De beste geluksgoeroe is ruim tweeduizend jaar oud

Oké, dus je mediteert elke dag, kent het verschil tussen de svanasana en garunasana en tijdens je studententijd heb je nog wel eens iets van Nietzsche gelezen. Wat kan je dan nog leren over geluk van een man die al ruim 23 eeuwen dood is? ‘Aristoteles deed het eerst en deed het beter. Waarom zou je niet naar de kern gaan, het eerste brein dat het allemaal uitvogelde?’ zegt Edith Hall. ‘Ik denk dat er troost zit in de gedachtes en ideeën die mensen al duizenden jaren hebben.’

Haar Engelstalige boek Aristotle’s Way (2018) en in de Nederlandse vertaling Wat zou Artistoteles doen? belooft je te leren hoe eeuwenoude wijsheid je leven kan veranderen. Het boek gaat in het bijzonder in op het bereiken van een levenslange staat van zijn die de Grieken eudaimonia noemden. De beste Nederlandse vertaling van dat woord zou iets van tevredenheid of het gevoel van ‘content-zijn’ zijn. Volgens Artistoteles is het ultieme doel van het menselijke leven simpelweg geluk. Dat betekent dat je een doel moet zoeken om je eigen potentieel te kunnen verwezenlijken. Je moet werken aan je gedrag om de best mogelijke versie van jezelf te worden. Het is de oud-Griekse versie van de hippe posters die je nu overal ziet: ‘Work hard, play hard’. Maar dan met een minder cool lettertype.

Een leuk leven

Een ander leuk aspect aan de leer van Aristoteles is dat hij eten, drinken en seks allemaal goedkeurt. Wel met mate trouwens, hij houdt van maat houden. Hij geloofde ook dat ontspanning belangrijker is dan werk en dat we allemaal aangeboren talenten hebben. We bereiken onze beste jaren ook pas als we 49 zijn. Klinkt goed, toch? Maar zijn belangrijkste uitspraak stelt dat geluk haalbaar is voor bijna iedereen. Het enige dat je hoeft te doen is besluiten om gelukkiger te worden. ‘Wat Aristoteles betreft is geluk geen staat, maar activiteit’, aldus Hall. ‘Je moet het doen. Dat betekent dat je bij elke ontmoeting en op elke dag van je leven moet besluiten dat je op een afgemeten en bewuste manier kiest voor geluk. Net zo lang, tot het een gewoonte is.’ Eigenlijk is geluk een kwestie van planning. ‘Plato, zijn leermeester, zei dat een onoverwogen leven het leven niet waard is. Aristoteles zou daar op antwoorden dat een ongepland leven minder waarschijnlijk leidt tot geluk. Het is planning. Alleen maar planning.’

Halls boek richt zich overduidelijk op de markt van zelfhulpboeken. Dat doet ze bewust, want ‘ethiek van de moraal’ klinkt een stuk minder aantrekkelijk. Bovendien zijn de werken van Aristoteles niet makkelijk leesbaar. Het is zware kost. Hall vindt het juist leuk om op een luchtigere manier met dat werk om te gaan. Ze vergelijkt haar boek met ‘Beste Bea’ columns in damesbladen. Wie had dat ooit van Aristoteles verwacht?

Levenslessen

Toch betekent het niet dat je maar gewoon over je heen moet laten lopen. Wat betreft Aristoteles kun je ‘te aardig’ zijn. Hij meende dat het hebben van onvoldoende boosheid een probleem is, met name voor vrouwen. ‘Het betekent dat je geen respect voor jezelf hebt, mensen over je heen lopen en je niet op jezelf past. Dat is niet ok.’ Volgens Hall werkt deze filosofie voor iedereen, ongeacht de leeftijd of het geslacht. Maar jongeren hebben er het meest behoefte aan. Zij leren op school niet hoe ze een besluit moeten nemen, hoe je duidelijk communiceert, hoe je je vrije tijd kunt gebruiken en hoe je een partner of vrienden kiest.. of juist niet kiest.

Drie tips

Om in contact te komen met jouw innerlijke Aristoteles geeft Hall drie tips.

1. Wees eerlijk en erken je eigen zonden. In haar boek staat daarom een versie van de lijst die Aristoteles ooit maakte van persoonlijke kwaliteiten. Aan de hand daarvan kun je de jouwe ook vinden.

2. Neem al je relaties onder de loep. Alle belangrijke relaties in je leven horen gebaseerd te zijn op volledig, wederkerig vertrouwen. Mensen die daar niet aan voldoen zouden in een andere, lagere vriendschapscategorie horen. Aristoteles had overigens drie vriendschapscategorieën: primair, plezier en gebruik.

3. Om er achter te komen in welke categorie jouw vrienden horen raadt Hall aan om over je eigen dood na te denken. Wie wil je erbij hebben en wie niet? Als je je eigen biograaf zou zijn, wat zou je dan willen dat erover je werd geschreven? Welke vrienden mogen in jouw boek erbij?

Het is verleidelijk om te denken dat je gewoon kunt kiezen voor geluk. Aristoteles hangt het ouderwetse idee van ‘kop op en doorzetten’ aan als het op geluk aankomt. Dat kan je hem, gezien zijn leeftijd, moeilijk kwalijk nemen. Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen geluk als je depressief bent of als je geliefde net is overleden, is moeilijk. Ook Hall deelt die mening. ‘Maar’, zegt ze ‘het is niet onmogelijk om voldoening te vinden na een tragedie.’ Ze vervolgt op vrolijke toon: ‘We zitten allemaal in de wachtkamer. We mogen allemaal beslissen of we proberen het in die wachtkamer leuk maken.’