Permanent krachtiger dankzij doorleefde misère

Er is vaak veel aandacht voor herstel of het verminderen van klachten, maar niet voor groei. En dat is niet slim. Juist tijdens moeilijke momenten in iemands leven zijn de ontwikkelingsmogelijkheden namelijk bijzonder groot. Hoe? Door zogeheten PostTraumatische Groei (PTG) te realiseren. Misère stelt u in staat te groeien en sterker uit de strijd tevoorschijn te komen. Dus niks kwetsbaarheid of op uw grenzen blijven letten!

DOOR: ANJA JONGKIND EN GREET VONK

We zeggen allemaal weleens ‘what doesn’t kill you, makes you stronger’. Maar waarom krijgen mensen na een burn-out, psychische klachten of andere ellende dan toch zo vaak het stempeltje ‘voorzichtig’, ‘handle with care’? Sterker nog, er is zelfs regelmatig sprake van stigmatisering en discriminatie, waar veel mensen last van hebben. Dit blijkt ook weer uit een recent onderzoek van wetenschappelijk centrum Tranzo en de Universiteit van Tilburg.

Er zijn meer dan één miljoen mensen in Nederland die een antidepressivum gebruiken en 16 procent van de Nederlanders heeft last van burn-out klachten. En dan hebben we het nog niet eens gehad over alle psychische klachten die mensen ervaren als gevolg van bijvoorbeeld het zien gebeuren van een ongeluk, het meemaken van een echtscheiding, het verliezen van een baan, het verliezen van vooruitzichten in hun baan en allerlei andere ellende.

Hoog tijd dus om radicaal anders met problematiek om te gaan. En dat kan. Heel goed zelfs.

Hoopvol perspectief: PostTraumatische Groei

De meeste mensen hebben van nature niet zo’n grote ‘veranderbereidheid’. Pas als het ergens pijn gaat doen, wordt die veranderbereidheid een stuk groter. Daardoor kunnen we een moeilijke periode ook positief gebruiken en een groeispurt realiseren. In de wetenschap heet dat fenomeen PostTraumatische Groei (PTG).

In figuur 1 is te zien wat er kan gebeuren met mensen die tegenslag, een moeilijke periode of andere ellende meemaken. Het plaatje laat zien dat we eronder kunnen bezwijken, in een overlevingsstand terecht kunnen komen, of herstellen en zelfs groei kunnen realiseren.

Et Emergo deed onderzoek naar de mate van bevlogenheid van mensen die een burn-out hebben gehad en de rol van PTG daarbij. Het onderzoek is gedaan onder 166 mensen met een burn-outervaring en die daarvan zijn hersteld. Van het onderzoek is een wetenschappelijke publicatie verschenen in International Journal of Workplace Health Management. Het artikel In flight again with wings that were once broken is een open acces-artikel en door iedereen te lezen.

Uit het onderzoek kwamen twee belangrijke beïnvloedende factoren naar voren: de tijd en PTG. In de volksmond zeggen we vaak dat ‘tijd wonden heelt’. En dat bleek ook in dit onderzoek. Wat wel nieuw is, ook wetenschappelijk gezien, is dat PTG een belangrijke factor is. En die invloed was zelfs nog groter dan de invloed van de tijd! Dat betekent dat het realiseren van PTG tijdens het herstelproces van burn-out een belangrijke invloed heeft op hoe iemand ‘eruit komt’.

Dat is een nieuw inzicht: hoe meer PostTraumatische Groei, hoe groter de kans dat iemand zonder enige klachten uit een burn-out tevoorschijn komt. Sterker nog: meer bevlogen, met meer energie, sterker en wijzer dan ooit tevoren. En dat maakt dat er heel anders gekeken moet worden naar mensen die een burn-out hebben (gehad).

Uit alle werkervaring en uit de ervaringen binnen onze praktijk Et Emergo weten wij dat deze resultaten hetzelfde zijn voor alle andere vormen van ‘ellende’.

Op de manier waarop traditioneel gezien psychische klachten behandeld worden, ligt de focus vooral op problemen, beperkingen en tekortkomingen. In zijn algemeenheid wordt zowel in de professionele wereld als door ‘het publiek’ aangenomen, dat mensen met psychische klachten blijvend kwetsbaar zijn. En de behandeling is ‘geslaagd’ als de klachten slechts zo ver mogelijk verminderd zijn.

Maar deze werkwijze is eigenlijk foute boel. Als aan mensen wordt verteld dat ze hulp nodig hebben, kwetsbaar zijn en waarschijnlijk zullen blijven, wordt dat al gauw een self-fulfilling-prophecy.

