Make love, not war

Seks en liefde zijn essentiële energieën in ons leven. Jammer genoeg kunnen we er niks van. Waar is het misgegaan? En wat kunnen we eraan doen? Verkennende gedachten.

In de jaren zestig ontstond een van de beroemdste slogans ooit: make love, not war. Het begon als een aanklacht tegen de Amerikaanse oorlog in Vietnam. De toon sloot naadloos aan op het vrolijke, ludieke protest van hippies. Nog altijd staat deze leus in het collectieve geheugen als een blijvend protest tegen geweld. Pas sinds kort kwam bij ons op de redactie het besef dat er in die slogan een diepere boodschap verborgen ligt..

In dezelfde tijd dat de hippies opriepen om niet te vechten, maar te vrijen en lief te hebben, kwam de seksuele revolutie. Het was een veelbelovende eerste stap in het losmaken van liefdevolle energie die eeuwenlang was onderdrukt als gevolg van religieuze taboes en dogma’s. Seks, de levenskracht die al die tijd was weggestopt door de Kerk, mocht er eindelijk zijn. Het was een bevrijding. Althans, in het begin.

In andere culturen lag dat toen al anders. Tempels in Khajuraho in Noord-India, gebouwd in de tiende en elfde eeuw, tonen expliciete afbeeldingen en beeldhouwwerken van erotische ontmoetingen: van mannen en vrouwen in allerlei schier onmogelijke standjes tot intieme handelingen met dieren. En alle structuren leiden naar boven, naar God, als indicatie van een dieper verband tussen seks, liefde en spiritualiteit.

Ontevredenheid

Voor de magie en mystiek van seks was in de Westerse samenleving evenwel geen plaats. Toen het taboe eindelijk was verbroken, werd seks geïntroduceerd in een maatschappij die was gericht op individualisme en materialisme, ofwel op individueel genot. Inmiddels is seks alomtegenwoordig in films, reclames, videoclips, op het internet. Het zal niet verwonderen dat die seks meer draait om oppervlakkige lust dan om diepgaande liefde.

Tegelijk laten enquêtes zien dat meer dan de helft van de vrouwen niet tevreden is over hun seksleven. Sommigen van hen willen meer lust en verlangen ervaren, anderen zouden zich juist meer liefde willen voelen. Ook mannen ervaren een gebrek aan tevredenheid. Erectiestoornissen kwamen altijd met name voor bij mannen van middelbare en hogere leeftijd, vandaag zien we die steeds vaker optreden bij twintigers.

Die hedendaagse ontevredenheid is voor een sterk deel terug te voeren op de invloed van internetporno en dating-apps als Tinder. Volgens Justin Garcia, een Amerikaanse onderzoeker op het gebied van seks en gender, zijn er twee grote transities in de seksuele relaties van de menselijke soort. De eerste was zo’n tienduizend jaar geleden, toen we ons na de uitvinding van landbouw minder gingen verplaatsen en meer gingen vestigen: een context waarin het huwelijk ontstond als een ‘cultureel contract’. De tweede transitie betreft de onstuimige opkomst van internet. Omdat die ontwikkeling nog zo recent is, sprak Garcia in een interview in Vanity Fair van ‘onontgonnen terrein’.

Seks en liefde

Daarom moeten we het doen met observaties en constateringen, en kunnen we niet meer dan gissen naar de betekenis daarvan op de langere termijn. Zoals bij de onderzoeken die uitwijzen dat veel kinderen en jongeren hun ‘kennis’ over seks grotendeels halen van internetporno. Wat zal dat betekenen voor een generatie die niet anders gewend is?

Of neem de onderzoeken die, hoe tegenstrijdig het ook klinkt, aantonen dat jongeren mínder seks hebben dan hun leeftijdgenoten een of twee generaties geleden. Commentatoren spreken al van de ‘Generatie Masturbatie’. De Zweedse minister van Volksgezondheid heeft openlijk zijn ambitie geuit om de ‘positieve en plezierige kant van seks’ te gaan benadrukken, zodat zijn landgenoten vaker gaan vrijen: een activiteit die hij met klem ‘heel gezond’ noemt.

Seksuele bevrijding

En wat moeten we denken van het merkwaardige feit dat feministen ooit streden voor seksuele bevrijding en zich verheugden toen Madonna zich aan de wereld presenteerde, maar nu eerder pleiten voor censuur? Immers, blootbladen moeten uit de schappen worden geweerd, sissen en fluiten op straat moet worden verboden. Welke van de twee houdingen is nu ‘beter’ voor de vrouw?

Intussen zien we bij mannen een opvallende obsessie met het eigen lichaam. Dat zien we terug in hun toegenomen aandacht voor een gezondere leefstijl. Roken en drinken worden vaker afgezworen en het fitnesscentrum speelt een steeds grotere rol. Volgens Martin Daubney, ex-hoofdredacteur van het Britse mannenblad Loaded, willen mannen vandaag lijken op de gespierde en geschoren heren uit de porno-industrie. Dat zou kunnen. Maar mogelijk is het een uiting van iets groters: een culturele omslag, waarbij het niet langer de mannen, maar de vrouwen zijn die bepalen of er wel of geen seks zal zijn, zoals je soms in het dierenrijk mannetjes ziet die er fraaier en sierlijker uitzien wanneer het een soort betreft waarbij de vrouwtjes bepalen of er sprake zal zijn van paring.

Liefde

Toen een van onze redacteuren in het najaar aanwezig was bij een paneldiscussie over jongeren en seks, begon het te dagen. Anderhalf uur lang werd er gesproken over de biologische verschillen tussen de seksen, over de vraag of de angst voor verkrachtingen nu wel of niet was aangepraat door feministen en over de rol van de porno-industrie op ons zelfbeeld. Het was interessant en vermakelijk, maar: het woord ‘liefde’ was niet één keer gevallen. Hoe kunnen we nu praten over seks als we zijn vergeten dat er ergens, ooit, een link was met de liefde?

