Woensdag Dwarsdag: Spreek je uit!

Spreek je uit!

Er is een verhaal over de Franse dichter Robert Desnos. Deze dichter behoorde voor de Tweede Wereldoorlog tot een groep surrealistische dichters en ging tijdens de oorlog in het verzet. Uiteindelijk wordt hij gearresteerd en weggevoerd naar een vernietigingskamp van de nazi’s. Daar ontstaat dit wonderlijke verhaal.

Robert Desnos was een nogal expressief iemand en toen hij samen met anderen op een dag in een vrachtauto werd gezet, bleef zelfs hij stil. Stil waren ook de andere gevangenen en de bewakers, want iedereen wist dat de rit naar de gaskamer ging. Als de vrachtauto is gearriveerd en de mannen in een rij gaan staan, stapt Robert Desnos plotseling op een van de bewakers af en pakt zijn hand. ‘Ah’ begint hij te vertellen, ‘ik zie dat u een lange levenslijn hebt, da’s mooi. Dat betekent dat u lang zult leven, veel geluk zult kennen.’

Bij deze ene bewaker blijft het niet, want van de ene na de andere hand van de bewakers begint hij de lijnen te lezen. Het zijn allemaal hele positieve verhalen vol met een geweldige toekomst. De bewakers staan er verbluft bij op deze drempel van de dood waar de gevangenen het einde beleven en zij als bewakers blijkbaar, althans volgens deze dichter en voorspeller, in hun handen juist een prachtige toekomst zien. Er heerst verwarring en misschien wel schaamte bij de bewakers. Hoe dan ook, de gevangenen worden weer ingeladen in de vrachtauto en teruggebracht naar het kamp. Vandaag geen doden. Door zijn stem te gebruiken in een onmogelijke situatie heeft Robert Desnos de levens van hem en zijn kameraden die dag gered.

Heb je dit weleens geprobeerd? Ga eens midden in je eigen kamer staan en spreek eens hardop tegen alle hoeken en muren je naam uit. Het is natuurlijk gek om dat zo te doen, en we zijn het vaak niet gewend om onze naam echt hardop uit te spreken. Maar probeer het eens en kijk wat er daarna met je gebeurt. Jezelf ‘uitspreken’ heeft iets kwetsbaars.

In de film ’The King’s Speech’ wordt dat mooi neergezet. De stotterende koning George VI, tegen zijn zin koning geworden doordat zijn broer kiest voor een ander bestaan, moet het volk moed inspreken via een radiotoespraak. Het Engelse volk is op dat moment in een verwoestende oorlog terecht gekomen met nazi-Duitsland. Natuurlijk, daar is Churchill als premier, die de gave van de rede heeft, maar het volk wacht op de koning. Een stotterende koning. In de film zorgt de eigenzinnige spraakleraar Lionel Logue ervoor dat George VI zijn angst overwint. Hij leert zichzelf uit te spreken. Daar, achter die radiomicrofoon, wordt hij de koning die Engeland op dat moment nodig heeft.

Er zijn veel soortgelijke scènes in films waarin mensen hun stem vinden. Door niet alleen ideeën in hun hoofd te hebben, maar door ze hardop uit te spreken. Wat ik hier bedoel met ‘stem geven’ is vooral je eigen stem gebruiken, of leren gebruiken. Je bekent jezelf. Je geeft een stem aan wie je bent. Je kunt stil in een hoek blijven zitten, je kunt zwijgend de woorden in een dagboek schrijven, je kunt de dagdromen in je hoofd laten drijven, maar om gekend te worden zul je je stem moeten gaan gebruiken. Ik bedoel niet dat je een groot spreker moet worden, iemand die graag op een podium staat. Ik bedoel ook niet dat je een verkondiger moet worden, of iemand die zijn mond niet kan houden en tegen iedereen maar blijft praten. Ik bedoel dat je je eigen stem moet gebruiken om te leren wat er in je woont om dat tot leven te laten komen. Soms kun je dan tussen woorden, tussen de regels iets anders horen. Jouw echte verhaal. Zodat de woorden meer worden dan alleen de woorden. Je hoort dan de passie, de hoop of wanhoop, het verlangen, of het verdriet. De ambitie om er iets van te maken. En mogelijk de stem van een lange levenslijn.

Ron van Es, mentor, schrijver, podcast- en impactmaker

Woensdag Dwarsdag columns zijn openhartige verhalen met een randje, een ‘bite’ of een stimulans om positieve verandering in gang te zetten.