Hoe kunnen vrouwen overleven?

Tijdens het Internationale Congres Back To The Future  dat eind oktober werd gehouden in Driebergen, gaf dr ir Carla Peeters, interim bestuurder en founder COBALA Good Care Feels Better®, een keynotepresentatie over de hedendaagse rol van de vrouw.

Al eeuwen wordt te weinig stilgestaan bij de enorme rol van vrouwen in de samenleving: hoe vrouwen ons 9 maanden gedragen en gevoed en vervolgens gebaard en borstvoeding hebben gegeven. Zij hebben mogelijk gemaakt dat wij hier vandaag mogen zijn en van betekenis kunnen zijn voor een gezondere wereld. Door 1 minuut (staande) in stilte aan uw moeder te denken hoe zij voor u gezorgd heeft om te worden wie u bent, wordt een symbolische verandering in gang gezet om vrouwen de gelijkwaardige positie te geven die zij verdienen.

Dit is een trend die onderbelicht blijft in de samenleving en een noodzakelijke transformatie vraagt omdat de gezondheid van vrouwen daalt. De kans is klein dat deze neerwaartse trend zich automatisch om gaat keren.

Een toenemende oversterfte, arbeidsongeschiktheid en verzuim onder vrouwen vormt een groot risico voor de samenleving. Zonder gezonde vrouwen is de kans groot dat de gezondheidszorg, waarvan 80 tot 90 procent van de medewerkers vrouw zijn, in elkaar stort, met als gevolg de economie en voedselzekerheid. Het streven naar gezonde generaties in 2040 wordt zo een illusie.

 

Sterfte, arbeidsongeschiktheid en verzuim van vrouwen stijgt

Al voor de pandemie was in OECD-onderzoek een negatieve trend in de gezondheid van de Nederlandse vrouw zichtbaar. Hoewel historisch gezien vrouwen beter in staat zijn dan mannen om pandemieën en hongersnood te overleven hebben pandemische maatregelen en toenemende stress, angst, traumatische ervaringen en inkomens- en voedselonzekerheid het adequaat functioneren van het immuunsysteem van vrouwen steeds verder ondermijnd.

Analyses van CBS-cijfers door verzekeraar Nationale Nederlanden tonen dat er meer sterfte is onder Nederlandse vrouwen in de periode 2024-2025 dan onder mannen. De sterfte onder Nederlandse vrouwen ligt hoger dan het gemiddelde van andere EU-landen. Voor mannen nemen de sterftecijfers over dezelfde periode af. Het verschil in oversterfte met het gemiddelde van andere EU-landen is voor mannen veel minder. De analyse door NN komt overeen met de slechtere verwachting voor gezonde levensjaren van vrouwen in Nederland, die maar liefst 7,8 jaren onder het gemiddelde van de EU liggen.

Ook de instroom in de arbeidsongeschiktheid ligt veel hoger voor Nederlandse vrouwen dan voor mannen. Niet voor niets is het langdurig verzuim het hoogst in sectoren waar veel vrouwen werken. Vooral in de leeftijdscategorie 15-40 jaar wordt een zorgwekkende toename in arbeidsongeschiktheid gezien. Steeds meer Jonge vrouwen kampen met psychische klachten waardoor zij niet langer aan het arbeidsproces deel kunnen nemen.

Inmiddels heeft Nederland bijna 1 miljoen arbeidsongeschikten waarvan de totale kosten € 28,3 miljard bedragen. Studies van verzekeraars in de US tonen dat mensen die langdurig arbeidsongeschikt zijn een groter risico op overlijden hebben. Een berekening van onderzoekers in Engeland komt op maatschappelijke kosten van ca. € 1,4 miljoen per persoon wanneer iemand vroegtijdig komt te overlijden

In Amerika en Engeland wordt eveneens een grotere toename in verzuim en arbeidsongeschiktheid voor vrouwen gezien. Sinds 2021 is het aantal vrouwen met een gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid die aan het arbeidsproces deelnemen gestegen.

Tot op heden zijn voor deze landen echter nog geen genderspecifieke analyses in oversterfte gepubliceerd. Wel is aannemelijk dat in Nederland, Amerika en Engeland verglijkbare factoren die de gezondheid van vrouwen ondermijnen een rol spelen. Vrouwen hebben vaker te maken met misdiagnosis, (over)medicalisering, morele beschadigingen en discriminatie. De pandemie heeft de gezondheid en inkomen van vrouwen verslechterd.

