Knorretje als levensgezel

Verbinding maken met de mensen om je heen kan alleen wanneer je bereid bent jezelf waar te nemen, vertelt Sagitte de Ruigh. Ze geeft een les in waarnemen aan de hand van de bekende personages uit het verhaal over Christoffer Robin.

DOOR: SAGITTE DE RUIGH

‘Als er nou eens een boom omviel, Poeh,
net als wij eronder liepen,’
‘En als ie nou eens niet omviel,’ zei Poeh,
nadat hij even had nagedacht.
Daar kikkerde Knorretje weer een beetje van op.

(uit Positieve Poeh, A.A. Milne)

Iedereen kent wel de verhalen van Winnie de Poeh, geschreven door A.A. Milne. Als leerkracht Nederlands op de Stichtse Vrije School in Zeist geef ik in de brugklas een ‘periode’ over jeugdverhalen en jeugdliteratuur. Een periode betekent dat we drie á vier weken iedere ochtend met dezelfde klas de dag beginnen. In deze les staat één vak met een thema centraal, zodat we samen zowel met ‘hoofd, hart en handen’ in een gezamenlijk proces de verdieping ingaan.

Om de kinderen kennis te laten maken met het begrip ‘personages’, vertel ik hen het verhaal over Christoffer Robin die zijn knuffels koestert en tot leven brengt. Zijn beer Winnie de Poeh, het varkentje Knorretje, de ezel Iejoor, Teigetje, Konijn, Uil, Kanga en Roetje. Allemaal eigenschappen van de mens die Christoffer liefdevol omarmt. De kinderen tekenen de personages en beschrijven hen, zowel uiterlijk als innerlijk. Ze komen er dan achter dat er één personage kan overheersen bij henzelf. Ze herkennen zich in één van de dieren. Ook observeren ze elkaar (en de leraren). Uiteindelijk ontdekken ze dat ieder mens alle personages in zich heeft. De uitdaging op ieders levensweg is om een balans te vinden tussen alle eigenschappen. Bij deze lessen merk ik dat de leerlingen het leuk vinden om met aandacht naar henzelf en anderen te kijken. Een oefening in waarnemen.

Knorretje

In mijn eigen leven is ‘Knorretje’, die symbool staat voor de ‘basisangsten’ (herkenbaar voor ieder mens), altijd aanwezig. Soms op de achtergrond, soms op de voorgrond. Zij reist gezellig mee in mijn ‘backpack’. Ze kan heerlijk rustig zijn en veel slapen, maar op andere momenten is ze opeens erg wakker en klimt ze uit de backpack omhoog zodat ze mee kan kijken over de rand. We hebben dan gesprekjes met elkaar. We keuvelen wat af! Knorretje is echt een vriendje van me geworden. Ze maakt me bewust hoe ik in het leven sta. Eigenlijk helpt ze mij om moedig mijn weg te vinden. Ze heeft me laten ontdekken dat hooggevoeligheid en kwetsbaarheid juist levenskrachten kunnen zijn én verbindend kunnen werken in de ontmoeting met mensen om me heen. Vanuit de echte aandacht voor mezelf ervaar ik ruimte om iemand anders naast me ook echt te zien in een sfeer van zowel gelijkwaardigheid als diversiteit. Vertrouwen als basis, omdat de mens naast me ook volop mens is met kwetsbaarheden en imperfecties. Daarin kunnen we elkaar als mens vinden, door te luisteren met het hart, met onverdeelde aandacht.

Knorretje en ik hebben inmiddels een liefdevolle relatie met elkaar opgebouwd. Ik heb ontdekt dat zij rustig en tevreden wordt van goede ‘voeding’. Dan ervaar ik een zee van tijd, een bron van rust en stilte. Dit beleef ik bij het lesgeven tijdens periode-onderwijs, de magie die ontstaat met een klas te midden van een proces. Bij het wandelen in de natuur als ik vol verwondering om me heen kijk, de geuren ruik en de wind voel. Als ik samen met mijn partner wereldmuziek maak, viool en harp speel en vooral bij het zingen. Als ik zie en voel dat mensen er blij van worden of geraakt zijn. Dit ervaar ik bij het voorlezen en vertellen van verhalen en tijdens schrijven in het moment. Een tijdloos zijn. Ik word warm van binnen en voel de verstilling. Ook ervaar ik het in ontmoetingen met dierbaren, leerlingen en de mensen om me heen in mijn dagelijkse leven.

