Navigeren in de storm die 2024 heet

Veel organisaties staan voor de uitdaging om te navigeren in de storm die 2024 heet. Impactmanager Sylvie van den Meerendonk beschrijft de basisingrediënten voor wat zij noemt ‘supersterk purpose leiderschap’ en hoe je dat ontwikkelt.

Door: Sylvie van den Meerendonk

Dat het economisch in Nederland en de wereld goed gaat mag een wonder heten, op alle andere fronten is het immers crisis, en niet zo’n beetje ook. Oorlogen, sociale onrust, klimaatverandering; er is veel aan de hand. En de spanning neemt toe. Voor bedrijven zijn er dus veel uitdagingen: omgaan met geopolitieke instabiliteit, CSRD, AI om er maar een paar te noemen. Als ik het zo op een rij zet, zakt de moed me zelf in de schoenen. De hoeveelheid is groot en de complexiteit is enorm.

Waar de wereld tot voor kort werd gekenmerkt door de term VUCA (volatile, uncertain, complex and ambiguous), ofwel: ‘Hey, het is een gekke wereld daarbuiten!’, is de maatschappij nu het tijdperk BANI ingegaan (brittle, anxious, nonlinear and incomprehensible), met andere woorden: ‘Okay, het is totale chaos’.

Wat dat betreft is het thema van het event Purpose Day, waar ik sinds vorig jaar de impact manager van ben, superactueel. Als organisatoren zijn we op zoek gegaan naar rolmodellen en mentale modellen die je kunnen helpen om de storm enigszins te navigeren. Hier volgen enkele principes op een rij die mij persoonlijk richting geven.

Creatieve power

The best way to predict the future is to create it. Het basisingrediënt voor supersterk leiderschap is creatieve power. Stop met afwachten en start met verantwoordelijkheid nemen voor de wereld waar we in willen leven. Het is mijn grootste tegengif tegen doemdenken: wat voor wereld wil ik dan wel? En hoe kan ik die creëren?

Mark Kulsdom was als jongere een keiharde dierenrechtenactivist. Hij belandde in de gevangenis voor het bevrijden van nertsen. Toen hij een Taoïstisch leraar tegenkwam die tegen hem zei: ‘Als je die kracht die je nu hebt laten zien in het donker, naar het licht kan brengen, dan word je weergaloos.’ Die wens leidde tot de start van The Dutch Weedburger, waarmee hij bouwt aan een wereld die minder dieren consumeert, door een alternatief te creëren dat meer eiwit bevat dan vlees.

Als we dan totaal niet kunnen voorspellen wat de wereld gaat doen en alles zo afgelopen kan zijn, dan kunnen we maar beter ergens voor geleefd hebben dat er echt toe doet.

‘Het raadplegen van je ecosysteem begint met het in kaart brengen van alles en iedereen waar je mee verbonden bent.’

Innerlijke pad naar antwoorden

Dan rest de vraag: hoe kom je bij je visie voor de toekomst die je wilt creëren? Waarvan je voelt dat het klopt? Dat begint met voelen waar je het ten diepste voor doet. En dan bedoel ik niet de prachtige kernwaardes of een klinkende pay-off binnen je organisatie. Dat is niet het niveau waar je de BANI-wereld mee overwint. Ik heb het over datgene dat je ten diepste drijft.

Joseph Jaworski zou die bron noemen: the source of the entrepreneurial impulse. Daar waar je op het diepste niveau contact maakt met wie je bent, met waartoe jij er bent, daar vind je jouw visie, gevoed vanuit jouw kern, vanuit je essentie. Die impuls begint meestal met niet meer dan een glimp van een idee, een vleug van verlangen of een vage toekomstdroom. Luisteren naar die fluistering, daar begint het.

Als je op dit niveau, van, ja, misschien wel je ziel, voelt wat er moet gebeuren, dan is er geen twijfel meer. Het is simpelweg een innerlijk weten. Je hoeft dan geen besluit meer te nemen. Het is alsof de weg die je te nemen hebt oplicht.

Vervolgens is het de kunst om alles met die visie in lijn te brengen. Om iedere keuze die je maakt, ieder facet van je onderneming te laten kloppen met die visie. En je bij iedere beslissing, aankoop, knoop die je doorhakt af te vragen: brengt dit me dichter bij mijn doel? Zo schijnt Elon Musk zich bij iedere beslissing die hij neemt zich af te vragen: brengt me dit sneller naar Mars?

Welzijn en wijsheid van het ecosysteem

Vanuit de natuur is het helder dat wanneer het ecosysteem waarin je opereert floreert, voorwaarde is voor dat het met jou ook goed gaat. Daarom is het goed je oor te luister te leggen bij alle betrokkene partijen, en dan je doel en route te bepalen.

