Woensdag Dwarsdag: Succes is (g)een keuze

Een bekend, oud gezegde luidt: ‘Wiens brood men eet, diens woord men spreekt’. Dit gezegde illustreert hoe macht en taalgebruik vaak innig verbonden zijn. Taalfilosoof Ronald Barthes illustreerde dit verbond pakkend in zijn boek Mythologieën (1957), waarin hij diverse mythes in de taal doorprikte. Zoals het feit dat wijn drinken in Frankrijk als louter positief werd gezien en een duidelijk neveneffect (dronkenschap) totaal werd genegeerd. Of dat Frankrijk werd gezien als land dat ‘dé beschaving’ bracht in de wereld.

Wij zitten inmiddels in 2024. Niemand verwacht nog dat Frankrijk de wereld redt. Toch is het – om allerlei redenen – aan te raden om altijd kritisch na te denken over taal en de woorden die worden gebruikt. In welke ‘taalmythen’ geloven wij, anno nu?

Ik vrees dat de uitspraak ‘succes is een keuze’ dé dominante mythe van nu is. Iedereen die in de gemiddelde boekenzaak de stapels zelfhulpboeken doorbladert, krijgt de boodschap er keer-op-keer ingehamerd. Hoe werk je aan jouw ‘authentieke zelf’? Hoe houd je jouw relaties goed? Hoe bouw je een miljoenenbedrijf? Hoe schitter je op de socials? Verzin een ‘life issue’ en er bestaan meerdere boeken die jou hulp bieden. Gewoon lezen en alles braaf uitvoeren, ‘visualiseren’ en/of ‘manifesteren’. En als het niet werkt, ligt dat natuurlijk aan jou. Niet aan het boek.

Een groot nadeel van de overtuiging ‘succes is een keuze’, is dat het ontbreken ervan dan ook een eigen keuze is. Geen succes? Jouw schuld! Jij werkt gewoon niet hard genoeg, je doet te weinig op de socials, je ‘manifesteert’ niet goed genoeg, je moet meer tijd vrijmaken voor je huwelijk en al je andere relaties, enzovoorts.

Sturen we onszelf onder de ‘Succes is een keuze’-vlag niet gewoon de vernieling in? Is in alles succesvol zijn realistisch? (En waarom zijn we dan niet allemaal tegelijk topmodel, succesvol zakenmens, topwetenschapper, sportief en geweldig gezelschap?)

‘Succes is een keuze’ gaat uit van een aanname, namelijk dat het leven ‘maakbaar’ is. Maar daar geloof ik niet helemaal 100% in. Er is altijd wel een rol weggelegd voor ongeluk, toeval en/of willekeur. Persoonlijk vind ik dat een rustgevende gedachte. In deze ‘eerste column’ voor 2024 alvast wat termen en uitdrukkingen die wat mij betreft een sessie ‘mythe doorprikken’ verdienen: de begrippen ‘economische groei’ en ‘participatiemaatschappij’, termen zoals ‘een winnaarsmentaliteit’ en ‘visualiseren’ en vaste uitdrukkingen zoals ‘vertrouwen winnen’.

De bovenstaande termen en begrippen wil ik met mijn pen in 2024 doorprikken. Hopelijk biedt het relativeren van deze moderne mythes u (meer) rust in het komende jaar. Want berusting is een keuze. Daar geloof ik wel helemaal 100% in.

Wouter de Koning, auteur bij uitgeverij Boven Peil

Woensdag Dwarsdag columns zijn openhartige verhalen met een randje, een ‘bite’ of een stimulans om positieve verandering in gang te zetten.