Het lied van de bij – wat bijen ons kunnen leren

The Optimist 27 mei 2019 Samenleving

Ze bezitten een enorme wijsheid en houden ons een spiegel voor hoe te leven. Wie bijen leert begrijpen, begrijpt ook hoe mensen goed voor elkaar en voor de aarde kunnen zorgen. Over haar ervaringen met bijen en de lessen die zij van hen leerde schreef Jacqueline Freeman het boek ‘Het lied van de bij’.

DOOR: ALBERTHE PAPMA

Half mei. De natuur komt uitbundig tot bloei. Zwermtijd. Rond het middaguur loop ik de tuin in om bij mijn bijen te kijken. Van een van de volken verwacht ik dat ze elk moment kunnen gaan zwermen. De zon breekt door en nog vér voor ik bij de bijen ben hoor ik het al; het onmiskenbare geluid van een zwerm. In de bijentuin is het zeer druk: duizenden bijen, met de koningin in hun midden, stromen een van de kasten uit en vliegen in een enorme wolk van ogenschijnlijke wanorde de lucht in. Ze schieten met grote snelheid door elkaar heen, hun vleugels glinsterend in de zon.

Na enige tijd komt de wolk tot rust, hangend in een dichte tros aan een tak van een boom. Ik zal ze scheppen en een behuizing geven. Een nieuw bijenvolk is geboren. Het is een machtig en indrukwekkend gebeuren. Hoe vaak ik het inmiddels ook heb meegemaakt, ieder jaar weer, bij elke zwerm, voel ik grote verwondering en een diep ontzag. Wie ooit middenin een bijenzwerm gestaan heeft, vergeet dit nooit weer.

Spiegel

Jacqueline Freeman weet dit als geen ander. Samen met haar man beheert ze een biodynamische permacultuur boerderij in de Amerikaanse staat Washington. Sinds ze jaren geleden een afgedankte kast met een bijenvolk kreeg, is ze gefascineerd door bijen. Inmiddels wonen er verschillende bijenvolken in totale vrijheid op hun terrein. Echt imkeren doet ze niet meer. Ze leeft met haar bijen, observeert, luistert en leert.

Na verloop van tijd besefte ze steeds meer dat bijen een enorme wijsheid bezitten en ons een spiegel voorhouden hoe te leven. Een bijenvolk is het toonbeeld van een gemeenschap die onbaatzuchtig en doelgericht samenwerkt ten behoeve van het welzijn van allen. Een gemeenschap van onderlinge afhankelijkheid en wederkerigheid. Wie bijen leert begrijpen, begrijpt ook hoe mensen goed voor elkaar en voor de aarde kunnen zorgen.

Over haar ervaringen met bijen en de lessen die zij van hen leerde schreef Freeman het boek ‘Het lied van de bij’. In dit boek neemt ze je mee ver voorbij het reguliere imkeren dat vooral gericht is op het nut van bijen voor de mens, bijvoorbeeld in de bestuiving van voedselgewassen of het produceren van honing en was. Vanuit de overtuiging dat bijen een onvervreemdbaar recht hebben op een eigen bestaan, leert ze je op een andere en nieuwe manier naar bijen te kijken. Ze beschrijft de ontwikkeling van een bijenvolk, hun fijnzinnige communicatie, de beslissingen die ze nemen en vooral ook hoe bijen hun leven organiseren in volledige symbiose met hun omgeving.

Op basis daarvan laat Freeman ook haarfijn zien hoe het gedrag van mensen die omgeving ten nadele beïnvloedt, onder meer in de manier waarop de industriële, grootschalige, mono-culturele landbouw is georganiseerd. Bovendien geeft ze handreikingen hoe mensen bijen kunnen ondersteunen, bijvoorbeeld door het creëren van bloeiende, biodiverse en gifvrije omgevingen en door te kiezen voor duurzaam geteeld voedsel.

Harmonie

‘Het lied van de bij’ gaat ten principale over terugkeer naar een ‘api-cultuur’ in de ware zin van het woord. Over het in harmonie samenleven van mens en bij, mens en natuur. Freeman hoopt vooral mensen te inspireren tot reflectie over hun eigen relatie met anderen en de Aarde én tot actief handelen ten behoeve van veranderingen ten goede. Tot het nemen van verantwoordelijkheid.

Het lied van de bij