Zijn we verdoemd? Welnee!

Als je vandaag de dag met een ecoloog spreekt, spreek je met name over doemscenario’s. Maar een nieuw onderzoek van the Wildlife Conservation Society concludeert dat er te midden van al dat slechte nieuws, ook de kans is om de zesde massa-uitsterving in de geschiedenis van de aarde tegen te gaan. Er zijn enorme hoeveelheden verslechterd land dat nog te herstellen valt.

De onderzoekers zeggen dat we alleen de ‘flessenhals’ door moeten. Daarmee bedoelen ze dat de mensheid als het ware door de zeef van klimaatverandering en verlies van leefgebied heen moet. Dezelfde zeef die nu de biodiversiteit terugdringt. Er zijn volgens de wetenschappers twee trends die kansen bieden om ons ecosysteem te herstellen: meer verstedelijking en de terugloop van het geboortecijfer. Als we deze twee trends combineren met de politieke veranderingen richting duurzaamheid, denken ze dat we ons omringende landschap op grote schaal kunnen revitaliseren – een grotere schaal dan nu denkbaar is.

Verstedelijking tegen klimaatverandering

Al sinds de jaren zestig maakt de mensheid zich zorgen over de beperkte beschikbaarheid van land en voedselbronnen. De populatie groeit nog steeds, maar de snelheid waarmee het dat doet loopt al decennia terug. Dat is met name te danken aan het feit dat in veel verstedelijkte landen het geboortecijfer ook terugloopt. Hoewel het onderzoek rekening houdt met het feit dat er in het jaar 2100 ongeveer twaalf miljard mensen zullen zijn, benoemt het ook dat dat getal veel lager kan uitvallen. Het zou zelfs mogelijk kunnen stabiliseren rond de zeven miljard. Demografen voorspellen dat die stabilisatie samengaat met de enorme migratie van mensen richting steden. Een kleinere populatie zou ook leiden tot minder consumptie van energie. Door vrijwillige verhuizing van land naar stad te belonen, komt er veel land vrij voor andere diersoorten.

Natuur in de economie

Hoofdonderzoeker Eric Sanderson denkt dat een deel van het probleem ligt in de manier waarop onze economie werkt. Omdat we de kosten van de vernietiging van onze leefomgeving niet meetellen in de berekeningen, wordt de natuur niet als een economische kracht gezien. Daarmee subsidieert de natuur haar eigen vernietiging. Door vervuilings- en Co2-belastingen te heffen, krijgt de natuur eindelijk een rol in de economie.

Om het scenario van de onderzoekers haalbaar te maken, is het van belang dat iedereen – zowel op het platteland als in de steden – kan meepraten over de volgende stap. Ecoloog Priya Nanjappa stelt dat ‘het pad richting meer waardering voor biodiversiteit enorm verschilt per etnische, culturele en socio-economische achtergrond. Die verschillen moeten onderdeel van het gesprek zijn.’

Het is nu nog moeilijk om een toekomst waarin mensen en de natuur in balans zijn voor te stellen. Zelfs als de demografische trends een gunstige toekomst voor natuurbehoud schetsen, blijft het politiek lastig om de benodigde economische en sociale veranderingen te realiseren. Er staan immer grote economische belangen op het spel. Maar, zo meent onderzoeker Sanderson, niemand kent de toekomst. Onze tocht door de flessenhals zou de beschaving kunnen vernietigen, maar het kan dat ook niet doen. Wanhoop brengt ons niets en de ‘onweerlegbare’ trends (zoals populatiegroei en de toenemende consumptie) zijn helemaal niet zo onweerlegbaar. Een betere wereld is volgens Sanderson mogelijk, als we er voor willen strijden.