Recept voor gezonde hersenen

Voor een goed werkend brein is gezonde voeding cruciaal. Orthomoleculair therapeut Rineke Dijkinga pioniert op dit gebied en legt uit wat er in onze hoofden gebeurt als we kiezen voor gebalanceerd eten van goede bodem. En ze geeft ons nog een ‘koekje van eigen deeg’ op de koop toe.

DOOR: RINEKE DIJKINGA

Mijn man klust wat af. Elke dag is er wel iets wat gerepareerd, verbouwd, onderhouden of vernieuwd moet worden. Zijn motto is: ‘Wat je dagelijks gebruikt, moet van de beste kwaliteit zijn’, dus heeft hij het beste gereedschap dat er is. Het artikel van boer Arnold (p.38) en het artikel ‘Oude granen, nieuw brood’ (p.30) stemmen mij, als orthomoleculair therapeut, wat dat betreft gelukkig. Want wat mijn man zegt over zijn gereedschap, geldt ook voor ons lijf en brein. Wat moet daar continu veel vernieuwd, gerepareerd en onderhouden worden. Ook daarvoor is het beste ‘gereedschap’ nodig: vitaal, divers en volwaardig voedsel, dat zo min mogelijk bewerkt is. Topkwaliteit voedsel komt van een gezonde bodem en wordt op een gezonde manier verwerkt voordat het op ons bord belandt. Na het opeten, wordt het minutieus verwerkt in onze spijsvertering. Vanuit onze darmen worden de bruikbare voedingsstoffen opgenomen en omgezet in energie voor ons lichaam en brein. Het broodje kaas krijgt dus pas voedingswaarde als al deze processen kloppen. Of, zoals de oude geneesheren zeiden: ‘Niet wat je eet, maar wat je verteert komt je ten goede’.

‘Het is goed om te weten welke eisen ons brein stelt aan voedsel’

Jong van geest

Graag neem ik u mee in dit proces van energieaanmaak, specifiek in het brein. Een gezond brein dat voldoende energie ter beschikking heeft, draagt bij aan onze levenslust, nachtrust, stressbestendigheid, mentale en emotionele stabiliteit, eetlustbeheersing en het leer-, herinnerings- en concentratievermogen. Bovendien zorgt een gezond brein ervoor dat we zelfs op hoge leeftijd nieuwe hersenverbindingen kunnen aanleggen, zodat we ‘jong van geest’ blijven. Niet zo gek dus dat een gezond brein hoog op het wensenlijstje van veel mensen staat. Een ‘gezond brein’ is natuurlijk een breed begrip en is van veel factoren afhankelijk. Wel is duidelijk dat voeding een flinke vinger in de pap heeft. Ons brein heeft zo’n 25 tot 30 procent van alle voedingsstoffen nodig om optimaal te functioneren. Als ons eten onvoldoende voedingsstoffen en dus energie levert, merken onze hersenen dat direct. Daarom is het goed om te weten welke eisen ons brein stelt aan voedsel. Dat zijn bijvoorbeeld voldoende en zuiver water, een stabiele aanvoer van glucose, een evenwichtige hoeveelheid gezonde vetten, volop beschermende stoffen, voldoende eiwitten en álle vitamines, mineralen en sporenelementen. Als er één voedingsstof mist, of in een foute verhouding in ons voedsel aanwezig is, dan verloopt de aanmaak van energie al minder adequaat. 

Breineisen

Vanuit mijn professie belicht ik een aantal eisen die ons brein aan voeding stelt. Deze zou u wat mij betreft op een briefje bij de koelkast mogen plakken of als tegeltje in uw keuken kunnen ophangen: 

1. Vitaal, volwaardig, onbewerkt en divers

Ons brein heeft niet alleen optimale, maar ook veel verschillende voedingsstoffen nodig. Daarom is voldoende variatie broodnodig. Ontbijt u met tarwe? Varieer dan de rest van de dag met oude (pseudo)granen als haver, boekweit, rogge, quinoa, spelt en gierst. Die zijn meestal niet geraffineerd en bevatten daardoor veel meer voedingsstoffen. Oude granen worden ook veelal zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen geteeld. Dat verhoogt de kans dat ze op een gezonde(re) bodem groeiden aanzienlijk. Ook peulvruchten zijn gezonde, vezelrijke graanvervangers. Extra tip: eet mee met het seizoen. Elk seizoen biedt zijn eigen voedingsmiddelen, zodat er automatisch voldoende variatie ontstaat.

