Vragen

Iemand een goede vraag stellen, dat is nog een goede kunst. Want een goede vraag ontregelt, zet je op een ander been, komt onverwacht die hoek omzeilen. Een goede vraag houdt je wakker of maakt je wakker. Een goede vraag is zelfs beter dan welk antwoord dan ook.

Marcel Proust, de Franse schrijver, had daar wel een handje van. In 1887 schreef hij een hele lijst met vragen. In 1894 deed hij die dunnetjes over en ze staan nu bekend als de ‘Proust Questionnaire’.

Stephen Colbert van The Late Show in Amerika heeft die afgekeken en nogal in verdunde versie gebruikt hij die voor zijn ‘Colbert Questionnaire’. Ze zijn soms komisch, maar over het algemeen nogal flauw: ‘Best Sandwich? What’s one thing you own you should really throw out? What’s the scariest animal? Have you ever asked someone for their autograph?’

Nee, dan Proust: ‘Welke ondeugd verafschuw je het meest? Wat was het pijnlijkste moment? Waar hoop je vooral op? Geloof je in vriendschap?’

Iemand die zich veelvuldig met vragen en lijsten heeft beziggehouden is de Zwitserse schrijver Max Frisch. De eerste vragenlijsten verschenen in zijn Tagebuch 1966–1971 en door de jaren heen zijn er 14 verschillende verschenen. Alle lijsten zijn nu verzameld in De vragen van Frisch en hoewel hier en daar gedateerd, soms nog behoorlijk scherp en uitdagend.

Omdat Michael van Loenen en ik ons 1 juni met de Betekenis Boekenclub buigen over het boek Morele Ambitie van Rutger Bregman vielen mij een paar vragen daarover op, en die ik dan zeker meeneem op die dag: ‘Geniet je van morele verontwaardiging? Wat zou je jezelf niet kunnen vergeven? Heb je amorele ideeën? Droom je ethisch?’

Goede vragen dus. Iemand die dat nu heel goed doet, is de oud-cabaretier en radiomaker Jacques Klöters op Facebook. Ik noem er hier slechts een klein aantal, en hij begint altijd met ‘Even een vraagje’.

• Even een vraagje: waar kwam je fanatisme vandaan?
• Even een vraagje: wat is jouw onbereikbare droom?
• Even een vraagje: is er iets dat rechtvaardigt dat je bestaan hebt?
• Even een vraagje: wat waren de beste dagen van je leven?

Ron van Es