Woensdag Dwarsdag: Komt een man bij de dokter

Komt een man bij de dokter

‘Ik zal het u maar meteen zeggen’, zei mijn dokter. ‘U gaat dood.’ Geen prettig bericht maar niet onverwacht natuurlijk. Al vrij snel kwam ik er in mijn leven achter dat het feest eindig was. Mijn ouders gingen betrekkelijk vroeg dood. En ik wist dat het lot ons allemaal zou treffen. ‘Is er nog iets aan te doen?’ U zou wat kunnen afvallen, wat meer bewegen, voldoende slaap nemen en liefst geen alcohol, maar het betekent hooguit uitstel, want afstel is er niet. U moet eraan geloven.’

Het schijnt dat als we aan mensen vragen of ze de datum van hun sterven willen weten, de meeste mensen het aanbod afweren. Het bederft de pret kennelijk. We houden onszelf liever voor de gek. Struisvogels zijn we, die beter zouden moeten weten. Maar dat liever niet doen.

Was het maar het enige. Alom is de oorlogsdreiging voelbaar. Een vreemde drang om er dan ‘een-twee-drie in Godsnaam’ de hens er maar in te steken. Freud, de Wener van een eerdere eeuwwisseling, noemde twee bepalende driften: ‘Eros en Thanatos’ – liefde en de dood. Scheppingsdrift en doodsdrift. Een merkwaardige tweeling die verdacht veel op elkaar lijken.

Leven en dood. Onze levensdrift is groot, maar onderschat ook onze doodsdrift niet. In onze cultuur werd het orgasme ook wel ‘de kleine dood’ genoemd. Daar zou een aanwijzing in kunnen schuilen.

We rennen, uit angst wellicht, de dood in de armen. Zou het kunnen dat angst en verlangen ook tweelingen zijn? Zoals optimisme en pessimisme bij elkaar horen en yin en yang, als geboorte en dood.

Beschavingen komen op en gaan neer. Aan alles komt een einde om daarin de basis voor het volgende te vormen. De boom wordt humus, voedsel voor de volgende generatie. De natuur kent de eeuwige wederkeer.

Zijn we getuige van het einde, lopen we richting het zwarte gat? En als dat zo is, willen we dat dan weten? Of dansen we er, uit angst wellicht, op los? Mijn vermoeden is dat we het vermoeden: dat we de vijand van onszelf geworden zijn. Hopeloos vastgelopen. Verstrikt in het net dat we zelf hebben geweven.

Als dat zo is, helpt het dan om heftiger te bewegen? Is dadendrang dan onze beste kameraad? Of zou het helpen om rustig te beschouwen en verstaanbaar met elkaar te spreken. Het schijnt, die kennis heb ik uit het hospice, dat sterven de meesten rustig maakt.

En dan misschien in het besef van eindigheid voort te leven alsof de eeuwigheid bestaat. Om daarin toe te geven dat er geen erger vijand is dan wij. En dat we alleen al daarom vriendschap moeten sluiten.

Anders is het verhaal voor eeuwig uit.

Harry Starren, spreker, publicist

Woensdag Dwarsdag columns zijn openhartige verhalen met een randje, een ‘bite’ of een stimulans om positieve verandering in gang te zetten.