SaturDaily: herkenning is een krachtig wapen

Al bijna twintig jaar opent Ixta Noa Zutphen haar deuren voor iedereen die dat nodig heeft. Ixta Noa – dat staat voor ‘ik sta nieuw’ – heeft als missie om mensen bij te staan in hun zoektocht naar balans. In Zutphen zijn ze begonnen na een samenvoeging van de stichtingen ZieZo en Eventus. Op 1 november is het twintig jaar geleden dat Ixta Noa Zutphen de deuren van haar eerste Praktijkhuis opende.

’s Ochtends om negen uur openen de deuren van het statige pand aan de IJssel. De deurbel gaat en al vrij snel wordt er opengedaan. De twee stagiairs – Daan en Elsa – bieden een warm welkom voor elke bezoeker. Direct vanaf binnenkomst wordt er contact gemaakt met de deelnemers, zo noemt men de bezoekers bij Ixta Noa. Nadat de deelnemers hun jas aan de kapstok hangen, lopen ze door naar de huiskamer. Aan de linkerkant – in de erker – staan wat comfortabele stoelen en aan de rechterkant staat een grote tafel waar vrijwilligers en deelnemers met elkaar in gesprek zijn. De vrijwilligers zijn belangrijk voor Ixta Noa, zij zorgen ervoor dat de dag soepel verloopt.

De mens staat centraal

Tegenover de huiskamer, aan de andere kant van de gang, staat het kantoor; daar zitten de medewerkers van Ixta Noa Zutphen. Grappend zegt één van hen dat zij iedere ochtend in het kantoor worden opgesloten en alleen met de lunch weer naar buiten mogen. Neeltje Verbeek en Marcel Schepers zijn vandaag aanwezig. Ze vertellen dat de medewerkers – die wel in loondienst zijn – de organisatie van Ixta Noa op zich nemen. Ze hebben bijvoorbeeld contact met partners en kijken naar mogelijke samenwerkingen met andere organisaties. Ook medewerkers leggen contact met de deelnemers, maar hebben voornamelijk een coördinerende rol.

Marcel werkt al meer dan tien jaar bij Ixta Noa en weet nog goed hoe ze van een klein pandje vlakbij het station naar dit grote pand aan de IJssel verhuisden. Neeltje is wat korter in dienst. Zij deed haar afstudeeronderzoek bij Ixta Noa en heeft daardoor veel geleerd over de organisatie. ‘Ixta Noa sluit naadloos bij mij aan, omdat twee kanten van mij hier samenkomen.’ Neeltje legt uit dat Ixta Noa de inzet van ervaringsdeskundigheid als een groot goed ziet. Alle vrijwilligers en medewerkers hebben op een bepaalde manier ervaring met psychische kwetsbaarheid. ‘Op veel andere plekken is die kwetsbaarheid misschien niet gewenst. Hier is het juist goed om ook die kant van jezelf te laten zien.’

Marcel en Neeltje vertellen dat Ixta Noa een breed aanbod heeft. ‘De basis is onze inloop’, aldus Neeltje. Van maandag tot en met zaterdag zijn mensen welkom om langs te komen. ‘We proberen een omgeving te creëren waar deelnemers in hun zelfregie worden aangesproken. Ze bepalen dus zelf wat ze komen doen en met welke insteek.’ Neeltje legt uit dat sommige mensen gewoon even willen ontspannen en dat anderen juist een goed gesprek willen. De vrijwilligers staan altijd klaar om iedereen op te vangen en mee te bewegen met de behoeften die de deelnemers hebben. Marcel voegt toe dat ze daarnaast nog een hele hoop andere dingen organiseren. ‘Zo hebben we thema-avonden waar geïnteresseerden zich voor in kunnen schrijven. Dan hebben we een gesprek over een bepaald onderwerp. De afgelopen tijd hadden we bijvoorbeeld thema-avonden over narcisme, seksueel misbruik, lichamelijk verlies en zo kan ik nog wel even doorgaan.’

Bij elke activiteit die Ixta Noa organiseert staan de kernwaarden centraal. Ook daarin is Ixta Noa anders dan een gemiddelde GGZ-instelling. Marcel vertelt dat het herstel vanuit eigen kracht centraal staat, zo werken ze ook niet met diagnoses. ‘Bij ons staat de mens centraal, niet de diagnose.’

De herkenning

Dat beamen ook twee vrijwilligers, Femke van Tongeren en Jenny Maalderink. Samen vertellen ze hun ervaringen als deelnemer en vrijwilliger. Beiden zijn ze namelijk als deelnemer bij Ixta Noa begonnen. Femke is al zo’n acht jaar actief en Jenny is vio (vrijwilliger in opleiding). Jenny geeft aan dat ze best een beetje nerveus is en krijgt bijval van Femke. Dan is meteen zichtbaar hoe die ervaringsdeskundigheid tot uiting komt. De herkenning ontspant beide dames en al vrij snel kletsen ze vrolijk verder.