 

Medicijngebruik als overlevingsstrategie kan dodelijk zijn

Vanaf de vroege jeugd gebruiken veel jonge vrouwen medicijnen zoals hormonen (anticonceptie middelen) en in sommige situaties de morning after pil. Om menstruatiepijnen draagbaar te houden wordt door velen maandelijks gebruik gemaakt van NSAID en soms ook zwaardere pijnstillers. Een grotere kans op blaasontsteking zorgt voor vaker gebruik van antibiotica met wanneer het niet aanslaat, 2 soorten antibiotica of in combinatie met prednisolon. Gecombineerd medicijn gebruik waardoor het steeds lastiger wordt het immuunsysteem weer in control te krijgen.

De druk op jonge vrouwen vanuit de samenleving, mede onder invloed van het gebruik van social media, is groot. Er wordt verwacht dat jonge vrouwen alles kunnen 36 uur/week werken, sporten, sociaal actief zijn, vrijwilligers werk doen en bovenal er altijd aantrekkelijk uitzien. Oververmoeidheid, slapeloosheid, hoofdpijn, rugpijn en depressie komen veel vaker voor dan 30 jaar geleden. In alle Westerse landen wordt een toename gezien in cosmetische klinieken met aanbod van Botox injecties en fillers waarbij de groei het hoogst is onder jonge vrouwen.

Vrouwen gaan met klachten eerder naar een arts en worden vaker gediagnosticeerd met chronische ziekten Zo blijken vrouwen hoger te scoren voor autoimmuunziekten (80 procent vrouw), voor psychische klachten (60 procent vrouw), voor Long Covid (ca 70 procent vrouw) en Post Vaccin Syndroom en krijgen zij sneller medicatie voorgeschreven. Vanaf een jonge leeftijd gebruiken vrouwen meer medicijnen. Veel medicijnen zijn echter zonder dat deze onderzocht zijn op vrouwen op de markt gebracht Bijwerkingen en effecten van combinaties van medicatie die aan vrouwen worden voorgeschreven zijn niet altijd bekend.

Ook wordt aan vrouwen vaker vaccinaties geadviseerd en is bekend dat zij vaker bijwerkingen ervaren. Denk aan HPV vaccin en 4 vaccinaties  (RSV, DTaP, griep, Covid19 vaccin,) tijdens de zwangerschap. Analyses van overlijdens van kinderen 0-14 jaar in Nederland en Engeland tonen sinds 2021 een stijging. Een recent artikel in de Amerikaanse staat Mississippi beschreef de sterkste toename in overlijdens van kinderen onder de leeftijd van 1 jaar sinds 20 jaar.  Uit meerdere data blijkt ook het aantal moeders in het eerste jaar na de geboorte van een kind te overlijden. Een mogelijke correlatie kan niet uitgesloten worden en behoeft nader onderzoek. De lange termijn effecten voor zowel moeder en kind zijn niet bekend.

Cijfers van arbodiensten en zorgorganisaties laten al jaren een structureel hoger verzuim van vrouwen zien.  Ook worden meer overlijdens bij vrouwen waargenomen. Een reactie “dit is altijd al zo geweest” is niet een houding waarmee verbetering wordt beoogd.

Tijdens de pandemie blijken stijgingen in verzuim sterker bij vrouwen. Zowel in Engeland (NHS) als in Nederland wordt het hoogste verzuim in de zorgsector gezien. 80-90 procent van de zorgmedewerkers is vrouw. Vanuit een intrinsieke motivatie kiezen veel vrouwen voor het werken in de zorg en hebben zij altijd de nadelen voor lief genomen. Werken in de zorgsector betekent een laag salaris, en een hoge werkdruk. Het is de sector waar morele beschadiging en discriminatie het meest ervaren worden. De pandemische maatregelen hebben de situatie voor vrouwen, werkzaam in de zorg, verergerd.

