De stad Vaxjo ontdoet zich snel van alle CO2-emissies, maar hoe?

In het zuiden van Zweden, omringd door bossen, ligt de stad Vaxjo. In deze stad loopt de uitstoot van broeikasgassen terug met een tempo dat normaal gesproken gepaard gaat met een economische crash of rampen. Maar het gaat geweldig met Vaxjo. Hoe doen ze dat?

Vaxjo is een schitterend voorbeeld, in hoe we het gebruik van fossiele brandstoffen kunnen beperken om klimaatveranderingen tegen te gaan. Zo maakt de energiecentrale van Vaxjo gebruik van brandhout en in de winter worden de fietspaden eerder van sneeuw ontdaan dan de autowegen. Alle politieke partijen hebben hetzelfde doel: Vaxjo ontdoen van alle CO2-emissies uit olie, gas en kool. Dat doel willen ze bereiken voor 2030.

Wereldwijd worstelen overheden met het vraagstuk rond het tegengaan van CO2-uitstoot, zoals afgesproken in Parijs. Wetenschappers waarschuwen dat we de emissies met zeven procent per jaar moeten terugdringen, als we dat akkoord willen nakomen. Maar zulke enorme afnames komen eigenlijk alleen maar voor na rampen. Zo hadden we na de Tweede Wereldoorlog, de Grote Depressie van de jaren dertig en de ineenstorting van de Sovjet Unie inderdaad een lagere uitstoot. Landen die van kool afhankelijk zijn, zoals China en India, verbruiken enorme hoeveelheden energie om hun economie te stimuleren, maar weten op die manier wel armoede terug te dringen. Zij offeren het milieu op omwille van de groei. Wat werkt in een stabiele, rijke stad in Zweden, werkt niet altijd elders.

Toch zijn geïsoleerde voorbeelden zoals Vaxjo, waar 66.000 mensen wonen, interessante voorbeelden voor beleidsmakers elders. Zij wisten immers de CO2-uitstoot terug te dringen én te blijven groeien als stad. Bo Frank, voorzitter van de gemeenteraad van Vaxjo legt hun succes uit: ‘Het komt neer op flinke belastingen op fossiele brandstof en een verlaging van de belasting op alle soorten duurzame energie.’ Daardoor kon in Vaxjo de CO2-uitstoot met 58 procent worden teruggedrongen in de periode van 1993 tot 2016. Die vermindering ging met horten en stoten, maar komt gemiddeld neer op een vermindering van 3,7 procent per jaar en een groei in de economie van 1,33 procent per jaar.

In Vaxjo is het verbruik van fossiele brandstof voor ongeveer 65 procent de uitstoot van broeikasgassen. Maar ook andere soorten gassen, zoals methaan en stikstofoxide werden met 42 procent sinds 1993 teruggedrongen, maar er is nog geen datum geprikt waarop het gebruik helemaal moet zijn stilgelegd. Dankzij de vroege start van Vaxjo lopen zij echter voor op de planning van de tweehonderd landen die het klimaatakkoord hebben getekend.

‘Het idee dat belasting op CO2-uitstoot schadelijk is voor de economie is een politiek standpunt, geen feit’, aldus de Zweedse minister van Milieu, Karolina Skog. Ze noemt onder andere Zweedse bedrijven, waaronder Ikea – die in 2030 zelfs klimaatpositief willen zijn, om aan te tonen dat strenge milieu-eisen niet slecht zijn voor de winst. Toch geeft ze zelf ook toe dat de economie nog niet helemaal is losgekoppeld van CO2-uitstoot.