Heeft het te maken met hoe we jongeren bekendmaken met het onderwerp? Een recent internationaal onderzoek over de laatste 25 jaar van seksuele voorlichting voor kinderen van 12 tot 18 jaar toont in elk geval een somber resultaat. De meeste kinderen zeggen dat die voorlichting saai is. Kinderen worden ingewijd op een klinische manier, net zoals bij wiskunde en grammatica, terwijl we allemaal weten dat liefde en seks onvergelijkbaar zijn met de stelling van Pythagoras of bijvoeglijke naamwoorden. Woorden als liefde, genot, respect en trouw komen amper voor op dat curriculum. En in de porno-industrie zijn die termen al helemaal afwezig.

Cultuur zonder seks en liefde?

Misschien heeft het schrijnende gebrek aan zelfs maar een zijdelingse referentie aan liefde tijdens een openbaar debat over seks ook wel te maken met een cultuur waarin narcisme steeds gewoner is geworden. Niet alleen zijn we individualistischer geworden, ook ontpoppen we ons – de millennials voorop – steeds meer tot mensen die zich slechts met grote moeite tot anderen kunnen verhouden. Ons leven verplaatst zich steeds meer naar de digitale wereld en ons publieke leven, ons besef dat we met anderen een samenleving vormen, brokkelt af. Is het dan vreemd als jongeren angst ontwikkelen om zich werkelijk te verbinden met een ander?

En welke rol speelt de cultuur van misantropie? Het zal vast niet helpen wanneer ons door de media en de politiek wordt aangepraat dat we andere mensen niet moeten vertrouwen, dat in iedere volwassen man een pedofiel of verkrachter huist die permanente psychische schade kan aanrichten. Waarom zouden we nog langer leren lief te hebben en ons aan een ander over te geven?

De kunst van liefde en seks

Het is veilig om te concluderen dat de seks die we hebben niet de seks is die we willen of nodig hebben. Dat is een trieste conclusie. Seks is een essentiële energie in ons leven en we hebben het niet onder de knie. Totdat we leren de kunst van liefde en seks uit te drukken, mee te maken en ervan te genieten, zal er een gevoel van frustratie en verdeeldheid blijven in onze relaties, onze levens en de samenleving.

Eeuwenoude volksverhalen, geschriften en beelden laten allemaal hetzelfde zien: seksualiteit begint bij de vrouw. De man aanbidt de vrouw en bedrijft de liefde met haar. Dát is de manier om te komen tot hun eenheid en zo vinden zij beiden voldoening. Maar dat is niet (langer) het geval. Mannen mogen dan misschien wel een orgasme ervaren, maar zij zullen nooit échte voldoening vinden als ze geen eenheid en harmonie met de vrouw vinden. Dat laten ook de visionairs op de komende pagina’s zien.

Zoals Barry Long, de bekende spirituele leraar uit Australië, in het artikel: ‘De vrouw heeft geleerd om de liefde te bedrijven met een man die zelf niet weet hoe hij de liefde moet bedrijven.’ Zou in deze woorden een verklaring liggen voor de gevoelens van frustratie, depressie en geweld die over de samenleving hangen? Immers, als mannen en vrouwen niet gelukkig zijn als ze vrijen, zullen ze op andere momenten ook niet gelukkig zijn.

Elders schreef Long eens dat seks niet alleen gaat over het bedrijven van de liefde, maar ook over ‘het zorgeloos maken van je liefde en leven’. Wanneer we leren om liefde tastbaar te maken. Om eerlijk en voluit lief te hebben. Pas dan zullen we een voldoening vinden waarin neerslachtigheid en woede verdwijnt.

Seksuele herontdekking

Dat vereist voor velen van ons een reis, waarbij we, in de woorden van de Canadese journaliste Sarah Barmak, opnieuw zullen moeten nadenken over wat normaal is. We zullen ‘het geschenk van het vrouwelijk lichaam’ en haar seksualiteit moeten herontdekken die al zo lang wordt onderdrukt. Volgens de Zuid-Afrikaanse Diana Richardson, die al meer dan twintig jaar workshops aan koppels geeft. Is het nooit te laat om tussen man en vrouw een diepere fysieke connectie van liefde te creëren . De uiteindelijke missie is om seks te zien als wat de Indiase goeroe Osho een ‘opstapje’ heeft genoemd in ‘de reis naar grotere eigen bewustwording en vreugde.

Seks is een fysiek avontuur met een goddelijke dimensie. Het vormt zo een niet te onderschatten deel van onze behoefte aan een dieper bewustzijn. Zolang we seks niet onder de knie krijgen, zal de wereld nooit in vrede zijn. Dat mag u heel letterlijk nemen. Toen we aan dit omslagthema werkten, ontdekten we een aantal interessante onderzoeken uit de jaren zeventig. Neuropsycholoog James W. Prescott bestudeerde het verband tussen geweld en genot, en concludeerde dat het ontnemen van fysiek zintuigelijk genot de belangrijkste reden is voor geweld. Volwassenen die geen betekenisvolle seks hebben, blijken gewelddadiger.

Een betere wereld begint in de slaapkamer. Daar creëren we met seks de meest liefdevolle intiemste en belangrijkste relaties in ons leven. En wanneer we daarin slagen, zullen we vrede en veiligheid vinden in ons leven en in de samenleving. Sterker nog, wie wil dan nog tijd maken om oorlog te voeren?