Herken je dit

DOOR: HARRY STARREN

Het lijkt zo’n onschuldige vraag. Bij de afronding van een cursus, dagdeel of bij een betoog. De spreker vraagt ‘herken je dit?’. En een tevreden gehoor knikt instemmend. ‘Heel herkenbaar’. Het betoog sluit aan bij de beleving. Wij verstaan elkaar. De evaluatie noteert onmiddellijk een acht.

*

En toch. Wij leren gemakkelijk bij. Maar leren heel lastig af. En écht nieuwe dingen gaan gemakkelijk aan ons voorbij. Hoe komt het dat nieuwe kennis aan ons voorbijgaat? Waarom hebben we dat niet door? Waarom ziet de een nieuwe dingen en heeft de ander geen idee?

*

Kinderen ervaren alle ervaringen als nieuw. Het jonge kinderleven is, als het om leren gaat, een waanzinnig druk bestaan. Maar zoals baby’s na de geboorte niet kunnen zien, zo weten we bij teksten en beelden niet wat ons gebeurt. We horen brabbelen en brabbelen terug. We resoneren en alle leren begint met resoneren. Resoneren is het begin van alle leren.

*

Geleidelijk aan beginnen we te verstaan. We maken rasters die we referentiekaders noemen. Zo krijgen ervaringen en gevoelens een plek die je met een virtuele letterbak kunt vergelijken. Maar met de bouw van de rasters ontstaat, geleidelijk bij het bouwen, een nieuw en even interessant probleem. We plaatsen alles in de letterkast die zich steviger toont door herhaald gebruik. Gestolde kaders. Dat is niet alleen goed nieuws.

*

Geleidelijk gaan we begrijpen wat we verstaan. En wat we niet verstaan valt naast de letterbak. Het komt niet binnen. Is dat erg? Dat ligt aan je letterbak. Bij een kleine letterbak valt er veel buiten. Maar ook een grote letterbak mist het een en ander. Zeker als die letterbak de vrucht is van voortdurend gerichte aandacht. We gaan dóórleren. Ervaring staat dan gauw doorbraken in de weg.

‘Resoneren is het begin van alle leren.’

Volwassenen hebben, hoe ouder en hoger opgeleid ze zijn, vaak een lage tolerantie voor irrelevantie (kinderen hebben een hoge tolerantie voor irrelevantie). Vooral in zakelijke omgevingen wordt op relevantie aangedrongen. ‘Zullen we zo snel mogelijk ter zake komen, we hebben weinig tijd!’

*

Als je een lage tolerantie hebt voor irrelevantie hoor je zelden iets nieuws. Je wilt immers horen ‘waar je iets aan hebt’. Als je daar aan vasthoudt, hoor je lastig iets nieuws. Je hoort vooral wat je goed kunt plaatsen. Dingen die je ‘herkent’.

*

Dingen die je ‘herkent’, wist je eigenlijk al. Soms was je je van die kennis niet bewust en heeft de spreker deze kennis, als de prins bij Sneeuwwitje, wakker gekust. Je denkt: verdomd (maak hier gerust verdorie van), de spreker heeft een punt; je bent je van je kennis bewustgemaakt.

Je knikt instemmend als de spreker vraagt: ‘is dit herkenbaar?’

*

Écht nieuwe kennis vermomt zich vaak als onzin. Als iets wat je niet herkent. afvraagt: Wat heb ik hieraan? Wat moet ik hiermee?

Maar nu wordt het voor de vernieuwer interessant. Wat kan de betekenis zijn van wat hier wordt gezegd? Informatie en kennis ontstaan net als schoonheid in the eye of the beholder. Verbindingen zíjn er niet, die máák je.

*

Als je wilt verbeteren – bijleren – ga dan naar cursussen die relevant zijn. Dan is de kans op bijleren het grootst. Maar wil je vernieuwen, overweeg dan de irrelevante cursussen, en de sprekers die zich niet aan de orde van het vertoog houden. Nu is het goede nieuws dat irrelevante cursussen of bijeenkomsten doorgaans goedkoop zijn (vuistregel: hoe duurder de dag, hoe groter de kans dat de kennis bekend is en als waardevol wordt begrepen door een groot publiek, dat verklaart de prijs).

*

Steve Jobs, de grondlegger van Apple, ging naar een zen klooster en volgde een cursus Kalligrafie. Dat bedoel ik.

*

Dus als je wilt vernieuwen, volg een cursus die je intrigeert en vermijd de nuttige, al te nuttige thema’s (‘waar je iets aan hebt’).

Vraag als samenvatting

Van welke leraar leer je meer: Een die voortdurend glashelder is of een leraar die af en toe lastig te volgen maar boeiend geformuleerde dingen zegt?

Je moet er zelf maar wijs uit zien te worden? •

Harry Starren is spreker, dagvoorzitter en publicist rond thema’s als strategie, leiderschap en ondernemerschap.

(www.harrystarren.com)