‘Kijk! Een vogel!’

Het is zo oud als de mensheid: de aandacht van de luisteraar afleiden zodat je razendsnel iets kunt doen terwijl niemand oplet. We wijzen naar boven en zeggen: ‘Kijk! Een vogel!’ Het doel is dat de ogen van de luisteraar even op iets anders zijn gericht en jij iets kunt verstoppen, of kunt weggooien. Een stukje grondwet, bijvoorbeeld.

Wie wil ontdekken of een politicus graag wil regeren, of liever wil heersen, kan simpelweg turven hoe vaak de politicus in kwestie het ‘Kijk! Een vogel!’-trucje gebruikt. Oftewel: Hoe vaak wijst een politicus naar anderen? Bijvoorbeeld naar ‘de buitenlanders’? Dit fenomeen is momenteel wereldwijd te zien binnen alle democratieën die we nog hebben.

Dat Donald Trump liever heerst dan regeert, dat hij liever een dictator is dan een democratische gekozen president, is evident. In juni 2018 zei Trump over dictator Kim Jong Un: ‘He speaks and his people sit up in attention. I want my people to do the same.’
Let vooral op het ‘my people’. Het volk als bezit. Als een hond die gewoon moet luisteren.

Politici als Trump bezoeken graag dictators. Ze willen later net zo groot en machtig zijn. Trump draagt ook bijkans altijd hetzelfde pak, met een rode stropdas en een coupe die van mijlenver te herkennen is. Ook dat is een karakteristiek trekje. Om door iedereen herkend te worden, kiest de politicus in kwestie een eigen uniform. Met of zonder haarverf.

Terug naar de vogeltjes. Wie zich afvraagt of politici die continue wijzen naar ‘de buitenlanders’ echt iets tegen buitenlanders hebben, kan gewoon opzoeken met wie ze zijn getrouwd. Dat noemen ze dan direct ‘een privézaak’, en uiteraard ‘echte liefde’, maar opvallend vaak is de echtgenote in kwestie een buitenlandse vrouw.

Spoiler alert: het gaat heersers alleen om macht. En ze zullen alles zeggen, zolang ze daarmee meer macht krijgen. Bijvoorbeeld dat ze een president willen zijn ‘voor alle Amerikanen’. Daarom is het niet voldoende om alleen te luisteren naar de woorden. Kijk vooral naar de daden.

Uiteraard worden mooie beloftes gedaan aan het volk. Iedereen krijgt geld. Iedereen hoeft minder belasting te betalen, maar krijgt er meer voor terug. Snoepjes voor de hond. Maar politici die vooral willen heersen, de Sterke Leider willen zijn, creëren in werkelijkheid vooral chaos. Die chaos is geen toeval, maar precies de bedoeling. In tijden van chaos verlangt ‘het volk’ naar een ‘sterke leider’.

In tijden van chaos hunkert iedereen naar een eenvoudige oplossing. Geef dus gewoon ambtenaren de schuld. En alle buitenlanders, natuurlijk. Alles is geoorloofd om het beeld te creëren dat democratie gedoe is. Gerommel. Nee: stem liever op de Sterke Leider. Hij lost alle problemen op.

De wereld zit vol Trump-achtigen. Ze willen Groot en Belangrijk zijn. Ze beloven alles op te lossen,  maar lossen niets op. Waarom zouden ze? Zij danken juist al die stemmen aan problemen. En te midden van de chaos verkondigen ze dat zij de oplossing weten. Zij zijn de oplossing. ‘Stem op mij en je hoeft nooit meer te stemmen’, zei Trump. ‘Stem op mij en ik los alles op’, herhalen alle kleine Trumpjes. Hoe dan? Dat is niet belangrijk. ‘Concepts of a plan’ zijn genoeg, zoals Trump letterlijk als antwoord gaf toen hem tijdens een debat werd gevraagd hoe hij de gezondheidszorg zou verbeteren.

Mijn advies? Als een politicus roept ‘Kijk! Een vogel!’ moet je vooral niet naar boven kijken, maar goed opletten. En vertel alle anderen wat je ziet, want ze waren misschien even afgeleid..

Wouter de Koning, auteur en columnist