Een week helen met Chopra

Leefstijlgeneeskunde krijgt een steeds prominentere plek binnen de zorg. Gecombineerde leefstijlinterventies zijn inmiddels op doktersrecept verkrijgbaar, maar de touwtjes van een gezond lijf hebben we zelf in handen.

‘Voorkomen is beter dan genezen’, staat met grote letters geschreven op de achterkant van het nieuwste boek van Deepak Chopra. De befaamd spiritueel leider schudde vele bestsellers uit zijn mouw, waarvan de meeste over zingeving en genezing. Het was in een overvolle intercity richting Amsterdam waar ik voor het eerst met hem kennismaakte.

Uit mijn koptelefoon galmde Oprah Winfreys podcast SuperSoul Conversations. Chopra was te gast. Ze kletsten over zingeving, zijn moederland India en zijn visie op het ouder worden. Na deze eerste ontmoeting stak Chopra steeds vaker de kop op in mijn dagelijks leven. Was het selectieve perceptie of wilde hij me iets duidelijk maken? Toen ik een paar weken later zijn boek Het zelfhelend vermogen kreeg toegeschoven, koos ik voor het laatste.

Een vluchtige blik over het oeuvre van Chopra maakt duidelijk dat hij een bondgenoot heeft gevonden in de neurowetenschapper Rudolph Tanzi. Samen schreven zij de titels Superbrein (2013) en Supergenen (2017). Het zelfhelend vermogen is hun derde werk en naar verluidt een revolutionair plan om het immuunsysteem te versterken en gezond ouder te worden. Zij stellen niet alleen dat voorkomen beter is dan genezen; op de achterkant van hun boek staat dat wij zélf verantwoordelijk zijn voor onze gezondheid. Niet de artsen en niet de farmaceutische bedrijven.

Chopra en Tanzi ontwikkelden daarom een zevendaags actieplan, waarmee ze ons aan de hand nemen, op weg naar een gezonder bestaan. De veranderingen die door het actieplan plaatsvinden, moeten zo natuurlijk aanvoelen, dat we ons niet eens meer kunnen herinneren dat we ooit anders hebben geleefd. Zelf is het duo er namelijk van overtuigd dat de overstap naar een gezonde levenswijze moeiteloos moet verlopen, willen we dit ons hele leven volhouden. Zou het plan mij kunnen behoeden voor eventuele toekomstige leefstijlinterventies? Benieuwd naar de effectiviteit van dit actieplan, ga ik de uitdaging aan.

Dag 1: ontstekingsremmend dieet
Elke dag van het actieplan heeft zijn eigen thema. Te beginnen bij de maandag, die in het teken staat van een ontstekingsremmend dieet. Aan het begin van iedere dag is er een lijst met aanbevelingen opgesteld, onderverdeeld in dingen die we wél moeten doen en dingen die we níét meer moeten doen. Chopra en Tanzi benadrukken dat ik de aanbevelingen moet opvolgen die mij het meest aanspreken. Om moeiteloos over te stappen naar een gezonde leefstijl, hoef ik per dag maar met een paar aanbevelingen aan de slag.

Omdat de maandag gericht is op voeding, worden de volgende dingen aangeraden: ontstekingsremmende voedingsmiddelen toevoegen aan het dieet, meer biologische producten kopen, het vezelgehalte verhogen, een probioticatiesupplement nemen, voortaan olijfolie gebruiken en één tot vijf keer per dag koffiedrinken, bij voorkeur dichter bij vijf keer. Afgeraden wordt om veel suiker, vet, zout en fastfood te eten, voedselresten ouder dan een dag te bewaren en om alcohol te drinken.

Niet in alle aanbevelingen van Chopra en Tanzi kan ik me vinden. Het drinken van vijf koppen koffie per dag vind ik absurd en het bijslikken van probiotica onzin. Ik voeg liever zuurkool, kimchi of kefir toe aan mijn voeding voor de probiotica en ik houd het bij twee koppen koffie per dag. Wat ik al helemaal niet begrijp is de aanbeveling om een kinderaspirientje of een halve aspirine voor volwassenen toe te voegen aan mijn dagelijkse dieet. Volgens de auteurs een bewezen manier om het risico op een hartaanval en sommige vormen van kanker te verkleinen. Ik vraag mij ook af of Chopra achter de aanbeveling staat. Voor zover ik weet richt hij zich doorgaans op complementaire geneeswijzen. Wellicht past deze uitspraak meer bij Tanzi, gezien zijn medische titels.

‘Wij zélf zijn verantwoordelijk voor onze gezondheid.’

Ik besluit de focus te leggen op de aanbevelingen die mij wel aanspreken. Zo voeg ik ontstekingsremmende voedingsmiddelen toe aan de maaltijden, kies ik voor meer biologische producten en voeg ik extra groente toe aan mijn eten voor de extra vezels. De aanbevelingen gaan gemakkelijk samen: zo kan ik biologische spinazie en tomaten (ontstekingsremmende voedings-middelen) toevoegen aan mijn ontbijt. Een omelet met spinazie en tomaat op een volkoren boterham? Drie vliegen in één klap.