2. Een optimale spijsvertering

Wist u dat er een sterke analogie is tussen de bodem en onze darmen? Beiden moeten een grote diversiteit aan micro-organismen hebben om voedingsstoffen optimaal te kunnen opnemen. Het voedsel voor bodem-micro-organismen is mest of compost, voor onze darmen zijn dat voedingsvezels. Ons brein is dus sterk afhankelijk van zowel een gezonde bodem als gezonde darmen. Gezonde darmbacteriën hebben moeite te overleven bij een gebrek aan vezels en een teveel aan gluten. Als onze darmen niet optimaal werken, moet de lever extra arbeid verrichten om niet goed afgebroken voedingsstoffen, chemische en toxische stoffen af te breken. Daarvoor heeft de lever vooral mineralen en sporenelementen als magnesium, selenium, zink, ijzer, koper en mangaan nodig. Door bodemverarming en voedselbewerking zijn deze stoffen minder aanwezig in ons eten. De korte bereidingstijd van brood zorgt er bovendien voor dat ze minder goed opgenomen kunnen worden. Gelukkig zijn er volop glutenvrije, vezelrijke en volwaardige voedingsmiddelen die ook nog eens superlekker zijn. Bovendien schakelen steeds meer bakkers over op de ambachtelijke manier van brood bakken, met een lange rijstijd.

3. Voeding met volop beschermende stoffen

We hebben volop beschermende stoffen nodig om onze cellen te beschermen. Alleen gezonde cellen kunnen maximaal energie voor ons aanmaken. Een ideale manier om uw energie een boost te geven, is het verwerken van groenten (idealiter 400 tot 500 gram per dag), fruit, kruiden en specerijen in gerechten waarin u het niet verwacht. Denk aan een taartbodem, koek, brood of crackers. Aardappelen die u eerst gaart en daarna weer laat afkoelen, zoals in dit recept, zijn topvoedsel voor darmbacteriën. Ze bevatten namelijk (net als psyllium trouwens) resistent zetmeel. Hier halen ze energie voor zichzelf uit, maken ze heilzame stoffen als korteketen-vetzuren door aan en zorgen ze ook nog eens dat de beschermende stoffen uit uw voedsel werkelijk kunnen worden benut.

Recept

Vette crackers, vet gezond!
Deze crackers kunnen zowel de darmen als het brein volop van voedingsstoffen en gezonde omega 3-vetzuren voorzien. Daarmee zijn ze een zeer welkome afwisseling ‘in ons land waar de lunch het broodje kaas is.’ Zeker als u ze belegt met bijvoorbeeld een heerlijke groentespread. Eet smakelijk!

Ingrediënten
50 gram chiazaad
100 gram lijnzaad
35-40 gram boekweitgrutten of havermout
125 gram rauwe aardappel
150 ml warm water
Wat Keltisch zeezout naar smaak
Eventueel nog 5 gram psyllium (vezelbron)

Bereiding
De aardappel schillen en fijn raspen of blenderen. Alle ingrediënten door elkaar mengen en 10 minuten laten staan. Uitspreiden over een stuk bakpapier en zo egaal en dun mogelijk verdelen. Over twee bakplaten verdelen kan ook. Doe er een stuk folie over en rol het stevig aan met een deegroller. Verwijder de folie en kerf er repen in met een pannenlikker. Bak het 40 tot 50 minuten op 100 graden in de oven. Keer ze om en doe ze nogmaals 10 minuten in de oven. Bepaal dan of u ze nog langer in de oven wilt laten om verder uit te drogen. Anders goed laten afkoelen en in de koelkast in een afgesloten trommel bewaren.