Woensdag Dwarsdag: Vertrouwen winnen (kan niet)

Veel woorden en uitdrukkingen gaan – bewust of onbewust – uit van de gedachte dat de moderne mens zelf over het eigen lot beschikt. Illustrerend is de uitdrukking: Succes is een keuze. Als je dat doordenkt, impliceert die uitdrukking dat miljarden mensen er momenteel bewust voor kiezen om te leven in erbarmelijke omstandigheden, bittere armoede of nietsontziende oorlogen. Maar zij hebben natuurlijk helemaal geen keuze.

Desondanks is het ‘succes-is-een-keuze’-denken diep verankerd in onze taal. Bijvoorbeeld in de uitdrukking ‘vertrouwen winnen’. Maar vertrouwen kun je niet ’winnen’. Je ontvangt het, of je ontvangt het niet. Maar zelfs als je het ontvangt, kan de schenker van het vertrouwen het op elk moment weer weghalen. Bij vertrouwen ligt ons lot continue letterlijk in de handen van de ander. Je mag vertrouwen ‘genieten’, maar het is nooit ‘van jou’.

Vertrouwen is niet gratis en je kunt het ook niet winnen. Bij ‘winnen’ gaat het om hard werken en daarna win je een prijs. Die prijs is dan van jou. Bij vertrouwen gaat het om hard werken en afwachten of je wordt beloond. Het opbouwen van vertrouwen kost altijd tijd. Het is een kwestie van consequent en oprecht handelen. Maar alles kan met één verkeerde daad teniet worden gedaan. Een daad die niet bij jouw beloftes past, brengt het opgebouwde tegoed – in seconden – terug naar nul. Het vertrouwen is weg. Je hebt weer lege handen.

Al te vaak is de cynische motivatie achter ‘vertrouwen winnen’ gebaseerd op het eigen belang. Vaak is de logica: ‘Ik wil het vertrouwen van X winnen, zodat ik Y kan bereiken’. Maar het mogen ontvangen van vertrouwen hangt af van de vraag in hoeverre jij het zelf kunt bieden. Daarbij wegen daden zwaarder dan woorden. Terecht.

Woorden zijn nagenoeg gratis, maar uit daden blijkt wat de beleden waarden waard zijn. De enige solide basis voor vertrouwen, is dus betrouwbaar handelen. En dat altijd doen. Saai, maar waar.

Er is dus slecht nieuws én goed nieuws. Het slechte nieuws is dat de wereld minder maakbaar is dan onze taal suggereert. Het goede nieuws is dat je zelf op elk moment mag bepalen of jij betrouwbaar bent: met jouw daden. Doe wat je zegt. Anders verdwijnt het vertrouwen vliegensvlug.

Koester vertrouwen. Beschadig het niet. Vertrouwen ‘win’ je zelden een tweede keer…

Wouter de Koning, auteur, publicist

Woensdag Dwarsdag columns zijn openhartige verhalen met een randje, een ‘bite’ of een stimulans om positieve verandering in gang te zetten.