Een voorbeeld van een bedrijf dat dit heel goed doet is bekende speelgoedfabrikant LEGO. LEGO heeft het luisteren naar het ecosysteem tot kunst verheven. Zo werken ze samen met kinderen, ouders en milieuorganisaties om duurzamere LEGO stenen te ontwikkelen. En toen er een Hollywood-producent kwam om een film te maken over het speelgoed, en ze bang waren dat het merk niet goed uit de verf zou komen, hebben ze de makers gevraagd met de meest enthousiaste LEGO fans te praten. Zo konden de filmmakers een film maken die deze liefde overbracht, met inside jokes die alleen echte kenners snappen.

Het raadplegen van je ecosysteem begint met het in kaart brengen van alles en iedereen waar je mee verbonden bent: je klanten en medewerkers natuurlijk, maar ook je leveranciers, de mensen in de buurt waar je gevestigd bent, maatschappelijke groepen die verbonden zijn met de thema’s die je aangeeft, en de planten, dieren, grond waar je met je bedrijfsproces en inkoopbeleid invloed op hebt, evenals de mensen die daar dan weer door geraakt worden.

Met de betrokkenen zelf in gesprek gaan levert veel op, maar je zelf inleven in deze groepen, en zelf antwoord geven vanuit hun perspectief is makkelijker en sneller te realiseren. Zo krijg je een breder besef van de impact die je hebt en wat deze groepen van je zouden willen.

‘Om te overleven, én groeien, de meeste bedrijven het meest gebaat zijn bij samenwerking.’

Creëren van betere opties

Een dilemma heeft als kenmerk: een keuze tussen twee opties, beide met vergelijkbare nadelen. Anders was het geen dilemma. Vaak een keuze voor een van de pakketjes nadelen boven de andere, die nog slechter zijn.

Een betere keuze vraagt om het vinden van een betere oplossing dan je voor mogelijk houdt, die de voordelen van beide opties integreert. Dus niet profit of purpose, maar allebei. In onze consultancypraktijk zien we dat mensen vaak moeite hebben om te geloven dat zo’n oplossing mogelijk is. En gaan er daarom niet eens naar op zoek. Zolang we die oplossing niet als doel hebben gesteld, is de kans natuurlijk klein dat we die gaan vinden. Pas als je het doel stelt, komen de ideeën.

Een voorbeeld: het is vrijdagavond. Mijn partner wil eropuit, ik wil thuisblijven. Hij wil na een drukke week graag zijn hoofd leegmaken door iets leuks en ik wil graag relaxen. Vroeger zou het misschien discussie opleveren, nu brainstormen we over wat ontspanning en afleiding geeft en we komen uit op een heerlijke feelgood-bioscoopfilm. Allebei blij. Dit is een klein voorbeeld dat je ook kunt toepassen in het bedrijfsleven.

Kijk naar waar de moeilijkheden zitten bij het realiseren van je visie. Waar het lastig wordt en waar je de neiging krijgt compromissen te sluiten. Waar je een tegenstelling ziet, is er hoogstwaarschijnlijk ruimte voor een betere oplossing.

Do try this at home: als je denkt aan de dilemma’s die in jouw organisatie spelen als het gaat om winst maken met meer maatschappelijke waarde, waar loop je dan op stuk? Zet de voordelen van de verschillende opties voor jezelf op een rij, dan heb je een set criteria voor de ultieme oplossing. Dat maakt de creativiteit los om zo’n oplossing ook te vinden.

Samenwerken voorbij concurrentie

Het idee dat we om voort te bestaan onze concurrentiepositie moeten beschermen zit er aardig diep in. Maar het kan anders. Ik geloof zelfs dat om te overleven, én groeien, de meeste bedrijven het meest gebaat zijn bij samenwerking.

Een van de mooiste voorbeelden hiervan is Auping. De voormalig winnaar van de Purpose Day Award had een grote duurzaamheidsambitie: een circulair matras. Het dilemma was: gaan we investeren in een duurzame toekomst en nemen we de flinke investering die dat kost voor lief, of durven we het niet aan en zorgen we voor onze bottomline? Beide opties waren niet goed genoeg.

Auping stapte naar zijn concurrenten, zette samen met anderen een stichting op voor het recyclen van matrassen en creëerde met Niaga het eerste circulaire matras ter wereld. Dit laat zien: samen kun je meer. Wat is er mogelijk als jij je verbindt met partijen die hetzelfde willen als jij?

Tot slot

Ja, er is veel wat er speelt op dit moment en dat is pittig. Maar het is ook een uitgelezen kans om de dingen anders aan te gaan pakken. Met onze innerlijke wijsheid, die van het ecosysteem, een heldere visie, een integratieve manier van denken, en samen optrekken richting die visie bieden de uitdagingen van deze tijd een kans om grootse dingen te doen. Doe je mee? •

Sylvie van den Meerendonk is co-founder van Generous Mountain en faciliteert bedrijven bij het ontwikkelen van een visie, strategie, leiderschap en cultuur om de organisatie in te zetten als instrument voor positieve verandering. Daarnaast is ze creator van Purpose Pilot, een AI-tool die leiders en professionals helpt om meer impact met hun werk te maken. Als impactmanager van Purpose Day draagt ze bij aan de grootst mogelijke impact van dit jaarlijks evenement, dat bedrijven inspireert om een ‘force for good’ te maken van hun organisatie.