Op verhaal komen bij bomen

Op zoek naar de wortels van het Nederlands sjamanisme, bleek dat de boom als een rode draad door de geschiedenis loopt. Zelfs de naam van ons land is verweven met bomen. Holland is afgeleid van holtland, wat hout betekent. De Nederlandse sjamaan en schrijver Ilonka Heideveld vertelt over deze oeroude wijsheid, maar ook over wetenschap en bomen.

DOOR: ILONKA HEIDEVELD

‘Ga op zoek naar de wortels van je eigen land’. Het was de opdracht die ik meekreeg toen ik werd ingewijd door Paco Don Sebastian, Incasjamaan uit Peru. Die zoektocht werd de basis voor mijn boek Van oude paden naar nieuwe wegen, Nederlands sjamanisme. En voor een nieuwe werkwijze.

Ik dook de boeken in. Oude boeken, zoals De Taal Der Kruiden van Mellie Uyldert en Boom en struik in bos en veld van M. C. Blöte-Obbes. En ik vond een nieuw boek, De Heidenen van Ugo Janssen. Er ging een wereld voor me open. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt; er waren wel degelijk sjamanen in Nederland. En die deden wat ik nu doe: onder een boom zitten en luisteren naar wat die vertelt.

Hoe het begon

Het was in de oude steentijd dat de eerste mensen, in wat tegenwoordig Nederland heet, rondtrokken. De vrouwen leidden de gemeenschap, de Grote Moeder werd aanbeden. De mensen leefden van wat zij verzamelden in de natuur aan noten, vruchten en knollen. En van de jacht. Het leven was eenvoudig en vredelievend.

De mens leefde ook in verbondenheid met die natuur. Sterker nog, de mens was onderdeel van de natuur. Het dagelijks leven stond in het teken van vruchtbaarheid. Genoeg te eten betekende volle wiegen. Om voldoende te eten te hebben, trok de stam van tijd tot tijd naar een nieuwe plek. Daar bouwde ze van takken en bladeren hun hutten. Zo werd een plek niet uitgeput en de kans op voortbestaan vergroot.

Vrouwelijk leiderschap

Alles in de natuur, iedere boom, struik en steen had een ziel, ademde de Grote Moeder. De Grote Moeder sprak door de natuur met de spiritueel leider, ook een vrouw. Nu zouden we haar sjamaan noemen. Door de boom, met haar wortels verbonden met de onderwereld, de stam in de middenwereld, het gewone leven, en de kruin verbonden met de bovenwereld, was de ziel van de boom verbonden met de Grote Moeder. Door zich te verbinden met de boom, met name de linde, kon de sjamaan de boodschappen ‘horen’ en die doorgeven aan haar stam.

‘Leefde je niet in verbondenheid met de natuur, raakte je in onbalans en werd je ziek.’

Ieder mens was verantwoordelijk voor zichzelf. Leefde je niet in verbondenheid met de natuur, raakte je in onbalans en werd je ziek. De sjamaan kon die ziekte, die onbalans genezen. Zij herstelde de verbondenheid met de natuur met een ritueel. Dat deed ze door het energieveld van de zieke te verbinden met de ziel van de boom. De boom nam de onbalans over en gaf evenwicht en balans terug. Zo werd de zieke geheeld. In alle eenvoud, liefde en zachtheid.

Bomen en goden

Eeuwen later, in de nieuwe steentijd, vestigde de mens zich in huizen. De man nam de macht. In diezelfde tijd kwamen goden en godinnen waaraan men zich kon spiegelen. De eigen wil werd de wil van de goden en godinnen. De vervreemding van de natuur begon, alhoewel de Grote Moeder nog steeds werd vereerd en de natuur nog steeds was bezield. De Grote Moeder sprak nog altijd door de boom en het waren nog steeds de vrouwen die luisterden. Maar de rol van de boomziel veranderde langzaam maar zeker. Iedere boomziel had zo zijn of haar eigenschappen. De linde bijvoorbeeld, was de boom van de liefde en van de vruchtbaarheid. Die eigenschappen werden overgebracht op een god of godin. De boom was niet langer een middel om contact met de Grote Moeder te maken. De goden en godinnen huisden in de bomen.

