Link tussen slapeloosheid, depressie en angst

Depressie, slapeloosheid en angststoornissen zijn de meest voorkomende psychische aandoeningen. Echter komen deze vaak tegelijkertijd voor. Volgens Nederlands onderzoek kan dit aan een gedeeld hersenmechanisme liggen.

Behandelingen en medicijnen tegen slapeloosheid, depressie en angsten zijn niet altijd effectief. Soms keren symptomen weer terug, aangezien de kwetsbaarheid voor deze aandoeningen hardnekkig is. Onderzoekers van het Nederlands Herseninstituut en de Vrije Universiteit Amsterdam zagen veel overlap tussen de aandoeningen die ook vaak tegelijk voorkomen. Ze onderzochten daarom of een gedeeld hersenmechanisme de verklaring zou kunnen zijn.

In het onderzoek uit Nature Mental Health keken de wetenschappers naar hersenscans van meer dan 40.000 deelnemers uit de UK Biobank. Volgens neurowetenschapper Elleke Tissink keken ze naar de overeenkomsten en verschillen tussen slapeloosheid, angst en depressie. Samen met haar collega’s focuste ze op bepaalde kenmerken zoals bijvoorbeeld de structuur en connectiviteit van het hersenweefsel. Het schijnt dat er bij alle drie de aandoeningen sprake is van een verminderd oppervlakte van de hersenschors, een kleiner volume van de thalamus (een belangrijk schakelstation voor informatie vanuit de zintuigen), en een zwakkere connectiviteit tussen verschillende hersengebieden.

Ook zijn er afwijkingen te vinden die specifiek zijn voor elke aandoening. De ernst van slapeloosheid blijkt bijvoorbeeld meer samen te hangen met kleinere volumes in de gebieden die geassocieerd worden met beloning. De ernst van depressie hangt juist sterker samen met een dunnere hersenschors in gebieden die te maken hebben met taal en emotie. Angst blijkt dan weer erger bij een zwakkere amygdala-reactiviteit en connectiviteit tussen gebieden waar dopamine, glutamine en histamine belangrijk zijn voor de onderlinge communicatie.

Hoewel deze hersengebieden los van elkaar lijken te staan, zijn ze allemaal onderdeel van hetzelfde circuit: de amygdala, de hippocampus en de prefrontale hersenschors. ‘Dus ook al zijn het losse gebieden, ze lijken allemaal een ander stukje kwetsbaarheid in dezelfde puzzel te zijn’, zegt Tissink. Volgens haar wordt slapeloosheid vaak vergeten in onderzoek, terwijl er best veel onderzoek naar overlap tussen angst en depressie is. ‘Het is voor het eerst dat we op zo’n grote schaal naar alle drie tegelijk kijken’, vertelt ze.

De zogeheten ‘comorbiditeit’ – aandoeningen die naast een primaire diagnose voorkomen – tussen de drie is erg hoog. Het kan zijn dat mensen last hebben van deze aandoeningen in verschillende levensfasen, maar ze kunnen ze ook tegelijkertijd ervaren. Er zou dus sprake zijn van een onderliggend mechanisme, dat maakt dat bijvoorbeeld de behandeling van slapeloosheid soms ook depressie verbetert. ‘Door dit verder te onderzoeken, hopen we nieuwe aanknopingspunten te vinden voor betere behandelingen’, aldus Tissink.

Voor meer informatie, klik hier.