In 3 stappen betere beslissingen nemen

Om een goed besluit te nemen moet je twee dingen weten: hoe de verschillende opties leiden tot andere uitkomsten en hoe wenselijk elke uitkomst is. Met andere woorden: oordeel en voorspelling. Maar hoe word je daar beter in? Daar zijn drie regels voor. Als je die volgt, kun je de effecten van het besluit beter inschatten en daarmee ook de wenselijkheid ervan.

Regel 1: Wees minder zeker

Nobelprijswinnaar en psycholoog Daniel Kahneman stelt dat het hebben van te veel zelfvertrouwen een stigma is. Hij wil dan ook af van deze eigenschap. Zelfoverschatting is een alomtegenwoordig gegeven en komt met name voor onder mannen, rijken en experts. Het is geen universeel fenomeen, want het is afhankelijk van allerlei factoren, zoals cultuur en persoonlijkheid.

De kans is groot dat je meer vertrouwen hebt in je eigen besluitvaardigheid dan je zou moeten hebben. Als je hebt geaccepteerd dat je waarschijnlijk te veel vertrouwt op je eigen kunnen, begin dan met de logica van je besluit onder de loep nemen. Weet je wel zeker dat A als gevolg B heeft? Weet je zeker dat je liever B dan C wilt? Ben je erop voorbereid dat je mogelijk toch C krijgt?

Regel 2: Hoe vaak gebeurt iets?

Kahneman vertelt wel eens een verhaal over een tijd dat hij een tekstboek aan het schrijven was. Hij vroeg toen aan zijn co-auteurs om in te schatten wanneer zij verwachtten dat de eerste versie klaar zou zijn. Iedereen, waaronder hijzelf, schatte dat het anderhalf tot tweeënhalf jaar zou duren. Daarna vroeg hij iemand die heel wat boeken had geschreven hoelang een dergelijk project normaliter duurt. Zijn antwoord: veertig procent van de boeken komt nooit af en hij kon geen enkel voorbeeld bedenken van een boek dat minder dan zeven jaar had gekost.

Het punt dat Kahneman probeert te maken met dit verhaal: kijk naar vergelijkbare projecten en niet naar je eigen inschatting. Het beste handvat voor een voorspelling is de vraag ‘hoe vaak gebeurt dat?’, blijkt uit onderzoek. Als je overweegt te investeren in een nieuw bedrijf moet je je dus afvragen hoe vaak nieuwe bedrijven mislukken.

Regel 3: Denk over kansen en leer kansberekening

De eerste twee regels kun je meteen gebruiken, maar de derde regel kost meer tijd. Toch is die ook de moeite waard. Uit onderzoek blijkt namelijk dat oefenen met kansberekeningen mensen betere voorspellers maakt en het bovendien helpt eigen vooroordelen te voorkomen. Je wordt tevens beter in de eerste twee regels. Je kan de onzekerheden binnen een besluit beter benoemen en de getallen achter ‘hoe vaak gebeurt dit’ beter begrijpen. Door deze drie regels gezamenlijk toe te passen, werken ze beter dan in hun eentje.