Hoe redden we de wereld nu nog?

Oprichter van OceanLove Ilco van der Linde vraagt zich hardop af hoe het verder moet met het redden van de wereld. We zijn de afgelopen decennia volgens hem op het verkeerde milieubeen gezet door de overheid. Toch blijft hij optimistisch.

DOOR: ILCO VAN DER LINDE

In de jaren tachtig begonnen de eerste milieucampagnes met de slogan die iedereen boven de veertig nog zal kennen: ‘Een beter milieu begint bij jezelf’. Het bleek een voltreffer, want niemand kon hier tegen zijn, toch? Zelfs de eerste milieuactivisten, die nog maar net waren begonnen om nalatige overheden en vervuilende industrie een spiegel voor te houden, hadden hier niet van terug. Dus heel Nederland ging eerst maar eens naar de glasbak, de papierbak, de oude batterijtjesdoos bij de supermarkt, we gingen scharreleieren eten en een minderheid stopte met het eten van vlees of deed in ieder geval de plofkip in de ban. Als je vooruitstrevend was had je zelfs wc-papier van kringlooppapier, waardoor je weliswaar een schraal poepgat kreeg, maar ja, dat betere milieu begon zelfs bij je eigen achterwerk.

De overheid had met succes ieders vizier gezet op introspectie, maar terwijl iedereen zich in verschillende mate van zijn of haar beste kant liet zien, schoof het zelf in alle stilte de benodigde wetgeving voor zich uit. Of erger nog, er werd van alles gedaan dat de wereld nog verder in de problemen bracht. Soms onbewust of onbedoeld, maar het uiteindelijke effect was hetzelfde. Zo werd het oude witgoed wel ingezameld, maar vervolgens in West-Afrika gedumpt. Onze oude kleren dumpen we trouwens ook in Afrika en dat lijkt tof, maar zodoende kunnen lokale kledingmakers geen droog brood verdienen. Het gescheiden opgehaalde afval werd vaak bij de verbrandingsovens weer op één hoop gegooid, ‘want we waren er nog niet aan toe’. De fossiele industrie krijgt jaarlijks voor miljarden aan subsidie. Miljarden… lees dit goed. Kom ik aanzetten met m’n fokking kartonnen rietje, dat na drie minuten al bijna oplost in m’n smoothie met havermelk… Daar valt toch niet tegenop te werken als individu?

Een andere slogan die tot voor kort goed werkte was deze: ‘Melk. De witte motor’, weet je nog? Alle ouders werden aangespoord om hun kind drie keer per dag melk te laten drinken. En bijna alle scholen hadden zelfs een systeem van verplicht schoolmelk drinken, remember? Je denkt dan jarenlang dat hier geen kwaad in schuilt, totdat je steeds vaker leest dat melk helemaal niet zo gezond is. En dan blijkt dat de Nederlandse Zuivelindustrie tientallen jaren vele miljoenen subsidie heeft gehad van de Europese Unie. En dan niet omdat melk zo gezond is, maar omdat Nederland veel te veel koeien heeft en zonder subsidie en dure promotiecampagnes met een melkoverschot zou komen te zitten.
Terwijl de subsidie eigenlijk gebruikt had moeten worden om het aantal koeien te verminderen, ten behoeve van het stikstofprobleem. Maar ja, dat durfde geen enkele regering, want dan zou er een opstand komen vanuit de boeren, wat nu alsnog is gebeurd.

Maar de overheid doet toch ook wel iets goed, zoals die jarenlange campagne tegen zwerfafval: Nederland schoon! Enkele jaren heb ik die campagne uitgevoerd voor de overheid, totdat ik ontdekte dat het geld eigenlijk vanuit onder meer Coca-Cola kwam. In ruil voor het financieren van deze campagne voerde de overheid geen statiegeld in op kleine flesjes en blikjes, die nu met miljoenen in de oceaan drijven. Veertig jaar lang hebben overheid en bedrijfsleven dankzij een ‘convenant’ dat statiegeld niet ingevoerd (pas deze week zijn we eindelijk ook zover met de blikjes!) en nu stikken er dagelijks duizenden dieren door deze nalatigheid.

We zijn dus eigenlijk decennia lang bedonderd door de overheid en het bedrijfsleven. We werkten zelf vaak braaf aan het milieu, maar de slogan over dat het bij jezelf begint werd in de lagen boven ons genegeerd. En precies die instanties gaan ons nu – door de nood gedwongen – vertellen wat we MOETEN doen en wel heel snel. Maar de politiek realiseert zich niet dat ze door haar eigen nalatigheid en hypocrisie geen autoriteit meer heeft. En daarom snap ik heel goed dat er over de hele wereld een grote weerstand bestaat jegens vergaand ingrijpen door diezelfde overheid.

En dat doet me zeer, want de realiteit is natuurlijk dat er wel degelijk radicale maatregelen nodig zijn om de oerwouden, de biodiversiteit en de oceanen te beschermen! Dus hoe moeten we dan nu verder? Hoe komen we uit deze patstelling?
Grofweg zijn er vier routes. De meest populaire route lijkt die te zijn van de kont tegen de krib gooien, weg met de overheid en de politiek, we zijn er klaar mee. Hoe begrijpelijk ook, voor de wereld is dat hoe dan ook de allerslechtste route. Niets doen kan echt geen optie zijn, daarmee beroven we alle kinderen, dieren en ecosystemen van een gezonde toekomst. Een alternatief is dat je de politiek in gaat om die instituten van binnenuit te veranderen, een route die ik lang heb aangehangen. Maar omdat de bureaucratie stroperig is en de meeste politici conservatief zijn, vrees ik dat dit te lang gaat duren. In verzet gaan tegen de nalatige overheid en vervuilende industrie is dan veel logischer, dus dat zou ik je liever aanbevelen. Maar de massa krijgen we dan alleen nog niet mee. De meerderheid doet alleen maar weer mee als we in hun harten kunnen komen. Als we ophouden te vertellen wat er allemaal MOET, maar mensen positief meenemen naar waar we in 2030 en 2040 zouden kunnen zijn. Welke kansen liggen er? Welke innovaties kunnen we verzinnen? Er is geen kracht zo sterk als wilskracht, dus die moeten we aanboren. De route naar het hart is naar mijn inschatting de enige route die tot duurzame verandering kan leiden. De vrouw van Martin Luther King zei ooit in een huiselijk gesprek: Tell them your dream, Martin, tell them your dream! En dat bleek het gouden advies, want de droom die hij vervolgens schetste was er één waar de meerderheid niet tegen kon zijn en waarvoor bijna alle mensen in de VS concessies wilden doen.

Met het vertellen en tonen van die droom van een schone, gezonde natuur willen we met OceanLove een beetje helpen. Zodat we mensen in het hart raken en ze daarna openstaan voor wat er nodig is om de oceanen te beschermen.
En zo krijgen de Beatles toch gelijk: love is all you need. Alleen met wilskracht, visie en daadkracht vanuit liefde komen we uit deze impasse. Wie staat er op? Wie doet er mee? Jij?!