SunDaily: Schotsgeloof

‘De dominee was boos omdat ik ging trouwen met iemand die niet van onze kerk was en toen ben ik van mijn geloof gevallen.’ Of: ‘Ik wil mijn kinderen wel iets van geloven bijbrengen en daarom zing ik ’s avonds nog een liedje met ze.’ U kent vast wel iemand die dat zegt. Of neem degenen voor wie elke zin van hun traditie moet matchen met de eigen, individuele overtuiging: ‘Ik kan het Onzevader niet meer bidden want ik geloof niet meer in zin X’, of ‘Ik spreek de geloofsbelijdenis niet meer uit, want artikel Y is echt ónzin.’

Wie zo redeneert is bezig met het afpellen van een religie en pelt net zo lang door tot er iets overblijft waarmee hij het nog eens kan zijn. Zo zijn in deze tijd eindeloos veel mensen hun eigen privégeloof aan het samenstellen. We creëren er een samenleving van eenpersoonskerken mee. Kerken waarin we niemand zullen tegenkomen, omdat nu eenmaal niemand anders exact gelooft wat jij gelooft, vindt of denkt. Schotsgeloven noem ik dat, maar daarover straks meer.

Hip man

Het idee dat je ook zonder God en zijn tradities een goed mens kan zijn, is inmiddels wijdverbreid. Als ik een tientje kreeg voor elke keer dat ik het had horen zeggen, kon ik er een jaar boodschappen van doen. De paradox is wel dat je je – door je niet te verbinden aan de ene traditie – alsnog verbindt aan de andere: die van de vrijheid, de openheid, die van ‘het maakt niet uit of je gelooft’. Door jezelf niet te verbinden aan een oude wijsheidstraditie of je ervan los te maken, ben je immers ‘vrij’, je ‘authentieke zelf’. Niet gebonden aan een religieus kader! Hip man.

In zekere zin maakt het allemaal inderdaad niet uit. God zelf is ook niet religieus. Hij hangt geen stroming aan; Hij is. Maar er is dat punt waar mystici het over hebben als ze zeggen dat ze er één zijn met de Ene. En om daar zelfs maar een glimp van op te vangen, zul je een route moeten volgen. In het klooster zeggen ze daarover: ‘Blijf in je cel en je cel zal je alles leren.’ Het betekent: onderga wat je overkomt op de plek waar je bent. Spartel niet tegen; dit is het. Wie zich eraan overgeeft, geeft zich over aan het leven en alleen wie zich overgeeft aan het leven, leeft met God.

Een religie is zo’n route. En het is niet van belang of je alles binnen jouw traditie kunt geloven of niet. Evenmin maakt het uit of je het in alles eens bent met wat de leiders van je kerk beweren. Waar het om gaat is dat je weet: ik sta in deze traditie, met alles wat daarbij komt kijken. Dat je op de koop toeneemt dat er mensen zijn die haar anders uitleggen dan jij, die andere accenten leggen, strenger of soepeler zijn dan jij. Dat je het zelfs logisch vindt dat ze er zijn, omdat je weet dat mensen van elkaar verschillen. Ook als ze eerst protestant waren, katholiek worden en vervolgens een onzalige stichting als Civitas Christiana oprichten, blijf je rustig ademen en accepteer je dat. Agree to disagree, noemen we dat en ook in de samenleving zouden we iets van die houding goed kunnen gebruiken.

Het eigen gelijk

Als je van mening verschilt met anderen binnen jouw kerk, pel haar dan niet af tot het zogenaamd weer klopt. Blijf in verbinding. Tast naar de eenheid, richt je op wat jullie gezamenlijk overstijgt. Besef dat je een muis bent op de schouders van reuzen. Door eeuwenoude wijsheden te degraderen tot iets waar je het wel of niet ‘mee eens’ kunt zijn, verhef je jezelf niet tot onafhankelijk en vrij mens, maar plaats je jezelf op een soort ijsschots. Je wordt een schotsgelover. Doelloos, richtingloos drijf je rond. Kijk, in de verte dobbert nog iemand. Hij houdt zich vast aan de bevroren randen van zijn eigen gelijk. Misschien schreeuwen jullie nog wat naar elkaar, onmachtig. Jullie stemmen verwaaien in de koude wind. Jullie zouden elkaar willen omhelzen, want dat was toch waartoe je geschapen werd – iets in jou herinnert zich dat.

Maar ja.

Die schotsen.

Maria van Mierlo, maakt kloosterlijke wijsheid toepasbaar.

Dit is de vijftiende column uit de nieuwe reeks getiteld ‘SunDaily’: korte verhalen van mensen die anderen inspireren met een zondagsverhaal.