suiker maakt meer kapot dan alleen je tanden! Suiker bestaat uit glucose en fructose. Van fructose weten we dat dit het ontstaan van kankercellen kan bevorderen en dat het samen met glucose leidt tot hogere insulinespiegels die de groei van kankercellen verder aanjagen. Glucose is het voorkeursvoedsel van kankercellen waarvan ze enorme hoeveelheden nodig hebben. We weten dat mensen met veel glucose in hun bloed, ofwel een hoge bloedsuikerspiegel, vaker kanker krijgen en dat de kankercellen ook nog eens agressiever groeien. Ook bevordert suiker het ontstaan van chronische ontstekingen, wat vaak een voorstadium is van kanker, en vermindert suiker de weerstand. Dat laatste vormt daarmee niet alleen een risicofactor voor kanker, maar bijvoorbeeld ook voor COVID-19.’

U stelt dat we zelf, door onze leefstijl bewust aan te passen, kanker zowel kunnen voorkomen als bestrijden. Wat betekent dat voor reguliere behandelmethoden?
‘In mijn boek benoem ik vele aanpassingen in je leefstijl die niet alleen de kans dat je kanker krijgt sterk verminderen, maar die ook nog eens de prognose bij bestaande kanker sterk verbeteren. Ik denk dan bijvoorbeeld aan het ketogeen dieet, periodiek vasten, bepaalde vormen van lichaamsbeweging, vermindering van chronische stress, langer en vooral op vaste uren slapen, bepaalde vitaminen en voedingsstoffen, en vooral ook het vermijden van voeding zoals suiker en industrieel bewerkte voeding. Deze leefstijlmaatregelen werken het beste in combinatie met wat de oncoloog voor je kan doen zoals chirurgie, bestraling en medicijnen. En ook het omgekeerde is waar. De behandeling van de oncoloog tegen kanker is niet volledig zonder een persoonsgericht leefstijladvies.’

Het belang van leefstijlgeneeskunde groeit. Maar als we uw boek lezen bekruipt ons het gevoel dat we er nog lang niet zijn, in termen van voorlichting en preventie. Hoe zou de overheid hier meer gas kunnen geven?
‘Nee, we zijn er inderdaad nog lang niet, want kanker neemt snel toe en nog veel te vaak overlijden we eraan. Wanneer je de bewijsvoering in mijn boek leest die gebaseerd is op vele honderden gepubliceerde studies in de meest vooraanstaande vakbladen, besef je dat je er niet meer omheen kunt: leefstijladviezen zijn effectief in alle stadia van kanker. Zowel ter preventie als bij de behandeling. Maar we weten nog veel te weinig. Welke combinatie van adviezen is het meest effectief? Moet je een uur aaneengesloten bewegen of juist viermaal een kwartier gespreid over de dag? Hoe lang moet je het ketogeen dieet volhouden en wat is het beste schema voor periodiek vasten? En welke combinaties van leefstijl en medicijnen werken het beste, en bij welke typen kanker? 

En, we lopen ook steeds tegen een groot probleem aan. Want in tegenstelling tot vaak lucratieve nieuwe en patenteerbare medicijnen hebben leefstijlmaatregelen geen goed verdienmodel. Want, wie gaat er nu de honderden miljoenen euro’s investeren om het zeer veelbelovende periodiek vasten grondig te onderzoeken? Je kunt de voedingsmiddelenindustrie toch niet verwijten dat ze geen interesse hebben om onderzoek naar vasten te sponsoren?’

