Krijg jij voldoende voedingsstoffen binnen?

Gezondheidsplatform OERsterk heeft als missie om één miljoen mensen oersterk te maken door een gezonde leefstijl. Hierbij is het belangrijk om een optimaal niveau aan voedingsstoffen binnen te krijgen. Maar hoe zorg je hiervoor? Richard de Leth, oprichter van OERsterk, geeft antwoord op deze vraag.

DOOR: OERsterk

Voeding speelt een cruciale rol in jouw gezondheid en welzijn, nu en later. Het geeft je de energie om fysiek en mentaal te presteren. Iedereen kent het lijstje macro’s (macronutriënten) met koolhydraten, vetten en eiwitten op het voedingslabel. Maar het belangrijkste deel van voeding staat haast nooit op dat label: de micro’s (micronutriënten). Dit zijn onder andere essentiële eiwitten & vetten, vitaminen en mineralen. Heb jij wel eens gekeken naar hoeveel micro’s je eet? In deze moderne wereld loop je namelijk makkelijk een tekort op, als je even niet oplet.

Je merkt een tekort direct (toch?)

Je denkt misschien: “Je bent toch hartstikke ziek bij een voedingsstof tekort?! Dat merk je echt wel!” Klopt, een zwaar tekort levert ernstige symptomen op. Dat komt eigenlijk niet meer voor in Nederland. Maar er zit veel ruimte tussen ‘zwaar tekort’ en het ‘optimale gehalte’. Kijk eens naar deze schaal. De twee uitersten (zwaar tekort of overschot) geven problemen. Het optimale niveau zit ergens in het midden. Hier ervaar je de meeste korte en lange termijn voordelen, zoals veel energie, een goed humeur, sterke weerstand, tragere veroudering.

De optimale inname is niet hetzelfde als de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH). De ADH is de inname die de meeste mensen nodig hebben om niet ziek te worden. Maar ‘niet ziek’ en ‘optimaal gezond’ liggen ver uit elkaar. En het komt snel voor dat je van sommige voedingsstoffen niet eens de ADH haalt.

Bekende tekorten

Het risico op voedingsstof tekorten is niet nieuw. Daarom voegen producenten micro’s toe aan bewerkte producten. Voorbeelden zijn: jodium in zout, vitamine D in zuivel en margarine, omega-3 vetzuren in margarine. Soms zijn deze toevoegingen ten behoeve van de volksgezondheid. Maar het staat de producent ook toe leuke gezondheidsclaims te maken, zoals ‘goed voor het hart’ of ‘goed voor de botten’. De toevoeging van voedingsstoffen aan ongezonde producten maakt het product niet ineens gezond. En als je de gezonde keuze neemt zonder toegevoegde micro’s dan loop je de micro’s mis. Zulke goedbedoelde toevoegingen zijn dus niet de oplossing voor onvoldoende voedingsstoffen.

Deze voedingsstoffen zijn het meest onvoldoende

Omega-3 vetzuren van dierlijke afkomst
Omega-3 vetzuren komen voor in verschillende vormen. De dierlijke vetzuren EPA en DHA zijn het meest relevant voor onze gezondheid. Ze zijn o.a. goed voor de hersenen en de bloedvaten. EPA en DHA komen veel voor in zeeproducten, zoals vis en schaaldieren. Maar we eten hier steeds minder van. De vis die we eten is vaak bewerkt (waardoor de omega-3’s verloren gaan) of niet zo vet.

Jodium
Jodium is opnieuw een voedingsstof die we vooral uit de zee halen. Niet alleen vis, maar ook waterplanten, zoals zeewier zijn rijk aan jodium. Jodium is o.a. essentieel voor de aanmaak van schildklierhormoon. Jodium is vaak een toevoeging aan zout en brood, omdat we zo weinig zeegroenten eten. Maar als je voor je gezondheid ook minder zout moet eten, waar haal je de jodium dan vandaan?

Magnesium
Magnesium is het meest voorkomende mineraaltekort. Het is een elektroliet die bij meer dan 300 processen is betrokken. Je vindt het vooral in bladgroenten, noten en zaden. Extra pure chocolade is ook een goede bron. De meeste mensen eten deze producten te weinig om genoeg magnesium te krijgen.

Vitamine K2
Vitamine K heeft twee vormen die allebei nodig zijn voor onze gezondheid. Je vindt het in groenten en is nodig voor de bloedstolling. Vitamine K2 is nodig voor de calciumopname, gezonde botten en gezonde bloedvaten. Vitamine K2 komt vooral voor in dierlijke en gefermenteerde producten, zoals yoghurt en zuurkool. Afgezien van een bakje yoghurt eten de meeste mensen te weinig vitamine K2-rijke voeding.

