WednesDaily: telen zonder dierlijke mest

No Shit Food, rooting for vegan vegetables’. Wow, een boer die groente teelt zonder dierlijke mest, die moet ik bezoeken. Peasmaker Joost van Strien nodigt me uit voor een meewerkweek op boerderij Zonnegoed tijdens de ‘wied-camping’. Ik mag aanhaken bij een groep jonge mensen die een week of twee komen kamperen en onkruid wieden op de boerderij. Deze manier van arbeid organiseren is niet efficiënt of goedkoop, maar het zegt veel over de manier waarop Joost zijn business benadert in het Flevolandse Ens.

Als ik arriveer op de boerderij midden in de Flevopolder, voelt het door de tijdelijke camping alsof ik aankom op een gezellige vakantieplek. Er staat zelfs een kleine foodtruck waar vanuit de kok dagelijks de hulpkrachten van vegetarische maaltijden voorziet. Het weiland staat vol tentjes en er is een plek met strobalen en een kampvuur.

Wanneer ik Joost voor het eerst ontmoet, ben ik stiekem verrast. Zo op het eerste gezicht komt hij niet op me over als een bevlogen activist met een ‘no shit-aanpak’. Hij is rustig en beheerst, vriendelijk en open. Maar zoals ik later ontdek, staat die rustige persoonlijkheid los van zijn vooruitstrevende en een tikje activistische ideeën. Neem de wied-camping. Omdat Joost biologisch teelt, gebruikt hij geen chemische middelen en moet al het onkruid handmatig verwijderd worden. Joost had ook uitzendkrachten kunnen inhuren, maar hij kiest liever voor de Seizoensarbeiders. Niet omdat het goedkoop of makkelijk is. Maar omdat hij houdt van de dynamiek en gelooft dat het betrekken van burgers bij het boerenbedrijf belangrijk is.

Joost begon zijn landbouwcarrière niet als biologische boer. Hij groeit op op de boerderij van zijn ouders en gaat Nederlandse landbouw studeren aan het Van Hall Instituut in Groningen, gevolgd door een masteropleiding Plantenziektekunde in Wageningen. Als het overnemen van de ouderlijke boerderij aan de orde komt, is dat voor Joost geen optie. Maar na zijn afstuderen in 1992, trekt het boerenbestaan hem toch meer dan hij had verwacht. Joost besluit dan het gangbare akkerbouwbedrijf van zijn schoonouders in Ens over te nemen.

De dagelijkse realiteit van een gangbaar bedrijf houdt echter in dat Joost gif moet spuiten en kunstmest gebruiken. En dat staat hem al snel tegen. In 1997 besluit de jonge boer daarom de stap te zetten naar biologisch. Deze stap is voor hem het begin van de continue zoektocht naar hoe boeren beter kan en vooral ook meer in samenwerking met de natuur. Volgens Joost is de beste vorm van landbouw er eentje die zo weinig mogelijk impact heeft op de natuur of zelfs een positieve impact heeft.

In 2004 stapt hij daarom over naar biologisch-dynamische teelt. Deze vorm van landbouw voldoet aan nog strengere eisen dan biologisch en houdt bijvoorbeeld rekening met de stand van de maan op zaai- en oogstmomenten. Maar ook mensen spelen een belangrijke rol in deze vorm van landbouw, waarbij de boerderij wordt gezien als een opzichzelfstaand organisme waarbinnen alles een eigen functie heeft.

Eén van de fundamenten van biologisch-dynamische landbouw is het samenspel tussen plant en dier. Zo gebruik je in beginsel de dierlijke mest van je eigen veedieren of die van een collega-veeboer om je planten te bemesten. Maar Joost is van mening dat de intensieve veeteelt die we vandaag de dag kennen simpelweg onhoudbaar is geworden. Hij verwacht dat in de toekomst veehouders met meer aandacht voor dierenwelzijn zullen gaan werken en vooral met veel minder dieren dan nu het geval is. Er zal daardoor simpelweg minder mest beschikbaar zijn voor akkerbouwbedrijven zonder dieren zoals die van hem.

Deze overtuiging zorgt ervoor dat Joost al in 2020 besluit om te stoppen met het gebruik van dierlijke mest op zijn akkers. Hij doopt zijn werkwijze om tot ‘No Shit-farming. Joost is overtuigd dat het kan – gewassen verbouwen zonder dierlijke mest– maar hij wil dat hard maken met bewijs. En dus is hij het gewoon gaan doen.

Hij is aan de slag met het verbeteren van bodem en biodiversiteit. Joost ploegt al een tijd niet meer (minder bodemverstoring zorgt voor een actiever bodemleven), maar probeert de bodem ook op andere momenten zo min mogelijk te verstoren. Door wisselteelt bijvoorbeeld, zoals wortels telen op een stuk land waar eerst stikstofrijke klaver stond, wordt de bodem optimaal klaar gemaakt voor het volgende gewas. En Joost gebruikt dus enkel plantaardige compost om het land verder te verrijken. Inmiddels is Joost bezig met zijn vierde No Shit-teeltjaar en alles wat hij ziet sterkt hem in de overtuiging dat het telen zonder dierlijke mest haalbaar is. Hij noemt zijn groente prikkelend de enige echt ‘vegan groente’ van ons land.

Benieuwd naar de hele blog die Chantal hierover schreef? Neem een kijkje op haar website!