Zorgmedewerkers werden naast de jaarlijkse griepvaccinaties min of meer verplicht tot meerdere Covid vaccinaties, en tot het gedurende acht uren/dag dragen van mondkapjes en beschermende kleding, het veelvuldig testen en gebruik van desinfectans en het houden van 1,5 meter afstand met nauwelijks gelegenheid voor het nuttigen van een voedzame maaltijd. Omstandigheden die het immuunsysteem van vele zorgmedewerkers hebben uitgeput.

Dit realiserend is het niet verwonderlijk dat suïcide onder vrouwelijke zorgmedewerkers toeneemt. Hoewel het aantal suïcides in de samenleving voor vrouwen aanzienlijk lager is dan voor mannen, worden in de zorgsector meer suïcides onder vrouwen waargenomen. Het hoogste percentage onder zorgmedewerkers zit in de laagst betaalde banen in de verpleeghuissector.

De plotselinge overlijdens kunnen echter ook een gevolg zijn van langdurig en veel medicijn gebruik waardoor de kans op een niet intentionele fatale overdosis toeneemt. Het onderscheidt met suïcide zal moeilijk te maken zijn omdat vrouwen in geval van suïcide veelal gebruik maken van een overdosis medicatie die ze al gebruiken. Wanneer de lever een structurele toxische overbelasting ervaart, kan zelfs het gebruik van paracetamol tot een plotseling toxische leverbeschadiging leiden.

De gewoonte van (over)medicalisatie van de zorgsector heeft een zich snel verspreidend intern probleem gecreëerd met een hoog verzuim en hoog verloop van gekwalificeerd zorgpersoneel. In een recente enquête hebben Nederlandse zorgmedewerkers aangegeven dat zij in een periode van 2 jaren 3-6 verschillende leidinggevenden hebben gehad. Implementatie van beleid, kwaliteit en toegankelijkheid van zorg waar de burger recht op heeft, kan niet langer gegarandeerd worden. Er staan 70.000 vacatures open en wachtlijsten voor behandelingen groeien.

De levensvatbaarheid van het huidige businessmodel van zorgorganisaties en verzekeraars staan onder druk. Wanneer de gezondheid van mensen die voor zieke mensen zorgen verslechtert, betekent dit dat de gezondheid van een hele samenleving in gevaar is. Het is nodig om de gezondheidszorg te herijken op de basisprincipes van de Eed van Hippocrates.

 

‘Laat voeding uw medicijn zijn en uw medicijn uw voeding’

De 6000 jaar oude traditionele Indiase geneeskunde Ayurveda weet het al lang; wanneer de spijsvertering goed is, kan men lang gezond leven.  In 2024 opende de WHO in India een wetenschappelijk instituut om het gebruik van Integrative Medicine voor het herstel van chronische ziekten te bevorderen.

Het grootste gedeelte van het immuunsysteem (70-80 procent) bevindt zich in de darm. Steeds meer onderzoek ondersteunt dat de integriteit van de darmwand en de samenstelling van de darmflora van grote invloed kunnen zijn op het goed functioneren van het immuunsysteem. Na de pandemie zijn het aantal mensen met zowel overgewicht als ondergewicht toegenomen.

Langdurige stress en slechte of onvoldoende voeding, langdurig en veelvuldig gebruik van medicijnen, en/of vaccinaties kunnen de darmintegriteit en de darmflora wijzigen en zo het functioneren van het immuunsysteem beïnvloeden.

De grootste bedreiging voor de Publieke Gezondheid is niet een virus maar een verzwakt immuunsysteem. Een verzwakt immuunsysteem kan leiden tot een overgroei van opportunistisch pathogene bacteriën zoals bijvoorbeeld Streptococcus pneumoniae en Staphylococcus aureus, waardoor infectieziekten als acute ontsteking van de luchtwegen en allerlei chronische ziekten inclusief kanker kunnen ontstaan.

De enorme stijging in chronische ziekten en met name hart- en vaatziekten en kanker verwijst hiernaar. Voor het eerst in de geschiedenis stijgt het aantal vrouwen met kanker harder dan dat van mannen. Bij mannen neemt niet behandelbare kanker juist af.

Tijdens de pandemie zijn mensen veel vaker dan voorheen blootgesteld aan giftige stoffen zoals ethanol in de handgels, titanium dioxide in de mondkapjes en ‘PEGylated Nano Particles’ in de mRNA vaccins, die met in het menselijk lichaam aanwezige vitaminen en mineralen zogenaamde biocorona kunnen vormen waardoor minder essentiële voedingsstoffen beschikbaar zijn voor het goed functioneren van het menselijk lichaam.