‘Ik heb heel veel aan Ixta Noa gehad, nu nog steeds eigenlijk. Alles wat ik hier ontdekt en geleerd heb wil ik door kunnen geven, omdat ik weet hoezeer het mij heeft geholpen.’ Femke knikt en is het met Jenny eens. Ze voegt toe dat ook vrijwilligers hun hart kunnen luchten. ‘Dat is juist belangrijk!’ ‘Dat vind ik eerlijk gezegd best lastig soms.’ Jenny legt uit dat ze – nu ze vrijwilliger is – het een uitdaging vindt om zich kwetsbaar op te stellen. ‘Het komt soms wel eens voor dat je als vrijwilliger een beetje op een voetstuk wordt gezet. De omgeving hier is in principe gelijkwaardig, er is geen hiërarchie tussen deelnemers en vrijwilligers. Dat maakt het ook zo’n geweldige plek!’

Femke zegt het gevoel van Jenny wel te herkennen. Lange tijd had ze het idee dat ze als vrijwilliger goed in haar vel moest zitten. Was dat niet zo, dan belde ze af. ‘Nu doe ik dat niet meer en dat geeft rust. Ik geef mijzelf het signaal dat ik accepteer wie ik ben en de ander ziet dat het oké is om kwetsbaar te zijn. Je hoeft niet altijd vrolijk te zijn.’

Lunch en respijt

Na het verhaal van Femke en Jenny is het tijd voor de lunch. Ook nu is de gelijkwaardigheid tussen medewerkers, vrijwilligers en deelnemers zichtbaar. Iedereen helpt mee met het dekken van de tafel. Het is vandaag zelfs zo druk dat er een extra tafel bijgezet wordt. Tijdens de lunch wordt er gegrapt en gelachen, kortom het is gezellig. De deurbel gaat dit halfuur dan ook niet, de lunch is een moment van rust. Als je wilt mee lunchen, geef je je voor half 12 op.

Dat is gek want één deelnemer luncht niet mee, hij kwam wat later binnen en is vaker geweest. Neeltje legt uit dat hij een respijtgast is. Een aantal Ixta Noa-vestigingen heeft naast hun dagelijkse en georganiseerde activiteiten ook een aantal verblijven. Die zijn ingericht voor het respijt. Mensen die daar behoefte aan hebben, kunnen maximaal twee weken in die respijtkamers verblijven. De redenen lopen uiteen, maar voor de meeste respijtgasten is het prettig om even in een andere omgeving te zijn.

Het verhaal van Miroslav

Vandaag heeft Ixta Noa dus één respijtgast: Miroslav. Hij heeft al vaker een aantal nachten in het respijt doorgebracht. ‘Ik kom hier om even tot mezelf te komen. Ik heb een fijn thuis, maar voor mijn vrouw en voor mijzelf is het prettig dat ik soms even een aantal dagen tot rust kan komen.’ Miroslav is opgegroeid in het voormalig Joegoslavië. Zijn vader heeft hij amper gezien. Die was anticommunist en bracht – vanaf Miroslavs eerste jaar – zijn dagen door in de gevangenis. ‘Ik leefde non-stop in angst, niemand mocht weten dat mijn vader tegen het communisme was.’ Toen de Balkanoorlog uitbrak, verslechterde de situatie dusdanig dat hij met zijn vrouw en kinderen naar Nederland vluchtte. ‘Die ellende laat natuurlijk zijn sporen na, maar ik heb dat pas sinds een paar jaar geaccepteerd.’

Miroslav stortte een paar jaar geleden in, hij was op. Niet lang daarna ontdekte hij Ixta Noa. ‘Eerst was ik sceptisch, maar nu zou ik niet meer zonder kunnen.’ Het respijt vindt hij geweldig, maar ook de mensen en de gesprekken zijn voor hem ontzettend waardevol. ‘Het is zo fijn om te merken dat je niet de enige bent die met een bepaald gevoel rondloopt.’ Door angst en depressieve klachten kan je je volgens Miroslav heel eenzaam voelen. Met lotgenoten praten heeft hem enorm geholpen. ‘Niemand maakt precies hetzelfde mee, maar daar draait het ook niet om. Het gevoel dat je hebt, herkennen mensen hier, en daar ben ik dankbaar voor.’

Benieuwd naar de activiteiten van de open dag op 1 november? Neem voor meer informatie een kijkje op de social media van Ixta Noa Zutphen!

Geschreven door Job Koskamp