SunDaily: Leiden

Leiderschap. Je wordt doodgegooid met dat woord. Cursussen. Trainingen. Opleidingen. Folders vol jonge, onrustbarend knappe mensen verleiden ons tot deelname. Hoe word je een échte leider? Hoe beïnvloed je je mensen zo goed en effectief en snel mogelijk? CEO’s en managementteams bezoeken seminars over leadership en betalen er duizenden euro’s voor. Per dag. Terwijl wat ze werkelijk zoeken gratis beschikbaar is. Al vijftienhonderd jaar.

Ja, ik dacht, ik gooi de knuppel maar even in het hoenderhok.

De grootste vergissing bij veel van het gecursus is dat leiderschap wordt aangeboden als iets wat je jezelf snel, in enkele dagen kunt aanleren. Dat er een truc is die je kunt toepassen. ‘Als je deze zeven (of zes, of vier) stappen volgt, dan kom je er wel’ – dat idee. Terwijl waarachtig leiderschap eerder een gevolg is van een innerlijke switch, voortkomend uit een oprecht leven. Gelukkig zijn er ook veel opleiders die dit wèl weten, laat daar geen misverstand over bestaan.

Leiderschap als bijvangst

Is ‘leiderschap’ eigenlijk wel iets wat je zou moeten willen nastreven? Welnee. In de oude kloosterregel van de heilige Benedictus klinken de woorden ‘leiden’ en ‘leiding’ niet vaker dan een keer of drie, vier. Ergo: het gaat in die spiritualiteit helemaal niet om het leiding geven an sich. Het gaat om een goede abt (lees: CEO, directeur, manager) zijn, het goede doen voor je mensen. Beseffen ‘welke moeilijke en zware taak je op je genomen hebt; om namelijk zielen te leiden en je dienstbaar te maken aan de gesteltenis van velen.’

Het leiding geven volgens Benedictus bestaat uit deze twee aspecten: ‘Alles wat goed en heilig is zelf meer nog met daden dan met woorden laten zien, en alles wat je je mensen als verkeerd voorhoudt ook zelf achterwege laten.’ Kortom: voorleven wat je van je mensen verwacht. En, om maar even een greep uit de vele voorbeelden te doen: de één niet meer liefhebben dan de ander, niemand boven draagkracht belasten, waar nodig corrigeren of juist bemoedigen, nooit het geluk van je mensen uit het oog verliezen, steeds bereid zijn verantwoording af te leggen over het eigen handelen en altijd beseffen dat je zelf het zwaarst beproefd wordt, maar dat dat logisch is, omdat er meer gevraagd wordt aan wie meer is toevertrouwd. Ter opbeuring: het woord abt komt 125 keer voor in de tekst. Honderdvijfentwintig gratis tips, beste lezer.

‘Ons land wordt niet geleid, maar gebruikt. Opgebruikt, om precies te zijn.’

Het interessante van leven volgens deze wijsheid, is dat het zo verlangde ‘leiderschap’ er als vanzelf achteraan komt; het is geen doel, maar gevolg. Bijvangst. En dit gevolg-leiderschap is per definitie overtuigend, betrokken, respectvol, aandachtig en al het andere wat je hoopt te zijn.

Leiden of gebruiken

Kijk, nu wordt ook duidelijk dat leiderschap los staat van iemands functieschaal. De man die de straat veegt kan meer leider zijn dan een student Business Analytics of een gevestigd CEO. Andersom geredeneerd: een hoge functie gaat niet per definitie gepaard met leiderschapsvaardigheden. Kijk maar naar de manier waarop ons land bestuurd wordt. Veel van de gekozen politici zijn geen ware of oprechte leiders, althans niet in benedictijns opzicht.

Zij denken in geld en voorspoed, in plaats van aan het geluk van de mensen en hun eigen dienstbaarheid daaraan. Zij vinden dat ze een baan hebben, in plaats van dat ze een ambt (mogen) bekleden. Zij besteden bij uitstek publieke taken uit aan de markt en zijn daarna hulpeloos als die markt winst wil maken en versnipperd raakt over talloze partijen.

Het gevolg is dat ons land niet wordt geleid, maar gebruikt. Opgebruikt, om precies te zijn. Want paradoxaal genoeg leidt winstdenken niet tot winst voor het collectief, maar tot grote inkomensverschillen en armoede, omdat het geld en de bijbehorende voorspoed bij de enkeling terechtkomt die het snelst kan rekenen, in plaats van bij de burger die gediend had moeten worden.

Dat komt ervan, als niet de liefde maar de mammon regeert.

Maria van Mierlo, geestelijk begeleider, publicist

Dit is een column uit de reeks getiteld ‘SunDaily’: korte verhalen van mensen die anderen inspireren met een zondagsverhaal.