Verbinding

Communicatie begint mijns inziens met de bereidheid jezelf waar te nemen, reflectie en zelfontwikkeling. Hierdoor kan verbinding met je medemens ontstaan. Compassie naar jezelf én naar de mensen om je heen. Een luisterende houding, zoals Momo laat zien in het boek Momo en de tijdspaarders van Michael Ende. Momo is een meisje dat in haar eentje rondzwerft. Zij komt bij een stadje aan en gaat daar in een ruïne wonen. De bewoners horen dit en komen langs om haar te leren kennen. Al gauw ontdekken ze haar bijzondere gave. Ik citeer uit het boek: ‘Wat de kleine Momo beter kon dan wie dan ook, was luisteren. Dat is toch niets bijzonders zul je nu misschien zeggen, luisteren kan toch iedereen. Maar dat is heus een vergissing. Echt luisteren kunnen maar heel weinig mensen. En zoals Momo kon luisteren, was volkomen uniek. Ze kon zo luisteren, dat wanhopige en besluiteloze mensen opeens precies wisten wat ze wilden. Of dat verlegen mensen plotseling vrijuit durfden praten. Of dat ongelukkige en bedroefde mensen vertrouwen kregen en blij werden. Zo kon Momo luisteren!’ Zij straalt rust uit en vult niets in voor een ander, maar geeft door haar liefdevolle aandacht mensen de ruimte om zelf waarnemingen en ontdekkingen te doen. Hoe kunnen we net als Momo naar elkaar leren luisteren? Elkaar liefdevolle aandacht geven en op de wijze van de Griekse filosoof Socrates ‘de kunst leren van het stellen van open vragen’. Elke Wiss noemt dit ‘perspectivistische lenigheid’ in haar boek Socrates op sneakers. Ze legt het uit als ‘het vermogen om buiten je eigen kaders, opvattingen te treden en te onderzoeken wat de ander beweegt met wederzijds respect’.

Liefde is de hoogste kracht van het universum. Hoe kunnen we gezond samenleven? Niet tegenover elkaar, maar naast elkaar?

Meer oog voor elkaar

Al wandelend langs het Kromme Rijnpad tussen Bunnik en Rhijnauwen mijmerde ik over een maatschappij waarin mensen meer oog voor elkaar zouden hebben. Wat is hiervoor nodig?
Zo kwam ik op een nieuwe groet. Een groet die elkaar zichtbaar maakt; waarin je jezelf ziet in je eigen kleine kosmos en elkaar ziet in een ruimere kosmos.:

HÉY😊U

Zie elkaar in al onze diversiteit. We zijn immers allemaal gelijkwaardige ‘human beings’. Heb aandacht voor elkaar, zorg voor elkaar en ga respectvol met elkaar om. Dit project heb ik onder de aandacht gebracht van de leerlingen van onze school, waar aandacht voor elkaars authenticiteit sowieso centraal staat, maar elkaar echt zien een oefenweg blijft. Het zou mooi zijn om deze groet met achterliggende gedachte via kaartjes, flyers, affiches te kunnen verspreiden zodat het breed gedragen gaat worden. Zo kunnen we samen de wereld een stukje mooier maken door een eenvoudige groet waarin menselijkheid voorop staat.

Ik ben Knorretje dankbaar dat zij deel van mij is en in goede harmonie met mij meereist. Zij laat mij zien dat alles wat in mij aanwezig is, er mag zijn. Zij inspireert mij in mijn zuiver mens-zijn. Laten we met elkaar Knorretje omarmen, zodat we met compassie en vertrouwen naar elkaar kunnen luisteren, elkaar waarnemen, zien en ontmoeten. Zo kunnen er duurzame verbindingen ontstaan waarin we leren om samen te leven en met elkaar meer en meer ‘een zee van tijd’ gaan ervaren.

SEEY😊U

Deze tekst is geschreven door Sagitte de Ruigh als inzending voor de Beste TOM Schrijfchallenge. Sagitte is op zoek naar een creatief persoon om haar nieuwe groet zichtbaar te maken, zodat het verspreid kan worden bij middelbare scholen. Neem bij interesse contact met haar op via eenzeevantijd.nu@gmail.com.

In de jubileumeditie van The Optimist lees je nog meer ingezonden optimistische verhalen.
Meer verhalen online lezen? Lees dan nu gratis Die jeugd van tegenwoordig! door Marjan de Kort.