Spelenderwijs de natuur ontdekken

In juli 2020 openden Erwin Welberg en Debby Löwenthal de deuren van ‘BSO Buiten Zijn!’. Hun doel: kinderen spelenderwijs de natuur laten ervaren en in verbinding brengen met zichzelf en anderen.

Aan de rand van Hengelo staat in het groen een authentieke zouttoren. Vlak daarnaast een wijkgebouw met rood-witte luiken dat aandoet als gezellig clubhuis. Op een houten plakkaat in het toegangshek staat in gekleurde letters ‘BSO Buiten Zijn!’. Het is een frisse herfstochtend en de locatie ademt stilte. Op het pad liggen kinderfietsjes en in de tuin staat een trampoline met veiligheidsnet. Vanuit de bosrand achter de buitenschoolse opvang komen plotseling kinderen aangerend, even later gevolgd door een man met een rugzak: Erwin Welberg.

Herder

‘Ik voel me af en toe een herder’, vertelt Welberg (50) als we binnen zitten. Vanmorgen nam hij de kinderen mee op een natuurspeurtocht naar een tweede vestiging aan de andere kant van het bos – waar BSO Buiten Zijn! onlangs een ruimte in gebruik nam van de plaatselijke scouting. Op de tafel liggen kleurige A4’tjes waarop is aangekruist wat ze in het bos hebben gevonden. Welberg vervolgt enthousiast: ‘We willen kinderen weer naar buiten krijgen, ze laten spelen en ontdekken, maar we willen ze ook vertellen over de natuur. We leren hen dat ze daar onderdeel van zijn. En we geloven in een wereld waar we in verbinding met elkaar kunnen delen. Je hebt biodiversiteit in de natuur nodig. Ook de verschillen tussen kinderen, hun eigen unieke bijdrage en hun sterke kanten zijn nodig om verbinding tot stand te brengen. Het is dus belangrijk om die individuele behoeften en talenten te zien, maar ook om samen te werken en rekening te houden met elkaar. Alleen dan kunnen we onze wereld leefbaar houden, dus we moeten leren beseffen dat we elkaar nodig hebben om voort te kunnen bestaan. Buiten in de natuur, waar je ruimte hebt, kun je kinderen op elkaar afstemmen. Dat proberen we te doen.’

Van hebben naar zijn

Welberg werkte in het verzekeringswezen en kreeg op dertigjarige leeftijd een burn-out. Dit was het moment waarop hij besloot meer te kiezen voor zijn hart en minder voor zijn hoofd. Hij begon met een mbo-opleiding onderwijsassistent en rondde later de PABO af. Ook zijn partner Debby Löwenthal (46) met wie hij Buiten Zijn! oprichtte, merkte dat haar werk als facilitair manager haar niet opleverde wat ze nodig had; meer welzijn. Bij basisschool De Schothorst begonnen zij samen een moestuin waar zij kinderen de natuur leerden ervaren. Toen de samenwerking ten einde kwam zocht het tweetal een nieuwe plek als buitenschoolse opvang waar zij hun passies – kinderen en natuur – konden combineren. Die vonden zij bij Ponystal ’t Geerdink, hun huidige hoofdlocatie. In juli 2020 openden ze hun deuren. Löwenthal: ‘We begonnen met vier kinderen en vangen nu gedurende vijf dagen per week in totaal 35 kinderen op in de leeftijd van vier tot twaalf jaar.’

‘We leren hen dat ze onderdeel zijn van de natuur.’

Natuur beleven

Terwijl Welberg een rondleiding geeft, gaan de kinderen hun eigen gang. Een aantal kinderen zit binnen te knutselen, anderen zijn naar buiten gegaan. In de ‘Belevingstuin’ achter in het perceel staan houten kweekbakken met groenten, bessen, kruiden en ‘onkruid’ zoals brandnetel, ingericht volgens de principes van de permacultuur. ‘Kinderen leren over de kringloop van de natuur door zelf te zaaien, water te geven, planten te zien groeien, te zien verwelken en te ontdekken dat dit weer zaden oplevert’, vertelt Welberg. Bij het ene kind komt dit verhaal meer binnen dan bij het andere, maar waar het volgens hem om draait is bewustwording en respect voor wat leeft. De Belevingstuin bevat ook een blotevoetenpad waar kinderen kunnen voelen wat verschillende ondergronden met je voeten doen. ‘Ruwere stenen in het pad dagen uit tot het onderzoeken hoe je toch door kunt lopen, dat leidt tot behendigheid. In de zomer maken we een modderpoel die veel plezier geeft.’ Aan een boom hangt een grote autoband die als schommel dient en een kleine vijver maakt de Belevingstuin af. Hier kunnen kinderen na school salamanders en kikkers vinden of andere waterdieren en insecten onderzoeken.

Wakker worden

Hoe kinderen Buiten Zijn! ervaren, blijkt uit de uitspraak van een vierjarig jongetje: ‘Mama, dit is géén BSO.’ Daar is Welberg blij mee. Ook met het voorval van een meisje van zes dat verdrietig uit school kwam, als vanzelf werd opgevangen door drie andere meisjes en uitgerust en blij naar huis ging. ‘Daar hoef ik niet op aan te sturen, zoiets gaat natuurlijk’, licht hij toe. ‘We leren de kinderen dat niemand hoeft te vragen of hij mee mag doen. Onze regel is dat je mee mag doen, en wie anderen uitsluit, moet zelf maar even niet meedoen.’ De groepen voelen voor hem en zijn partner aan als een grote familie waarin ook hun eigen kinderen van tien en twaalf graag meedraaien.
Welberg heeft vaak het gevoel dat we in een slaaptoestand verkeren. ‘Rijk wordt rijker en arm wordt armer, die ontwikkeling is al decennia gaande en we willen er maar niet aan’, vertelt hij. ‘Het wordt hoog tijd dat we leren ook aan de toekomstige generaties te denken, door niet méér te nemen dan we terug kunnen geven. We zijn rentmeester van de aarde, dat proberen we kinderen spelenderwijs mee te geven.’
Hoe hij moed houdt om ondanks de crises in de wereld te vechten voor bewustwording? Welberg: ‘Misschien hebben we juist die chaos nodig om wakker te worden en open te staan voor een andere leefwijze. En het is goed om als individu te beseffen wat je lokaal, binnen jouw kleine cirkel kunt bijdragen, maar ook om te zien dat je niet meer kunt doen dan dat. Doe wat je kunt, maar weet ook wanneer het genoeg is, en voed jezelf.’

Energie

De natuur beleven en ontdekken brengt kinderen volgens Welberg dichter bij hun ware natuur, bij wat hen beweegt en wat ze te doen hebben. Wat zij in ieder geval meteen al meekrijgen van Buiten Zijn! is een verbeterde conditie. Welberg besluit: ‘Ze worden blij, spelen lekker en gaan ook als we ze ’s middags moe van school halen, voldaan en energieker naar huis.’ •