Tegelijkertijd is voedingsrijke voeding voor mensen met een laag salaris onbetaalbaar geworden. Het is dus niet verwonderlijk dat met name in de armste gebieden in Engeland en Nederland een toename van sterfte en arbeidsongeschiktheid is te zien. Het gebruik van antidepressiva steeg met 12 procent naar 8,7 miljoen mensen in Engeland en met name bij jonge vrouwen. Een recent artikel in Denemarken kopte dat 8 op de 10 vrouwen wanneer ze ouder worden kampen met gewichtsproblemen. Toch wordt door Publieke Gezondheids experts mensen met overgewicht indirect een schuldgevoel aangepraat. Dat is niet terecht.

 

Een toekomst van de zorg waarin vrouwen een gelijkwaardige rol vervullen

De WHO accordeerde in 2019 het rapport Delivered by Women, Led by Men waarin toegezegd werd dat er meer vrouwen in leidinggevende en invloedrijke posities in de gezondheidszorg zouden komen en een beter salaris en meer invloed en zeggenschap in beleid voor verpleegkundigen en verzorgenden van wie het merendeel vrouw zijn. Vijf jaar later is de situatie niet verbeterd maar verslechterd. Als gevolg van de pandemische maatregelen zijn vrouwen in verhouding nog meer onbetaald werk gaan verrichten en het salarisverschil tussen mannen en vrouwen die hetzelfde werk verrichten is zelfs groter geworden. Het merendeel van de zorgmedewerkers is niet meer in staat om gezonde voeding en een warm huis te betalen. Er zijn zelfs zorgmedewerkers voor wie het noodzakelijk is om gebruik te maken van de voedselbank. Hoewel het salaris de laatste 2 jaren verhoogd werd, is het door de inflatie opnieuw veel te laag en blijft salaris verhoging noodzakelijk.

Terwijl bekend is dat wanneer iedere Nederlander 450 gram groenten en fruit per dag consumeert, miljarden maatschappelijke kosten worden bespaard. Slechts 50 procent van de Nederlanders consumeert deze hoeveelheid. Na de pandemie is het aantal met 10 procent gedaald.

Het is tijd voor leiderschap over jouw eigen gezondheid. Vanuit 10 jaar ervaring in het begeleiden van mensen die uit balans zijn met  Pesonalised Integrative Care© met integratie van  traditionele en moderne geneeskunde blijkt dat vele infectieziekten en chronische ziekten te voorkomen en vaak omkeerbaar zijn.

Verzekeraars hebben een kans om door speciale door hen gefinancierde programma’s de gezondheid van vrouwen in de gezondheidszorg te verbeteren. En dat is hard nodig, want door Publieke Gezondheids-experts wordt voor 2026 in Nederland een ravijnjaar voorspelt. Bestuurders en Toezichthouders in de zorg hebben de verantwoordelijkheid om de gezondheid van (vrouwelijke) zorgmedewerkers te verbeteren en de zorg te leveren die nodig is, waar Nederlandse burgers voor betaald hebben Het is aan ons om tijdig te keren. Hippocrates, we  are back

Met een fragment van de zangeres Yael Deckelbaum  ‘When I want to be alive’ wordt de presentatie afgesloten. Breng vrouwen: liefde, gelijkheid, gezondheid en inkomen

 

© dr.ir. Carla Peeters, uitgesproken tijdens het congres Back to The Future op 25 oktober 2025

 Fotograaf: Winish Chedish

Bronnen:

1. A Hidden Post Pandemic Decline in Female Health, Brownstone 16 Augustus 2025

A Hidden Post-Pandemic Decline of Female Health

2. Increasing Suicide in Female Healthcare workers indicate a population at risk, BMJ March 2025. https://www.bmj.com/content/388/bmj.r558
3. Interview Financier de verbetering van de gezondheid van vrouwen in de zorg . De Nieuwe Ankers12 September 2025. https://youtu.be/9UVCh9gtzC0?si=lv1IFKNRlgszkRR3
4. goodcarefeelsbetter.com
5. carlapeeters.com