De wijsheid van het lichaam

Eén van de vergissingen die we in onze moderne samenleving maken is te denken dat onze geest belangrijker is dan ons lichaam.

De eerste keer dat ik een berimbau hoorde, kreeg ik van kop tot teen kippenvel. Een overweldigend gevoel van emotie welde op in mijn borstkas en, om onverklaarbare reden, had ik tranen in mijn ogen. De hoge trillende toon van het Braziliaanse instrument raakte me op een manier die ik moeilijk kan omschrijven. Dat moment vormde het daaropvolgende decennium van mijn leven.

Er is een bewustzijn in ons lichaam dat dieper reikt dan ons geestelijke bewustzijn. Het is iets wildst en instinctiefs, en wordt te vaak onderdrukt door de indoctrinatie die we in onze samenleving ondergaan. Dit soort momenten worden genegeerd of weggeduwd. Maar de ontkoppeling van het geestelijke en lichamelijke bewustzijn werkt in ons nadeel.

Toen Capoeira mij vond, bevond ik mij op een belangrijk keerpunt in mijn leven. Ik had de ergste drie jaren van mijn leven net achter de rug, en ik vertelde een vriend dat ik iets onmogelijks wilde doen. ‘Er bestaat een gekke Braziliaanse vechtsport,’ zei hij. ‘Kijk daar maar eens naar. Het ziet er onmogelijk uit.’

We gingen een kleine studio binnen voor aanvang van de demonstratie. Mensen zaten in een halve cirkel op klapstoelen tegenover de open ruimte aan de ander kant van de studio. De capoeiristas (de beoefenaars van Capoeira) hadden instrumenten opgepakt en maakten zich op om hun spel te spelen.

Het gaat hier niet om Capoeira, hoewel ik iedereen die het nog nooit heeft gezien zeker aanraad om er eens naar te kijken. Het punt is dat ik mezelf aan deze kunst heb gewijd met een felle toewijding die ik tot dan toe niet had gekend. Elke dag deed ik getrouw mijn rekoefeningen, trainde ik en dompelde ik mezelf onder in de muziek en de cadans van deze kunst. En opeens vloeide alles in mijn leven als vanzelf samen. Het had iets magisch. Om eerlijk te zijn, was het iets magisch.

Mijn leven werd een constante stroom. Ik werd mij bewust van alles wat er om mij heen gebeurde, zonder dat ik werd gevangen of tegengehouden door de verlammende angsten of verwachtingen die de wereld er daarvoor zo dreigend uit lieten zien. Net als Capoeira, werd alles een spel, een dans, een stroom.

Maar zoals alles in het leven was het niet voor altijd. Ik verloor het zicht op de discipline en de vreugde in het spel toen ik besloot Capoeira officieel te gaan studeren. Binnen de kortste keren raakte ik de vreugdevolle uitdrukking van leven in het moment kwijt en maakte ik mij weer zorgen om de toekomst, mijn sociale omgeving en de wanhoop van mensen in mijn omgeving die bezig waren met publiceren of mislukken.

Ik keerde terug van een leven waarin mijn lichaam uitdrukking gaf aan mijn levensvreugde, naar een bestaan dat werd overheerst door het cerebrale streven van mijn intellect. En terwijl mijn geest naar de hoogste versnelling ging, raakte mijn lichaam langzaam zijn souplesse, uithoudingsvermogen en kracht kwijt.

Eén van de misvattingen van onze moderne samenleving is te denken dat onze geest belangrijker is dan ons lichaam. We worden gemakzuchtig in hoe we met ons lichaam om moeten gaan, behalve als het erom gaat aan een sociale verwachting van schoonheid te voldoen of wanneer onze gezondheid ons dwingt er aandacht aan te schenken.

Er bestaan echter veel tradities die ons kunnen leren over ons lichaam. Ons lichaam heeft een natuurlijke gave om ons door een trauma heen te helpen op een manier waarop ons geestelijke bewustzijn dat niet kan, zelfs niet via een ingewikkelde psychotherapeutische acrobatiek. Reggie Ray praat over het lichaam als de toegangspoort naar een dieper inzicht in onszelf en onze plaats in het fysieke en spirituele bestaan. Zijn Somatic Descent (Somatische Afdaling) methode behandelt de wijzen waarop het onderbewustzijn aanwezig en ingebed is in verschillende delen van ons lichaam. De 5Rhythms dansmethode van Gabrielle Roth is een andere krachtige manier waarop mannen en vrouwen in contact kunnen komen met hun lichaam en zich op die manier van veel van hun diepere angsten, verdriet en lijden kunnen verlossen, iets wat yoga al voor miljoenen mensen op de wereld heeft gedaan. Voor mij spelen vechtsporten die rol en, recenter, animal flow fitness routines.