‘Het klinkt betuttelend om via leefstijl de mensen zelf verantwoordelijkheid te laten nemen’’

Wat zouden wij als consumenten en patiënten dan vandaag, dus per direct, in onze leefstijl moeten veranderen om kanker te voorkomen of te genezen?
‘Dat we beter niet kunnen roken zal al wel bekend zijn. Maar dat het geven van snoepgoed aan je kinderen wel eens even slecht zou kunnen zijn als ze een sigaret te laten opsteken, zal als schokkende informatie worden ervaren. De beste maatregelen die iedereen zou moeten nemen om kanker te voorkomen zijn: niet roken, niet meer dan een glas alcohol per dag drinken en suiker vermijden, ook dat wat verborgen zit in bewerkte voeding. Kook verder zoveel mogelijk zelf en bereid het eten met verse ingrediënten die volvet zijn en relatief weinig koolhydraten bevatten. Wees dus zuinig met brood, rijst, pasta en aardappelen, en als je granen eet, dan altijd volkoren.

Verder lijden we bijna allemaal aan chronische stress en slapen we te weinig en/of te onregelmatig. Negeer dit niet, want meer en meer onderzoek toont aan dat dit erg ongezond is en uiteindelijk zelfs kan leiden tot kanker. En, vergeet niet dat ons lichaam vooral uit spieren bestaat. Ons lichaam heeft minimaal een half uur per dag beweging nodig. Wandel regelmatig, neem de trap in plaats van de lift, ga zo mogelijk met de fiets naar je werk en probeer een activiteit of sport te doen die je leuk vindt. Zorg er verder voor dat je vitamine D-spiegel wordt gemeten en dat je die zo nodig door supplementen aanvult tot het in mijn boek genoemde niveau. 

Dergelijke maatregelen hebben een veel grotere invloed op de preventie en behandeling van kanker dan je zou vermoeden en ook dan wat de oncoloog weet. Zo heeft het ophogen van je vitamine D-gehalte bovenop wat de overheid adviseert een vermindering van het risico op borstkanker met een factor drie tot gevolg. Voldoende bewegen leidt bij sommige kankersoorten tot een vermindering van de kans om vervolgens te overlijden tot wel 60 procent! Ik vermeld in mijn boek dat als bewegen een nieuw gepatenteerd medicijn zou zijn, de media zouden jubelen dat er een spectaculaire doorbraak bij de behandeling van kanker is geboekt.’

Tot slot: bent u optimistisch over onze strijd tegen kanker? Zullen we het ooit als een volledig behandelbare ziekte kunnen zien?
‘Op korte termijn ben ik helaas niet optimistisch. We hebben eerder gezien dat effectieve behandelingen door leefstijl bij obesitas en diabetes type 2 slechts heel langzaam door de artsen, verzekeringsmaatschappijen en overheid worden omarmd. Het is gewoon niet sexy genoeg en het klinkt betuttelend om via leefstijl de mensen zelf verantwoordelijkheid te laten nemen. Bovendien zijn er maatschappelijke problemen en ongelooflijk veel verborgen financiële belangen.

Zo is het bijvoorbeeld niet altijd even gemakkelijk om mensen weer te laten teruggrijpen naar gezonde voeding. Want huishoudens, waarin de ene partner een baan heeft van negen tot vijf en de andere partner de huishouding doet en dagelijks verse boodschappen kan doen, zijn verleden tijd. Onze productiemaatschappij is een servicemaatschappij geworden met huishoudens die bestaan uit één persoon of twee werkende partners met onregelmatige werktijden, veel meer stress en minder tijd voor verse boodschappen en zelf koken.

Op de wat langere termijn zal de wal het schip uiteindelijk toch wel keren. De toename van kanker in combinatie met de steeds duidelijkere relatie tussen leefstijl en het voorkomen maar ook succesvol behandelen van kanker is nu al duidelijk, maar kan zeker op termijn niet meer worden ontkend. En het goede nieuws is dat je niet hoeft te wachten totdat de overheid eindelijk initiatieven neemt. Je kunt zelf het initiatief nemen met diverse bewezen maatregelen die kanker helpen voorkomen en beter behandelen.’

Boekinformatie

Kankervrij
William Cortvriendt
Uitgeverij Lucht
ISBN: 9789492798732
368 pagina’s
€ 29,95