We leven in een ‘tussenruimte’

Omdat de samenleving een enorme verandering ondergaat, bevinden we ons in een ‘tussenruimte’, stelt Ron van Es, founder van School for Purpose Leadership. Hij maakte er een podcastserie over en legt in dit artikel uit wat hij met tussenruimte bedoelt.

DOOR: RON VAN ES

De term ‘tussenruimte’ is bedacht door de antropoloog Arnold van Gennip (1873–1957). Hij zag in overgangsrituelen een universeel patroon bij alle volkeren en benoemde drie categorieën: afscheiding of loslaten, daarna een ‘tussenruimte’ of liminale status van ertussenin zitten, en tenslotte het aankomen in een nieuwe omgeving of gedaante.

Oude systemen loslaten

Wij zitten nu in die ‘tussenruimte’ omdat we zien dat de samenleving – mede door de coronacrisis – een enorme verandering ondergaat. Die verandering – we moeten oude systemen loslaten – is hard nodig omdat we ook wel zien met elkaar dat het hele plaatje van onze samenleving niet meer klopt. Er is groeiende ongelijkheid, verlies aan biodiversiteit, een kloof tussen arm en rijk, een vastgelopen arbeidsmarkt, een wantrouwen in het bestuur, een zorgstelsel dat overgelaten is aan marktpartijen, enzovoorts. Om uit die tussenruimte weg te komen, zullen we dus, volgens het idee van Van Gennip, net als die oude volkeren die hij bestudeerde het oude moeten loslaten. Maar dan? Loslaten is lastig, is verontrustend, is beangstigend. Om ons te helpen toch los te laten, kunnen we ons het nieuwe verbeelden. Ja, loslaten, maar ook het nieuwe zien. Zien wat nodig is. Zien wat we diep met elkaar verlangen.

Podcastserie De TussenRuimte

Aan de hand van de twee vragen ‘wat moeten we loslaten’ en ‘wat kunnen we ons verbeelden’ startte ik een podcastserie met twaalf mensen die ik sprak. Mensen uit de wetenschap, het onderwijs, de journalistiek, de kunst, de economie, de zorg, de ecologie en het ondernemerschap. Deze podcastserie is nu ook hieronder via The Optimist te horen, en daar ben ik blij mee, want de twaalf personen die ik sprak verdienen veel luisterende oren. In al mijn gesprekken, met Kees Klomp, lector betekeniseconomie, Anneloes Smitsman, wetenschapper, Ron Bormans, voorzitter college van bestuur Hogeschool Rotterdam, Mariëtte Lusse, lector kinderarmoede in Nederland en Wouter van Noort, journalist bij NRC, om er een paar te noemen, viel het mij op dat we veel, heel veel moeten loslaten van het bestaande systeem, maar dat we ook in staat zijn om verder te komen in Nederland. Nieuwe oplossingen kunnen bedenken. Nieuwe ideeën kunnen omarmen. Nieuwe systemen kunnen arrangeren.

Gelukkig hebben we die veerkracht, denk ik dan, want we zullen wel moeten. Om iedereen mee te krijgen in de samenleving, om iedereen te laten profiteren, om iedereen een volwaardige plek te geven en om iedereen als medemens te kunnen blijven zien, moeten we het oude denken van neoliberalisme loslaten en durven vertrouwen op onze diep gevoelde compassie voor elkaar. En met compassie komt ook slagkracht, het vermogen om te veranderen, handelingsperspectief bieden aan elkaar. Dit alles kun je terughoren in de podcastserie ‘De TussenRuimte’. Een serie gesprekken van hoop en verlangen, maar ook van noodzaak en lef tonen. Ik ben benieuwd wat jij hoort in deze gesprekken.

Dialogen, events en lezingen

Aan de hand van de podcastserie ben ik nu ook het onafhankelijke platform LichtHuis gestart. Binnen LichtHuis gaan we interactieve dialogen, events, lezingen, en performances organiseren over dezelfde twee vragen waar het in de podcastserie over gaat: wat moeten we nu loslaten en wat kunnen we ons verbeelden?

Elk event dat we organiseren op het platform zal interactief zijn. Een beweging creëren. Inspireren. Een andere weg zoeken. LichtHuis zal een tussenruimte zijn waar de vragen ons leren te verbeelden. En verbeelding ons leert om ons verhaal in een heel systeem te organiseren. Het zal ons helpen om onze plek in te nemen vanuit onze eigen verantwoordelijkheid en dieper weten. Ik ben blij dat we ook in The Optimist een partner hebben gevonden om samen dit soort events te gaan organiseren. Want we zitten wel in de ‘tussenruimte’, maar we zitten niet vast in die tussenruimte! •

Ron van Es – founder School for Purpose Leadership & oprichter LichtHuis.

De podcastserie kun je beluisteren via Spotify. Hieronder de afleveringen met Kees Klomp, Wouter van Noort en Mariëtte Lusse.