Meer vrouwelijk onderzoekstalent bij Radboud

Moleculaire astrofysica en biogeo-chemie – dat zijn de expertises van de twee nieuwe Mohrmann fellows aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Sandra Brünken sluit zich aan bij het FELIX Laboratory en Annelies Veraart bij de afdeling Aquatische ecologie en milieubiologie. Beiden ontvangen een Mohrmann fellowship dat als doel heeft om vrouwelijk onderzoekstalent naar de bètafaculteit te halen.

Annelies Veraart onderzoekt microbiologie van natte natuur

Annelies Veraart onderzoekt natte natuurgebieden, zogenaamde wetlands. Ze zijn niet alleen mooi, ze spelen ook een belangrijke rol in het broeikaseffect. Wereldwijd zijn wetlands namelijk de grootste bron van methaan-uitstoot: het meest voorkomende broeikasgas na koolstofdioxide (CO2) en zo’n dertig keer sterker. Micro-organismen zoals bacteriën zijn essentieel in de broeikasgas-uitstoot door wetlands, ze produceren én consumeren methaan en lachgas (N2O). Annelies Veraart is een waterbioloog gespecialiseerd in de microbiologie van wetlands. ‘Ik wil weten wat er met micro-organismen in de bodem gebeurt onder stress. Hoe gaan ze om met verstoringen zoals overbemesting, droogte, of juist teveel water? Dat beïnvloedt hoe micro-organismen methaan produceren en afbreken en heeft dus effect op de wereldwijde cyclus van broeikasgassen.’

Invloed van meststoffen op wetlands

Veraart is bovendien geïnteresseerd in de balans van meststoffen zoals nitraat en fosfaat in wetlands, en hoe die balans de microbiologie in de bodem beïnvloedt. Daarvoor gaat ze zowel veld- als labonderzoek doen in samenwerking met verschillende afdelingen van het Institute for Water and Wetlands Research (IWWR) van de Radboud Universiteit. ‘In Nijmegen ga ik me naast methaan ook focussen op lachgas (N2O), en de omzetting daarvan door micro-organismen. N2O is als broeikasgas driehonderd keer sterker dan CO2 – maar hoe groot de lachgas-uitstoot uit wetlands is, is nog onbekend.’ Veraarts onderzoek naar bijvoorbeeld de beste kweekomstandigheden voor specifieke bacteriën kan op termijn bijdragen aan betere inzetbaarheid van bacteriën om broeikasgassen af te breken.

Sandra Brünken onderzoekt chemie uit het heelal in het lab

Sandra Brünken gaat zich richten op chemie in het heelal: ‘Ik ontwikkel en gebruik methoden om moleculen te bestuderen in de gasfase. Zo kunnen we meer leren over de chemische processen in de ruimte, bijvoorbeeld tijdens het ontstaan van sterren.’ De meeste chemie in de ruimte is het werk van ionen: atomen of moleculen met een positieve of negatieve lading. Om de structuur en eigenschappen van ionen te bestuderen, gebruikt natuurkundige Sandra Brünken technieken als ion traps. ‘In zo’n ion trap kunnen we een ion opslaan en afkoelen tot 4 Kelvin (-269 graden Celsius), dichtbij de laagst mogelijke temperatuur. Dan bestuderen we het ion met infrarood of Terahertz laserlicht, om zo het spectrum oftewel de chemische vingerafdruk te lezen. Dat spectrum bevat informatie over de 3D-structuur en de functionele eigenschappen van het ion.’ En die informatie kan weer gebruikt worden om de vorming van complexe moleculen uit individuele atomen te onderzoeken: een proces dat ook in de ruimte plaatsvindt, in gigantische gaswolken waarin sterren ontstaan.

Rolmodel

Op de Radboud Universiteit wil Brünken de lasers van het FELIX Laboratory (Institute for Molecules and Materials) gebruiken om daarmee experimentele methoden te ontwikkelen voor het bestuderen van moleculen. Daardoor kunnen uiteindelijk betere databases ontwikkeld worden om astronomische observaties van radiotelescopen als ALMA te interpreteren. ‘Ik houd van mijn labwerk op de microscopische schaal en hoe ik daarmee macroscopische processen – zoals die in de ruimte – help begrijpen. In mijn eigen carrière heb ik gemerkt wat voor belangrijke rol een mentor kan spelen. Daarom hoop ik, naast mijn wetenschappelijke plannen, ook een goede mentor en rolmodel te zijn voor studenten hier in Nijmegen.’