Rond het begin van onze jaartelling bevolkten de Germanen Nederland, vooral boven de rivieren. De vrouwelijke zieners, die de Grote Moeder aanbaden, stonden nog altijd in groot aanzien. De bomen waren heilig. Het genezen van ziekte gebeurde niet meer door onbalans met de bezielde natuur in zichzelf te herstellen. Dat gebeurde door de bomen. Men hing lapjes in de takken om zo de ziekte over te dragen aan de boom. Zo ontstonden de lapjesbomen.

Freija, de godin van de vruchtbaarheid, huisde in de linde. Maar waar eerder de goden de bomen niet konden verlaten, kon dat nu wel. En er was meer veranderd. Niet alleen de boom had een ziel, ook een plek kon een ziel hebben. Dat was een krachtplek, een plek waar de energie speciaal was. Een loo, een open plek in het bos, was zo’n plek. De Germanen hadden daar hun offerplekken. De offerplekken zijn verdwenen. Maar er zijn nog altijd plaatsnamen die daaraan herinneren, zoals Grolloo, Vriescheloo en Otterlo. Andere krachtplekken die er nog wel zijn, zijn de hunebedden.

Het christendom

Toen het christendom in Nederland zijn intrede deed, hebben de christenen er alles aan gedaan om de verering van bomen, goden en godinnen uit te roeien. Heilige bomen werden gekapt. Maar de oude gebruiken waren hardnekkig. En dus werden die gebruiken in het christendom opgenomen. Zoals bijvoorbeeld de kerstboom. En er staan nog altijd lapjesbomen, vaak in de buurt van oude kerken, zoals bij de St. Walrickkapel in Overasselt.

De linde werd niet gekapt. In de linde werden Mariabeeldjes gezet. De linde, boom van de Grote Moeder, boom van Freiia, werd de Mariaboom. Maria, boodschapper tussen mens en God, net als de linde tussen de sjamaan en Grote Moeder. Doordat de manier van denken veranderde over goden en godinnen, veranderden de namen van bomen. Maar in essentie bleef de ziel van de boom gelijk.

Verbinding met de natuur

Ook nu heeft alles in de natuur nog altijd een ziel. Al Wat Leeft, iedere boom, bloem en steen, heeft een ziel, ademt de Grote Moeder. Tegenwoordig noemen we haar Moeder Aarde. Haar adem, haar ziel, haar energieveld, zoals het vandaag de dag genoemd wordt, is verbonden met de natuur. Ook nu zijn bomen helend, alleen heet het tegenwoordig medicinale werking, zoals die van lindebloesemthee, tegen stress of verkoudheid. Of vlierbloesemthee, bij koorts en griep.

De laatste tijd wordt bovendien uitgebreid onderzoek gedaan naar de communicatie van bomen onderling, zoals door de Duitse boswachter Peter Wohlleben. Hij schrijft daar prachtig over in zijn boek Het verborgen leven van bomen. De wortels van bomen zijn met elkaar verbonden door ragfijne draadjes van schimmels en zwammen. Via het netwerk van wortels en zwammen wisselen deze onderling informatie uit over bijvoorbeeld droogte of insecten.

Bomen kunnen zich ook dingen herinneren. Sommige fruitbomen gaan pas bloeien na een bepaald aantal dagen zon in het voorjaar. En beuken botten pas uit als het dertien uur per dag licht is. Pas dan komt de beuk in het blad. Dat leerden de bomen van voorgaande jaren. Dit hele netwerk onder de grond zou je met recht het www, het woud wijde web kunnen noemen.

‘Net als mensen hebben bomen naast de boomziel een energieveld.’

