De voordelen van boeddhistische wijsheid in moeilijke tijden. Sylvia Boorstein | 138 juli/augustus 2011 Foto: Lrafael/Dreamstime.com In de traditie van het zenboeddhisme bewaren leraren kernachtige instructies voor hun laatste momenten. Al stervende verwoorden ze met hun laatste adem hun hoogste inzicht. Jaren geleden vertelde een vriendin me een verhaal dat ze van een zenboeddhist had gehoord. De laatste woorden van ­diens leraar luidden: ‘Bedankt. Ik heb niets te klagen.’ Daar heb ik bewondering voor. Het zou mooi zijn als dat mijn laatste ­uitlating was en het zou een prachtige blijk van ­wijsheid zijn als je het leven kunt verlaten met: ‘Ik heb niets te klagen.’ Wie klaagt, denkt dat er andere mogelijkheden waren. De fundamentele wijsheid die we hopen te verkrijgen is dat de zaken zijn zoals ze zijn, als gevolg van ontelbare oorzaken en omstandigheden: dingen zijn zoals ze zijn, we doen wat we kunnen en roeien met de riemen die we hebben. ‘Bedankt. Ik heb niets te klagen.’ Ik waarschuw leerlingen soms: ‘Ga niets uit de weg. Probeer je situatie op het moment zelf onder ogen te zien. Probeer aanwezig te zijn.’ Wanneer je je verzet tegen het moment, duw je het weg en kun je niet scherp