De helende kracht van Familieopstellingen

Acht jaar geleden kwamen bij auteur en arts Modita van Zummeren, tijdens haar zoektocht naar de essentie van heling van binnenuit, Familieopstellingen op haar pad. Het was, en is, in essentie nog steeds revolutionair. Ze legt in het kader van het thema Helende kracht uit waarom.

DOOR: MODITA VAN ZUMMEREN

Groot is de desillusie, tijdens mijn artsenstudie om te bemerken dat ik als arts geen oorzaak ken van welke ziekte dan ook. Wat als oorzaak wordt bestempeld, is slechts de beschrijving van dat, wat aangetroffen wordt bij de aanvang van zo’n ziekte. Het zegt niets over wat daaraan ten grondslag ligt. Waarom wordt deze persoon ziek en een ander die aan dezelfde factoren is blootgesteld niet?

Familieopstellingen heeft mijn gezichtsveld verbreed naar iets wat veel groter is dan het individu en wat zich uitstrekt naar de verbondenheid met vele generaties die voor ons geleefd hebben. Onze gezondheid blijkt rechtstreeks in verband te staan met onze familiegeschiedenis en met de geschiedenis van het volk waartoe wij behoren.

Familieopstellingen is een werkwijze en een manier van kijken, die is ontdekt, of liever gevonden door Bert Hellinger. Hij kwam erachter dat wij het contact verliezen met de orde en harmonie van het bestaan, wanneer we een verkeerde rol innemen binnen ons familiesysteem of wanneer we iets willen dragen, wat iemand anders uit onze familie toebehoort. Zelf droeg ik de pijn van mijn moeder, ik schreef hier ook over vanuit mijn persoonlijke ervaring voor The Optimist in Van depressie en creativiteit naar aanleiding van mijn boek Depressie, een opstap naar geluk.

Het innemen van een verkeerde rol of het gaan dragen van het lot van een familielid gaat volkomen onbewust; het blijft onbekend, totdat het in een familieopstelling wordt aanschouwd. Het enige wat je ervan merkt is dat het gaat wringen in je dagelijks leven: je kunt maar geen relaties aangaan of je verliest alsmaar geld, je wilt doodgaan zonder dat je weet waarom of je krijgt alsmaar ongelukken of wordt keer op keer ernstig ziek. Of je gedraagt je buitensporig agressief, zonder dat je daar een aanleiding voor kunt vinden.

Uitleg familieopstellingen

Gezien worden

In het grotere gebeuren van de ziel (of bestaan, of universele energie) blijkt een ordening te bestaan, waarbij iedereen uit het familiesysteem gezien en gerespecteerd wil worden. Op wereldniveau geldt dit ook voor volkeren. Het is daarbij niet van belang of iemand ‘goed’ of ‘slecht’ is.

Voor de harmonie van het bestaan is het nodig dat ook een moordenaar gezien en erkend wordt. Wat niet betekent dat diegene zijn eigen schuld niet te dragen heeft en geen verantwoordelijkheid moet nemen voor zijn daden.

Wanneer iemand in het systeem niet wordt gezien, er wordt bijvoorbeeld nooit gepraat over een vroeg overleden kind, geaborteerd kind, of iemand die een ander vermoordde of uit het leven stapte wordt doodgezwegen, dan gaat iemand uit een latere generatie deze persoon vertegenwoordigen. Door bijvoorbeeld dood te willen zonder te weten waarom of door een ernstige ziekte te krijgen. Of door crimineel te worden om een moordenaar uit een eerdere generatie zichtbaar te maken.

Familieopstelling Eva

Een voorbeeld: Eva heeft een stevige migraine die haar hele leven bepaalt, hoewel ze regelmatig medicijnen slikt hiertegen. Bij een familieopstelling stelt ze haar grootvader (haar moeders vader) op die als Jood de tweede wereldoorlog overleefde.

De persoon die zij opstelt voor haar grootvader kijkt naar de grond. Degene die de opstelling begeleidt, vraagt aan een aantal mensen om voor de grootvader op de grond te gaan liggen. Zij vertegenwoordigen de Joden die gesneuveld zijn. Tegenover deze doden worden personen opgesteld die de Nazi’s vertegenwoordigen.

Wat blijkt uit de opstelling is dat Eva zich verdeeld voelt tussen de Nazi’s (die zijn buitengesloten door haar familie en alsnog gezien willen worden) en de Joden (waar haar grootvader deel van uitmaakt). In de familie van Eva werd over de gesneuvelde Joden niet gepraat, omdat dit voor haar opa te pijnlijk was, waardoor de overleden Joden ook niet gezien en erkend werden.

Overstijgen

De afscheiding tussen daders en slachtoffers speelt zich nu af in Eva’s hoofd in de vorm van hevige pijnaanvallen. Wat is de helende beweging die tot stand moet komen om deze scheiding op te lossen? De oplossing ligt in de verzoening tussen daders en slachtoffers. Die verzoening kan alleen plaatsvinden als beiden zich verbonden voelen met iets wat hen overstijgt. Bijvoorbeeld met een kracht, die groter is dan zijzelf: met het leven (en dat leven is niet alleen maar vriendelijk en leuk). In het aanzien van het leven zijn daders en slachtoffers bondgenoten.

In de opstelling vinden de personen die de nazi’s vertegenwoordigen het moeilijk om naar de dode Joden op de grond te kijken en wenden zich af. De begeleider van de opstelling vraagt hen naar de doden te kijken. Dan gaan hun benen wankelen en hun gezicht vertrekt zich van innerlijke pijn. Uiteindelijk zakken ze door hun knieën en knielen bij de Joden neer; anderen vallen huilend op hun buik op de grond. Ze voelen de pijn van wat zij hebben aangericht.

De vertegenwoordigers van de dode Joden ontspannen zich nu zichtbaar. Dan vraagt de opsteller aan de vertegenwoordigers van de Joden en Nazi’s om tegenover elkaar te gaan staan en in elkaars ogen te kijken. Ze kijken elkaar lang, heel lang aan en dan: langzaam, heel langzaam, bewegen de slachtoffers zich naar de daders toe en ten slotte vallen ze elkaar huilend in de armen.

De persoon die de grootvader van Eva vertegenwoordigt, ontspant bij het zien hiervan en dan komt ook Eva tot rust. Zij kan het lot van haar opa bij hem laten en beseft dat zij het lijden aan de migraine droeg uit liefde voor hem.

Wat ze in de weken na de opstelling merkt, is dat haar hoofdpijn aanvallen minder worden en dat de relatie met haar moeder verbetert. Haar moeder begint nu voor het eerst uit zichzelf te praten over de gebeurtenissen in de oorlog, terwijl ze niet bij Eva’s opstelling aanwezig is geweest. Dit geeft aan hoezeer wij met elkaar verbonden zijn door iets wat ons overstijgt.

Helende kracht

Familieopstellingen geven niet altijd heling in de zin van het genezen van een ziekte of het voorkomen van de dood. Ze geven ook heling op een heel ander niveau: het vermogen om vredig om te gaan met de ziekte of het vooruitzicht op de dood en het gevoel heel-te-zijn.

Dit is ook het mooie: het gaat niet om een waardeoordeel ten aanzien van ziekte of dood; het gaat om de plaats van ziekte en dood binnen het geheel van het leven, als onderdeel van de ziel waar wij allemaal deel van uitmaken. Het is heling op een niveau dat met medicijnen niet kan worden bewerkstelligd.

Meer lezen over helende kracht? In de editie van juli/augustus behandelen we dit specifieke onderwerp. Vanaf 26 juni ligt The Optimist magazine #187 in de winkel.