Behalve uitwisselen van informatie, vindt ook uitwisseling van voedingsstoffen plaats. Niet alleen tussen de wortels van de bomen en de zwammen en schimmels, maar ook tussen de bomen onderling. Zo houdt het bos zichzelf gezond. Waar heel lang gedacht werd dat de bomen elkaar beconcurreren, blijkt nu dat bomen samenwerken. Grote, oude bomen spelen in dit alles een belangrijke rol. Zij worden de Moederbomen genoemd. De Moederboom deelt haar kennis en voeding. Wordt zij gekapt, gaat belangrijke kennis verloren voor de bomen om haar heen.

Op verhaal komen bij bomen

Maar kan communiceren met bomen en de helende kracht voelen, zoals dat in de oudheid gebeurde, nog steeds? Zijn wij daar als moderne mens nog toe in staat? Bomen hebben nog altijd een ziel, tegenwoordig ook wel boomgeest, boomspirit of Dryade genoemd. En bij die boomziel horen nog altijd eigenschappen. In het sjamanisme wordt bijvoorbeeld aan Beuk kennis toegedicht, aan Eik wijsheid.

Net als mensen hebben bomen naast de boomziel ook een energieveld. Door uw energieveld aan te sluiten op die van een boom, kunt u communiceren en kan de boom u ‘voeden’, u helen. Dat lijkt een beetje op hoe de bomen dat onderling via de wortels doen. Zonder dat u zich daar heel bewust van bent, is dat wat er gebeurt als u in het bos loopt.

Maar wat maakt dat wij het bos zo rustgevend vinden? Zouden we onbewust, zonder dat we het doorhebben, communiceren met de bomen en hun helende kracht opnemen? En wat zou het met ons doen, als we dat bewust doen? Gaat u het bos in, neem dan eens de tijd en ga onder een boom zitten, om op verhaal te komen. Om te herinneren.

Hoe luisteren en voelen we

Voel hoe u op stap bent gegaan, met een hoofd vol gedachten, een lichaam vol stress misschien. Dat mag er allemaal zijn. Weet, dat door met uw aandacht andere dingen te gaan doen, het vanzelf rustig wordt in uw hoofd en in uw lijf.

Luister naar de geluiden in de verte. Verkeer, een vliegtuig, misschien blaft er ergens een hond. Die geluiden zijn er, laat ze maar waar ze zijn en ga met de aandacht naar uzelf. Voel maar eens goed hoe u zit, voel de grond onder u, de boomstam tegen uw rug misschien. Is de grond hard, of zakt u een beetje weg in het zachte zand?

Voel de warmte van de lucht op uw huid, voel hoe de wind u streelt. Of niet, misschien is het windstil of bent u uit de wind gaan zitten.

Ruik de geuren, van de bloemen, bomen, het gras, de aarde en de zon die de aarde verwarmt.
Hoor de geluiden in uw omgeving, vogels, insecten misschien. Hoor hoe de wind fluistert door het gras, de struiken of de bomen.

Voel hoe de stilte en de rust van de plek waar u bent langzaam maar zeker deel van u worden. Voel maar hoe er wortels uit uw voeten groeien, die u verbinden met Moeder Aarde. Voel maar hoe uw wortels zich aansluiten op het woud wijde web, dat netwerk van wortels.

Voel hoe de energie en de helende kracht van de boom naar binnen komen. Alle drukte en stress glijden langzaam van u af. Luister maar naar wat de boom u te vertellen en u te laten voelen heeft…

Adem – na even zo gezeten te hebben – een paar keer diep door, wiebel met de tenen, rek en strek wat. U wordt zich weer bewust van de geluiden in de verte. Voel de rust in uw hoofd, de ontspanning in uw lichaam. Langzaam maar zeker komt u weer terug in het hier en nu.

Communiceren met bomen, de helende kracht voelen; durft u het aan? Probeer het eens. Wij zijn benieuwd naar uw ervaringen. Deel ze via redactie@theoptimist.nl