Celtherapie tegen auto-immuunziekte

Een Nederlander is voor het eerst met behulp van celtherapie succesvol behandeld tegen een auto-immuunziekte. De behandeling werd toegepast door het Leids Universitair Medisch Centrum en slaagde in het buitenland al meerdere keren.

Bij gezonde mensen helpt het immuunsysteem bij het tegenhouden en verdrijven van ziekteverwekkers als bacteriën en virussen. Echter valt bij mensen met een auto-immuunziekte het immuunsysteem gezonde eigen cellen aan. Er zijn verschillende vormen van auto-immuunziekten, zoals reuma, diabetes type 1 en multiple sclerose (MS). In Nederland lijden ongeveer één miljoen mensen aan een auto-immuunziekte, volgens het RIVM.

Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) meldt dat er in februari een Nederlandse patiënt met een zeer ernstige vorm van neurologische lupus werd behandeld. Dat is een auto-immuunziekte waarbij bepaalde cellen – de zogeheten B-cellen – antistoffen aanmaken tegen gezonde cellen. Daardoor had de patiënt onder meer ontstoken organen.

De patiënt werd behandeld met de zogenoemde CAR T-celtherapie. Die behandeling wordt nu alleen nog gebruikt tegen kanker. Hierbij worden andere immuuncellen – de zogeheten T-cellen – uit het bloed gehaald en genetisch aangepast, waardoor ze de kankercellen herkennen en vernietigen. De cellen worden als het ware getraind om de kanker te bestrijden.

De CAR T-celtherapie blijkt ook te werken om cellen aan te vallen die een rol spelen bij de ontwikkeling van auto-immuunziekten. Volgens Margot Jak, hematoloog aan het UMC Utrecht, moeten immuunsystemen zich normaal gesproken richten tegen verwekkers zoals bacteriën, virussen of dus kanker. Echter keren bij een auto-immuunziekte de B-cellen zich juist tegen gezonde cellen. Daarom worden de T-cellen bij deze patiënten tijdens de behandeling zo aangepast dat ze deze ‘verkeerde’ cellen aanvallen. ‘Zo “reset” je als het ware het immuunsysteem en zorg je dat er weer goede B-cellen komen.’

Deze techniek heeft al acht patiënten genezen van lupus in Duitsland. Nu is er dus in Nederland ook een patiënt met dezelfde auto-immuunziekte op deze manier behandeld. De Nederlandse patiënt maakt het goed, meldt het LUMC. Het ziekenhuis meldt ook dat de patiënt geen medicijnen meer gebruikt tegen lupus. Dit is volgens Jak veelbelovend nieuws. Er wordt veel onderzoek gedaan op mensen met een auto-immuunziekte bij wie alle andere behandelingen niet werkten. ‘Voor die patiënten is dit zeker baanbrekend’, zegt Jak. ‘Zij komen bijna allemaal in remissie en lijken dat ook allemaal te blijven.’

Wel is er meer onderzoek nodig om de therapie breed toe te kunnen passen. Aangezien de behandeling nog experimenteel is, wordt het in Nederland nog niet op grote schaal ingezet. Daarnaast is het ook duur. Volgens het ziekenhuis waar de patiënt in Nederland werd behandeld, bevindt het onderzoek zich nog in een beginstadium en moeten er nog grootschalige studies worden uitgevoerd. ‘De brede toepassing van de behandeling zal nog lang duren.’

Klik hier voor meer informatie.