Het werkt beter als we (h)erkennen, dat mensen ook kunnen groeien in moeilijke tijden en dat ook in dergelijke processen mensen vaak nog in staat zijn om verantwoordelijkheid te nemen in hun eigen proces.

Voor het realiseren van PTG focust u op diepgaande bewustwording van uw krachten, talenten, vaardigheden en hulpbronnen. Hoe kunt u die echt bewust worden, (h)erkennen en daardoor in staat raken die te versterken, waardoor u als het ware ‘over uw klachten’ heen groeit. Met andere woorden: uw gekende en ongekende potentieel leren herkennen, erkennen en hanteren! Als u dat doet, maakt u uitgebreid kennis met uzelf en uw mogelijkheden.

Dat is een intensief en diepgaand proces dat een sterke invloed heeft op hoe iemand in het leven staat. Uw kijk op de wereld, op uzelf en op u in de wereld kan zo volledig bijgesteld raken, dat u in zekere zin een nieuwe wereld betreedt.

We kunnen het bij mensen herkennen als ze erover praten alsof hun leven in ‘stukjes’ is gedeeld, zoals: ‘sinds mijn ongeluk ben ik een ander mens, ik geniet veel meer van het leven’; ‘na mijn herstel van kanker weet ik wat echt belangrijk is in het leven’; ‘mijn wereld stortte in toen ik mijn baan verloor, maar achteraf is dat het beste wat me in mijn leven is overkomen’; ‘door mijn burn-out sta ik veel blijer en bewuster in het leven en maak ik keuzes die écht bij mij passen’; ‘ik ben sinds ik die ellende overwonnen heb, veel gelukkiger’; ‘ik ben mij nu veel bewuster van alle goede dingen en geniet daardoor meer’.

Dit zijn allemaal voorbeelden waaruit blijkt dat PTG tot transformatie leidt. Mensen ervaren daardoor dat ze veel beter functioneren en dat ze een veel gelukkiger en bewuster leven hebben dan voorheen. Eigenlijk permanent blijer dus!

De effecten van PTG kunnen groot zijn in de dagelijkse realiteit. In tabel 1 zijn enkele kenmerkende verschillen tussen de ‘oude’ en PTG-benadering opgenomen.

‘Het werkt beter als we (h)erkennen dat mensen ook kunnen groeien in moeilijke tijden.’

Wat is belangrijk voor het realiseren van PTG?

Het begeleiden van mensen richting PTG vergt praktische kennis en kunde met betrekking tot psychologische en emotionele processen van mensen die ‘in zwaar weer’ zitten. Wel kan de omgeving of kunnen mensen zelf een steentje bijdragen aan het realiseren van PTG.
1. Het hebben van kennis over PTG kan al een groot verschil maken. De focus is dan niet meer alleen gericht op klachtenvermindering. Er is een veel positiever perspectief waar mensen zich op kunnen richten.
2. Het uiten van emoties is belangrijk. Dit zonder dat het tot melodrama wordt verheven. Vaak wordt er gepraat over emoties en gevoelens, maar dat is iets anders dan ze adequaat te uiten. Negatieve emoties worden vaak als onwenselijk geduid en dan onderdrukt. Voorbeeld: bij verontwaardiging over iets oneerlijks mag je dat uiten in passende vorm gezien die omstandigheden (bijvoorbeeld even mopperen). Doe je dat niet, dan stapelen diverse gebeurtenissen zich op en ontstaat er op den duur een keer een absoluut niet passende im- of explosie.
3. Kijk voortdurend naar de krachten, talenten, vaardigheden en de ontwikkeling die daarin te zien zijn. Ook al is het maar één centimeter, elke vooruitgang benoemen is belangrijk.
4. Stop met begrenzen. Dat is beperkend en eigenlijk zeg je tegen iemand dat hij/zij een mislukkeling is en het zelf niet kan. Het is de bedoeling, dat iemand zelf leert van het spel met de grenzen. Dat zorgt voor groei. Hoe moeilijk dat proces soms ook is.
5. En denk erom: een ‘groeipad’ gaat met ups en downs. •

Hebt u zelf ellende (meegemaakt)? En bent u nieuwsgierig naar uw groei? U kunt gratis de PTG-vragenlijst invullen. Wilt u meer weten over PTG voor u persoonlijk of als professional? Kijk dan op: www.et-emergo.nl/the-optimist en vraag de nieuwsbrief aan.