Een aanbeveling waar ik ook vraagtekens bij zet, is het weggooien van voedselresten ouder dan een dag. Als zuinige Nederlander heb ik hier nog nooit van gehoord. Uit een toelichting blijkt echter dat voedingsmiddelen die niet meer vers zijn, samenhangen met oxidatie en micro-organismen die ontsteking bevorderen.

Dag 2: stressvermindering
De maandag ging me goed af. Vandaag kan daarentegen nog weleens een flinke wedstrijd worden; ik ben normaliter actiever bezig met voeding dan met mijn mentale gezondheid. Uit het lijstje aanbevelingen kies ik voor meditatie en om stressvolle situaties niet meer te voeden. Mediteren heb ik vaker gedaan, maar is geen gewoonte. Ik weet hoe transformerend het kan zijn. Toch kan ik er geen ritme in vinden. Dit actieplan zorgt ervoor dat ik weer mediteer, ook al is het om te beginnen één keer per week. Het boek zet een mantrameditatie uiteen, wat een welkom tegengeluid is op de mindfulnessmeditatie die door populaire apps als Headspace en Buddhify wordt aangeboden.

Volgens Chopra en Tanzi moeten we uit stressvolle situaties stappen. Om dit te bereiken kunnen we letten op gevoelens en sensaties. Gedurende de dinsdag ga ik na of ik spanning, ongemak of druk ervaar. Mijn vermoedens worden bevestigd. Eigenlijk begint de spanning en druk al bij het opstaan: zorgen dat mijn zoontje op tijd is gevoed en gewassen, en op tijd naar de gastouder kan. Daarna zet ik vluchtig mezelf in de steigers om vervolgens gehaast naar kantoor te gaan. De hele dag razen gedachten voorbij van dingen die ik nog moet doen en ben ik bepaald niet mindful bezig. Eigenlijk sta ik de hele dag onder hoogspanning. Ik wist het al, maar dit is een bevestiging. Het actieplan adviseert regelmaat aan te brengen: ‘Ga elke dag op dezelfde tijd naar bed en sta op dezelfde tijd op.’ Daar kan ik me in vinden. Geïnspireerd door het online artikel Liever moe dan lui van Suzan Kuijsten voor The Optimist, besluit ik meer te slapen. Het is de enige manier om te herstellen van langdurige stress. Ik sluit om negen uur ’s avonds de dag af, met de intentie de rest van de week op dezelfde tijd naar bed te gaan.

Dag 3: anti-aging
Tijdens mijn eerste kennismaking met Chopra werd me duidelijk dat hij het thema ouder worden graag aankaart. De woensdag staat hiervan in het teken, of eigenlijk van het niet-ouder worden. ‘Het komt erop neer dat hoe je vandaag veroudert (of niet) bepaalt of je het leven op latere leeftijd als positief of negatief ervaart’, stellen Chopra en Tanzi.

‘Een overtuiging is helend als die flexibel is, geluk bevordert en vriendelijk is.’

Vandaag staat mediteren weer bovenaan de aanbevelingen. De andere opties, zoals lid worden van een praatgroep en een uitdagende mentale activiteit kiezen, klinken interessant, maar zijn wat onhandig tijdens een werkdag. Een goed excuus om voor de tweede keer te mediteren deze week. Onder de aanbevelingen die ik niet meer moet doen, staat onder meer een zittend leven leiden. Aangezien ik de hele dag achter de computer zit, voel ik me geroepen om dit advies op te volgen.

De auteurs leggen uit dat alle keuzes die op de ‘niet meer doen’-lijst staan, om één thema draaien: niet meer het gevoel hebben vast te zitten. Een wekker die ieder uur afgaat, vertelt me dat het tijd is om even van mijn bureaustoel op te staan en te rekken en strekken. En het werkt: aan het eind van de dag zit ik letterlijk minder vast.

Dag 4: staan, lopen, rusten, slapen
Hoewel ik dinsdag al was gaan sleutelen aan mijn nachtrust, is de donderdag toegespitst op rust. Volgens de heren zijn de vier elementen ‘staan’, ‘lopen’, ‘rusten’ en ‘slapen’ belangrijk voor het bioritme. Zo zou iedere dag enkele minuten staan de spiertonus intact houden, wandelen een goede basisactiviteit zijn voor voldoende beweging, de behoefte aan geestelijke rust even belangrijk zijn als fysieke rust en slaap onmisbaar zijn voor een gezond brein.

