‘Baby’s van invoelende ouders leren emoties beter reguleren’

Het reguleren van emoties is in de eerste levensjaren grotendeels afhankelijk van hoe opvoeders omgaan met de emoties van de baby. Baby’s zijn immers volledig afhankelijk van hun omgeving. Ouders of opvoeders die zich goed kunnen verplaatsen in het gevoel van hun baby leren hem of haar emoties beter te reguleren. Dat ontdekte een team van orthopedagogen en psychologen van de Universiteit van Amsterdam (UvA). De bevindingen zijn in juni gepubliceerd in Developmental Science.

De meeste ouders vinden het belangrijk dat hun kinderen hun emoties leren reguleren, en bijvoorbeeld niet direct opgeven na een teleurstelling of hysterisch worden als ze hun zin niet krijgen, stellen de onderzoekers. ‘Bij “mind-minded” ouders die zich telkens in hun kind verplaatsen, zien wij dat dit sterk bijdraagt aan een gezonde emotieregulatie van de baby’, aldus de onderzoekers.

Het feit dat baby’s afhankelijk zijn van de ouders leidde bij de onderzoekers tot de vraag in hoeverre bepaalde kenmerken van opvoeders bijdragen aan een gezonde emotieregulatie van baby’s, vertelt Moniek Zeegers, promovenda bij Forensische Orthopedagogiek en Opvoedings- en Ontwikkelingsproblemen aan de UVA. ‘We wilden daarbij vooral weten of de “mind-mindedness” van vaders en moeders voorspellend is voor de fysiologische emotieregulatie van baby’s tijdens het eerste levensjaar.’

Invoelen

Ouders die mind-minded zijn, bedenken telkens welke autonome gevoelens, gedachten, wensen en voorkeuren van hun baby het gedrag van hun baby zouden kunnen verklaren, volgens Zeegers. ‘Een mind-minded ouder ziet bijvoorbeeld wanneer zijn of haar baby overprikkeld raakt van een kiekeboe-spelletje of wat het favoriete boekje is van de baby.’

De mind-minded ouder zou daarbij beter in staat zijn sensitief te reageren op de signalen van zijn of haar baby. ‘De ouder ziet op meer verfijnde wijze wat de baby wil, denkt, voelt, nodig heeft en stopt bijvoorbeeld met de rammelaar als de baby zich overprikkeld voelt’, zegt Zeegers. Doordat de ouder helpt de interne ervaringen van de baby te co-reguleren, leert de baby emoties niet te ervaren als overweldigend en overspoelend, maar als hanteerbaar. De co-regulatie tussen ouder en baby kan zich op die manier langzaam doorontwikkelen tot gezonde zelfregulatie van de peuter, kleuter en later het kind.

Om te kijken of deze vooronderstelling klopte, onderzochten Zeegers en haar collega’s 116 ouderparen en hun baby’s. Dat deden zij op het moment dat de baby’s vier en twaalf maanden oud waren. De mind-mindedness werd gemeten door te analyseren in hoeverre de taal van ouders tijdens spelmomenten tussen ouder en kind gericht was op het verwoorden van de baby’s innerlijke toestanden. Daarnaast keken de onderzoekers in hoeverre de woorden van ouders goed aansloten bij het gedrag van de baby en dus een juiste vertaling waren van de innerlijke toestanden van de baby.

De emotieregulatie van de baby’s werd gemeten aan de hand van de hartslagvariatie tijdens een rustig moment en tijdens een stressvolle situatie, zoals het worden opgepakt door een onbekende man. Hartslagvariatie gaf daarbij de informatie over hoe flexibel het lichaam is ingericht om binnenkomende prikkels oftewel emoties te verwerken. Een hogere variatie in de hartslag werd daarmee gezien als een aanduiding voor ‘goede’ emotieregulatie-capaciteit.

Later effect bij vaders

De onderzoekers ontdekten dat moeders die blijk gaven van een hoge mate van mind-mindedness, vaker een baby hadden met een hogere hartslagvariatie tijdens rust en daarmee een ‘betere’ emotieregulatie-capaciteit. Dit bleek zowel bij vier als twaalf maanden. Bij vaders trad het effect ook op, maar dan alleen rond de twaalf maanden.

Ondanks dat dit verschil aanwezig is, zouden beide ouders door hun sensitieve opvoedgedrag een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van emotieregulatie-capaciteit bij het jonge kind. De impact van moeders is mogelijk eerder zichtbaar, doordat moeders over het algemeen en in ieder geval de moeders in de studie, meer tijd doorbrengen met hun pasgeboren baby dan vaders, onder andere vanwege verlofregelingen en borstvoeding. Vervolgstudies moeten uitwijzen of de effecten van mind-mindedness zichtbaar blijven in de zelfregulatie-capaciteiten van oudere kinderen.