Woensdag Dwarsdag: Slavernij is het nieuwe goud

Op zoek naar een inkomen als historicus, schrijver, onderzoeker, kunstenaar? Zoek niet verder, want aan het einde van de inclusieve regenboog ligt werkelijk een pot met goud: slavernij.

Want voor slavernij – het allerergste wat de witte man de mens van kleur heeft aangedaan – is veel geld beschikbaar. Er is spijt, schaamte, er zijn excuses, maar dat is niet genoeg. Ministeries en gemeentes schrijven daarom ruime budgetten voor slavernijgerelateerde projecten. Alleen moeten we dat slavengoud nog wel zien op te diepen. Daarom wordt de Nederlandse geschiedenis kritisch heronderzocht op sprankjes slavernijverleden. De West, uiteraard, het gruwelijke transatlantische verdienmodel, maar er is waarschijnlijk meer. Hoe zat het eigenlijk in de Oost? En koelies – excuus, koeliegemaakten lazen we laatst in de krant – waren die eigenlijk ook niet gewoon reserves?

Onze slavernijobsessie exporteren wij graag naar onze voormalige koloniën, als een soort modern missiewerk. Hebben zij misschien ook behoefte aan geld voor slavernijonderzoek? In Indonesië is het enthousiasme matig. De slavernij is daar 160 jaar geleden afgeschaft en functioneerde toen sowieso op een laag pitje. Vanaf 1814 was de slavenhandel immers verboden en in voormalig Nederlands-Indië was slavernij vooral een stadse aangelegenheid. Slaafgemaakten werkten doorgaans in en om het huis en niet op de plantages. Daar hadden we een ander systeem voor. Het cliché, opgetekend door pionier rugzaktoeriste Ida Pfeiffer is dat vrijgelaten slaven graag hun diensten tegen betaling voortzetten in hun huis-van-slaafzijn.

Een tegenvaller. Maar ongetwijfeld valt er nog echt slavenleed op te diepen in de Oost. Banda misschien? Daar werkten perkslaven. Of in de opiumbranche? Oppassen alleen dat de boosdoeners wel wit blijven, anders moet er een ingewikkelde intersectionele uitleg bij. Dat die Chinese slavendrijvers daartoe eigenlijk werden gedwongen door het koloniale systeem waar uiteindelijk de witte cisgender man van profiteerde.

Het is misschien even graven, maar met doorzetten is de kans groot dat ook in de Oost rijke goudaders worden getroffen. En heeft u zelf geen zin in die noeste arbeid? Denk dan eens aan een paar student- of zzp-gemaakten!

Maarten Fornerod, DNA-onderzoeker, publicist

Woensdag Dwarsdag columns zijn openhartige verhalen met een randje, een ‘bite’ of een stimulans om positieve verandering in gang te zetten.