De aanbevelingen van de donderdag stimuleren activiteit. Zo kan ik kiezen uit onder meer één keer per uur even opstaan en rondlopen (gister al gedaan), de trap in plaats van de lift nemen (doe ik standaard, ook met roltrappen) of twee keer per dag tien minuten mediteren. Het mediteren wil ik graag vasthouden, dus wederom gaat m’n keuze hiernaar uit. Het voelt ietwat gemakkelijk om telkens voor de optie mediteren te kiezen, maar ik weet dat ik op donderdagen altijd actief ben. Het is mijn vrije dag, die ik routinematig invul met het huishouden, de boodschappen (te voet) en wandelen achter de kinderwagen. Zonder rekening te houden met de lijst aanbevelingen kan ik bijna alle opties afvinken.

Dag 5: kernovertuigingen
Vandaag staat in het teken van kernovertuigingen. Volgens Chopra en Tanzi worden onze gezondheid en welzijn hierdoor sterk beïnvloed. Vaak zijn het overtuigingen die we van jongs af aan meekrijgen. De auteurs maken onderscheid tussen kernovertuigingen die de gezondheid en het welzijn ondersteunen en die dat niet doen. Zo is een overtuiging helend als die flexibel en tolerant is, geluk bevordert, liefdevol en vriendelijk is, het gevoel van eigenwaarde vergroot en het een optimistische kijk op het leven bevordert. Aan de andere kant zijn er overtuigingen die negativiteit voeden, zoals ‘Ik heb het recht me te gedragen zoals ik wil’. ‘“Zij” zijn slechte mensen die erom vragen dat ik boos op hen word’ en ‘Ik doe niemand kwaad als ik boos word’.

Volgens de auteurs is zelfbewustzijn een helende kracht. Welke kernovertuigingen heb ik en waarom? Om hierop antwoord te geven, moet ik diep graven. Het is niet iets waar ik dagelijks bij stilsta. Beetje bij beetje komen mijn overtuigingen naar boven. Ik geloof dat de mens van nature liefdevol is; een gezonde kernovertuiging. Al snel stuit ik ook op ongezonde overtuigingen. Een daarvan is: wat ik doe, kan altijd beter. Om deze overtuiging aan te pakken moet ik die tegenspreken. Dat vind ik een lastige opdracht. Chopra en Tanzi geven me vier kernovertuigingen die zelfveroordeling kunnen helen:
• Ik ben liefdevol en ik ben het waard liefde van anderen te ontvangen
• Ik ben van waarde
• Ik heb vertrouwen, ik ben veilig en hoef niet bang te zijn
• Ik voel voldoening
Vanaf vandaag gebruik ik deze vier kernovertuigingen als affirmatie wanneer ik merk dat mijn eigen minder gezonde overtuigingen opspelen.

Dag 6: strijdloosheid
Om het weekend te vieren en de zwaarte van mijn bovengedreven kernovertuigingen te laten zakken, staat vandaag in het teken van overgave, acceptatie en flow. Kortom: strijdloosheid. Volgens de auteurs ervaart iedereen strijd. Met de eigen gedachten, in relaties, om het leven op materialistisch vlak te verbeteren of de strijd tegen de wereld en externe invloeden.

Wat een goede timing voor strijdloosheid. Alsof de auteurs het van tevoren wisten, voer ik in de weekenden de meeste strijd. Het stelt me gerust dat waarschijnlijk de meeste mensen met een gezin dat hebben. Ik besluit om een toegeeflijke houding aan te nemen en samenwerking boven concurrentie te stellen. Dat betekent: samenwerken met mijn partner om het gezin te runnen en de kinderen iets meer hun gang te laten gaan. Het voelt bevrijdend om de controle los te laten en de flow te omarmen. Ik kan het iedereen aanbevelen. Heerlijk, zo’n strijdloze zaterdag.

Dag 7: evolutie
De laatste dag van het actieplan is aangebroken. De aanbevelingen van de zondag zijn gericht op persoonlijke groei, ofwel evolutie. Ik kies ervoor om positiever te praten en niet meer naar de stem van angst te luisteren. Ik merk dat de veranderingen van de afgelopen week ervoor zorgen dat de aanbevelingen van vandaag me gemakkelijk afgaan. Dat zorgt ervoor dat ik reflecteer op de afgelopen week en het actieplan. Toen ik hieraan begon, was ik sceptisch. De maandag versterkte dit gevoel. Vooral omdat ik het die dag oneens was met veel aanbevelingen. Maar ik begon de adviezen positiever te ervaren: het is namelijk te allen tijde belangrijk om de touwtjes in eigen hand te nemen én te houden. Verken uw eigen grenzen, gebruik uw gezond verstand en kies voor datgene wat bij u past. Dankzij de holistische aanpak van Chopra en Tanzi kwam ik erachter dat ik voor mijn eigen gezondheid sommige thema’s meer aandacht moet geven. En mocht ik er niet uitkomen, dan is een vrijwillige leefstijlinterventie niet eens zo’n gek idee.