Toen die geestelijke starheid een centrale rol in mijn leven begon te spelen, verloren de dingen in mijn leven hun evenwicht. In minder dan een jaar kreeg ik een knieblessure die het mij grotendeels onmogelijk maakte mijn geliefde vechtsport te beoefenen. Het duurde jaren voordat ik erin slaagde die natuurlijke stroming in mijn fysieke lichaam te hervinden. Het is pas sinds kort dat ik weer naar die stem ben begonnen te luisteren, die stille stem die door mijn weefsel fluistert, die door mijn gewrichten spreekt, die mijn spieren hun kracht geeft. Het is een stem die me vertelt mijn interne dialoog los te laten die me zegt dat ik meer moet zijn, meer moet willen, meer moet eisen. Een stem die me door het inspannen en ontspannen van de wonderbaarlijke gave van mijn lichaam laat weten dat ik alles heb wat ik nodig heb, en meer, omdat ik loop, dans, bemin, vecht, vrij, eet, slaap en schrijf. Ik ben ademhaling. Al deze dingen zijn onderdeel van de schoonheid van het zijn. Ik heb niets anders nodig. Al het andere komt op de tweede plek. Dus ik vind de tijd om in verbinding te komen met dit miraculeuze meesterwerk van spieren en pezen, en leer opnieuw te luisteren als mijn lichaam reageert op een geluid, een stem, een geur of een briesje.

Mijn ervaring is dat dit van cruciaal belang is bij het begrijpen van wat het betekent om een man te zijn. We staan in direct contact met de wereld waarin we leven via ons lichaam: we worden uitgedaagd, omarmd en versterkt, en ons handelen wordt bevestigd. Mensen hebben teveel de neiging om mannelijkheid en vrouwelijkheid op een intellectuele manier te benaderen, zonder dat ze een fundamenteel, en essentieel, begrip hebben van hun eigen lichaam. Onze lichamelijke drijfveren zijn de kern van de betekenis die we geven aan onze sociale handelingen, maar we zijn geneigd meer waarde te hechten aan geïntellectualiseerde dogma’s.

Veel van mijn klanten hebben behoefte aan inzicht in hun gevoel van onmacht. Op de één of andere manier willen ze dat gevoel van onmacht begrijpen, zonder eerst en vooral stil te staan bij de reële en tastbare fysieke kracht van hun lichaam. Door mijn begeleiding leren ze die kracht gaandeweg kennen en de daarmee samenhangende neurofysiologische voordelen ervaren, waarna een gevoel van algemeen welzijn en vitaliteit ontstaat in alle onderdelen van hun leven.

We zijn cerebrale wezens en hebben de neiging te vergeten dat de wijsheid van het lichaam veel ouder is dan die van de geest. Als we in contact komen met ons lichaam, dan weten we als vanzelf waar we moeten zijn en wanneer. Het is een mysterieuze hereniging tussen jou en de dierenwereld onder je huid. Het is de toegang tot je eigen diepten en je innerlijke wildernis.

Maak er contact mee. Ga er in zitten. Ren ermee. Klim ermee. Dans ermee. Je kunt er zoveel van leren als je ervoor kiest om het enige trainingsveld te betreden dat ooit echt van jou is.

Oscar C. Pérez helpt mannen hun depressies, angsten en onzekerheid om te zetten in de kracht en visie die ze nodig hebben om een gezond en vervullend leven te leiden. Hij heeft zijn methode om mannen te helpen als mens completer te worden over de hele wereld in de praktijk gebracht, in meerdere talen. Hij werkt met veel verschillende mensen, van groepen straatkinderen tot aan studenten van de Harvard Universiteit. Hij begeleidt mannen op transformatieve wildernisexcursies en is een toegewijd beoefenaar van vechtsporten.

Dit artikel, The wisdom of the body, verscheen in februari 2017 op de website van The Good Men Project.