Selenium
Selenium ondersteunt je weerstand en werkt als antioxidant. Dit mineraal komt veel voor in noten en zaden, zeevoedsel en orgaanvlees. De eerste drie eet je misschien wel, maar die laatste waarschijnlijk niet. Het idee van orgaanvlees is helemaal uit de mode. Overigens heb je met een paar paranoten per dag al je ADH van selenium binnen.

Vitamine D
Vitamine D is een hormoon dat onder andere bijdraagt aan een gezonde botten, tanden en spieren en een goede weerstand. Je maakt zelf genoeg vitamine D door met je blote huid in de zon te zitten. Je vindt wel wat vitamine D in eten, maar lang niet genoeg om al je behoeftes te voorzien. Maar we komen tegenwoordig minder vaak buiten en beschermen ons meer tegen de zon. Daardoor maken we ook minder vitamine D en dat geeft zeker in de winter problemen (wanneer de zon niet sterk genoeg is voor vitamine D-productie).

Mensenvoeding van toen en nu

Het zou niet ingewikkeld moeten zijn om genoeg voedingsstoffen te krijgen. Immers, we weten pas kort dat ze bestaan en nodig zijn. Tijdens onze evolutie was deze kennis er natuurlijk niet. De eerste mensen kregen zonder moeite alles dat nodig was uit hun eten. We komen in de problemen omdat onze moderne voeding zoveel anders is dan de oervoeding.

Een paar duizend jaar is niet zo veel in het totale bestaan van mensen. Maar in die paar duizend jaar (en zeker de laatste eeuwen) eten we door landbouw en nieuwe bewerkingstechnologieën heel anders. Waar de oermens voedsel verzamelde uit de natuur, van land en water, kopen we het nu kant-en-klaar in de winkel zonder de minste moeite te hoeven doen.

Voedsel vers uit de natuur en uit een zakje verschillen enorm in kwaliteit. De voedingswaarde van verse producten neemt af des te meer het eten bewerkt en bewaard wordt. Uiteindelijk resteert alleen nog de energetische waarde van koolhydraten, eiwitten en vetten. De verklaring van micronutriënten ontbreekt niet voor niets op de verpakking.

Richtlijnen volgen is onvoldoende

Iedereen is wel bekend met de Schijf van Vijf, de richtlijnen die zouden moeten helpen met ‘gezonde’ voedingskeuzes. Deze adviezen zijn echter gebaseerd op verkeerde aannames die in de praktijk ongezond blijken. De adviezen lopen altijd achter op de wetenschap, zeker als die adviezen erg gunstig zijn voor sommige partijen. Van buitenaf lijkt (en is) voeding erg ingewikkeld, maar gezond eten is verrassend eenvoudig. Gezond eten komt neer op: eet veel verse planten, een beetje verse vlees of vis en varieer. Vermijd de bewerkte producten met labels, pakjes en zakjes. Eet zoals de oermens dat deed. Dan komen de meeste voedingsstoffen vanzelf.

Wat zijn je opties?

We leven in een moderne, technologisch geavanceerde wereld met een lichaam dat gebouwd is om te vissen, jagen en verzamelen. Ons lichaam werkt daarom het beste als het dezelfde voedingsstoffen krijgt die in zulk voedsel gevonden worden. Moderne voeding is veel minder voedingsrijk door uitvoerige bewerking of doordat we compleet andere producten eten dan onze voorouders. Je kan redelijk compenseren voor een tijdelijk tekort aan voedingsstoffen, maar op de lange termijn verslijt het lichaam snel. Dat merk je vooral in je energie, humeur, weerstand en algemene gezondheid.

Er zijn twee voor-de-hand-liggende oplossing beschikbaar:
1. Eet meer zoals onze voorouders dat deden
2. Vul ontbrekende voedingsstoffen aan met een gericht supplement

Optie 1 vereist een hoop werk, kennis en zelfbeheersing. Modern eten is immers zo lekker, handig en makkelijk verkrijgbaar. Eet je zoals onze voorouders, dan moet je verse producten kopen, die zelf klaarmaken en veel variëren. Deze aanpak is goed mogelijk en geeft je de ultieme controle over je voeding, al kost het wel meer tijd.

Je kan optie 2 direct toepassen, terwijl je jouw voeding verbetert. Daarbij is de keuze van het juiste supplement belangrijk. Je wilt zeker zijn dat je de voedingsstoffen binnenkrijgt die je mist en geen overdosering krijgt. Je kan natuurlijk alle voedingsstoffen afzonderlijk nemen. Maar een goed doordachte multivitamine is wel zo handig (en vaak goedkoper). De multivitamine Vitaily bevat de voedingsstoffen genoemd in dit artikel en meer. De hoeveelheden zijn afgestemd op de moderne behoeften en helpen je meer richting het optimale niveau te komen.