Luister naar de bomen

David Haskell is auteur van het boek The Forest Unseen (het ongeziene bos). Hij luistert al jaren naar hetzelfde stukje bos in de VS. Maar nu doet hij dit ook bij andere, heel verschillende bossen. Hij wilde namelijk weten hoe onze relatie is met bomen op andere plaatsen in de wereld. Hij denkt bovendien dat we, door naar bomen te luisteren, we los kunnen komen van onszelf en meer open kunnen staan voor de schoonheid van de natuur.

Hoe luister je naar een boom?

Om naar bomen te luisteren is het belangrijk om aandacht te hebben voor de akoestiek van de boom. Concentreer je op het geluid van de wind door de bladeren, de regen op de takken enzovoorts. Daardoor kan je meer ontdekken over het uiterlijk van de boom. Naaldbomen klinken heel anders dan loofbomen. Zomers klinken bomen ook anders dan in de herfst. Je zou kunnen zeggen dat hun stem anders klinkt. Als mensen hebben we de neiging vooral naar dingen te kijken, maar daar beperken we onszelf mee. Door je ogen te sluiten en je oren te openen, maak je een nieuw soort ervaring mogelijk.

Overigens hebben niet alleen mensen interactie met de boom. Ook insecten, vogels en knaagdieren die leven rond bomen maken bijvoorbeeld geluid, samen met de boom. Door aandacht te besteden aan die geluiden kunnen we leren over de staat van de boom. Dieren eten van de boom en vogels en insecten leggen er eieren in. En als de boom sterft, zijn dat andere dieren dan in een levende boom. Ook is het volgens de auteur nuttig om andere luisteraars te spreken. De eigenaar van het land waar die eeuwenoude eik staat, kent de boom waarschijnlijk heel goed. Boswachters hebben vaak schitterende verhalen over hun bos.

Waarom?

Maar wat is het nut van luisteren naar bomen? Volgens Haskell is luisteren, in plaats van zien, een heel andere manier van beleven: ‘Geluid beweegt anders, rond dingen, door dingen en over de grond, zoals licht dit niet kan. We kunnen een scherm neerzetten zodat je iets niet ziet, maar geluid laat zich vaak niet weerhouden. Bomen in een stedelijke omgeving kunnen de trillingen die de ondergrondse metro maakt bijvoorbeeld prima waarnemen. Mensen niet. Bomen kunnen ons dus dingen vertellen die we zelf niet bemerken.’

Veel beschouwende oosterse stromingen raden aan, terug te gaan naar een staat van bewustzijn, meestal de ademhaling. Maar waarom zouden we niet bewust zijn van de bomen om ons heen? Door weken, maanden en zelfs jarenlang bewust te zijn van een specifieke boom kan de geest enorm verruimen. Haskell noemt het ‘ontzelven’. Daarmee bedoelt hij dat we onszelf gaan zien als deel van het ecologisch netwerk rond die boom, in plaats van als individu. Daarmee overstijgen we de eigen geest en de emoties. Misschien kunnen we zelfs, als gevolg van die geestverruimende ervaring, wat van de ethische gevolgen overzien door onze relatie met bomen.