Vrijheid, rechten en plichten

We zijn weer een stap verder in de coronavertelling. Anderhalve meter afstand houden is vanaf 25 september niet meer verplicht. Voor evenementen, bioscopen, theaters en een deel van de horeca is een coronatoegangsbewijs nodig. Nachtclubs kunnen hun naam liever veranderen in avondclubs en na middernacht horen we allemaal in bed te liggen, al dan niet met een glas wijn op het nachtkastje. De een ervaart het als eindelijk meer vrijheid, de ander ziet het juist als het tegenovergestelde.

Je zou haast denken dat er een ‘verdeel en heers’-politiek wordt gevoerd, maar laten we ervan uitgaan dat het niet zo is – ook al zijn de politici zelf verdeeld genoeg om na een half jaar nog steeds geen nieuwe regering te kunnen vormen. Het valt op dat steeds meer mensen juist snakken naar verbinding en wederzijds vertrouwen; de gevaccineerden gunnen degenen die zich niet willen of kunnen laten prikken die vrijheid, en andersom zien we niet-gevaccineerden die begrip opbrengen voor mensen die wel kiezen voor een prik. De gezamenlijkheid zit hem in het gekant zijn tegen verplichte vaccinatie. In andere landen is die keuzevrijheid van tafel geveegd; in het nuchtere Nederland breekt een volksopstand uit als zo’n verplichting werkelijkheid wordt.

Opkomen voor dat recht van vrijheid kunnen wij als geen ander. En dat is maar goed ook. Want democratie gaat niet over de kracht van de meerderheid, maar over het beschermen van de minderheden in een land. De meerderheid heeft het al voor het zeggen en om met de grote filosoof Spiderman te spreken: macht brengt een flinke dosis verantwoordelijkheid met zich mee. Die verantwoordelijkheid betekent anno nu dat wij voor elkaars vrijheid opkomen. Uiteindelijk is deze gedachte de basis voor onze solidariteit, onze collectieve kracht en het samen verder komen.

Het gaat ons ook redden van polarisatie. Want zodra we opkomen voor elkaars principiële vrijheid, komen de tegenpolen vanzelf dichter bij elkaar te staan. Voorwaarde is wel dat we met elkaar in gesprek blijven. Dat de mensen die gewend zijn te schreeuwen, ook leren luisteren. Dat degenen die van nature liever zwijgen, hun mond opendoen. De dialoog is in tijden waarin velen zichzelf ‘gemute’ vinden al lastig genoeg, maar het kan.

Het vraagt soms niets minder dan simpelweg lef om perspectief te durven zien in donkere tijden. Gelukkig zijn de meeste mensen daarvoor van nature optimistisch genoeg. Aan hen de taak om anderen, die daar meer moeite mee hebben, de helpende hand te bieden. Het besef dat optimisme een morele plicht is, wil soms helpen om die hand ook daadwerkelijk uit te steken. En ook: om die uitgestoken hand vast te pakken.