Grenzen voorbij

Hoe is het om je vaderland achter je te laten en vol optimisme ergens anders een bestaan op te bouwen? Ellen Nijssen emigreerde samen met haar gezin naar Frankrijk en gebruikt sindsdien haar doopnaam Hélène. Zij schreef het boek ‘Dankzij Dorien, over de grens’, met als hoofdthema’s Spiritualiteit, Vroeger en Nu, Emigratie en hoe alles met elkaar verweven is.

DOOR: HÉLÈNE NIJSSEN

Dorien was mijn nichtje en ze was als een zus voor mij. We groeiden samen op, waren heel close en probeerden zoveel mogelijk tijd met elkaar door te brengen. Maar toen zij 34 was en ik 33 verongelukte ze op weg naar haar werk.

De grens in de titel van mijn boek verwijst niet naar een enkele grens, maar naar heel veel verschillende grenzen waar je over heen kunt gaan. Zo hebben we die tussen Leven en Dood. Die grens passeren we allemaal ooit een keer, maar daarmee houdt het bestaan niet op. Ik las eens ergens: ‘De dood is als de horizon, je kunt niet verder kijken dan daar, maar je weet dat het er achter niet ophoudt’. Heel mooi gezegd en volgens mij heel waar. Dankzij Dorien, die die grens al gepasseerd is, heb ik een klein kijkje over die grens heen kunnen nemen. Zij heeft me laten zien dat het verder gaat; ze heeft op allerlei manieren nog contact gezocht en dat beschrijf ik in mijn boek. Een van de drie hoofdthema’s is dan ook Spiritualiteit.

Er is ook de grens tussen Vroeger en Nu. Die ligt voor iedereen weer anders, die trek je niet zo maar ergens. Wanneer bestempel je iets als Vroeger? Toen de Romeinen het nog voor het zeggen hadden, toen de Zonnekoning in Versailles ronddanste, toen je opa en oma jong waren, je zelf nog een klein meisje of jongetje was, toen je studeerde misschien, of verleden jaar, verleden week? Vroeger is een heel relatief begrip, die grens is voor iedereen anders. Ook die komt in mijn boek aan de orde, eigenlijk als een soort tweede thema. Hoe was het leven in de tijd die ik Vroeger noem en hoe is het Nu? Heel grote verschillen in betrekkelijk korte tijd en voor velen heel herkenbaar denk ik.

Een andere grens is die tussen landen. Een duidelijk aangegeven grens die je in veel gevallen gemakkelijk kunt passeren, maar dat is puur fysiek. Wij zijn in 2006 met het hele gezin naar Frankrijk geëmigreerd. Eenvoudig vanuit Nederland de grens met België over en dan weer even eenvoudig die tussen België en zijn zuiderbuur. Maar zoals gezegd, dat is fysiek. Emotioneel is dat een heel ander verhaal. Je moederland achter je laten en elders helemaal opnieuw beginnen. Voor ons geen ‘moeten’, het was een vrije keuze. Voor heel veel mensen is het dat niet. Nog veel lastiger natuurlijk. Eenmaal in Frankrijk realiseerde ik me al gauw dat het geen lange vakantie meer was, maar dat we er waren om er te blijven, om een nieuw bestaan op te bouwen, nadat we alles in Nederland achter ons gelaten hadden. Banen opgezegd, huis verkocht, geen vangnetje. Dat heb ik allesbehalve gemakkelijk gevonden. Hoe dat allemaal verlopen is, ook met de kinderen, valt feitelijk onder het derde thema: Emigratie. Hoe was het voordat we gingen, hoe hebben we die beslissing genomen en hoe verliep dat proces? Hoe was het gaan zelf? Hoe is het nu na die enorme stap?

Zo zijn er dus heel veel grenzen die je over kunt gaan, die je kunt verleggen. En dat hoeft niet gigantisch drastisch te zijn, daarvoor hoef je echt niet te emigreren. Als je bijvoorbeeld altijd rode wijn uit de Bourgogne drinkt en die smaakt je prima, dan is er geen reden om daar wat aan te veranderen, wel? Wanneer dan iemand tegen je zegt: ”Waarom probeer je niet eens de rode wijn uit de Cahors-streek?” Dan kun je denken ‘ben je gek, waarom zou ik’? Of je probeert het en kunt er zo achter komen of die een leuk alternatief is of dat je toch liever bij de Bourgognewijn blijft. Dat is namelijk ook een grens verleggen en dat heeft alles te maken met open-minded blijven. Durf eens een grens te verleggen, beperk jezelf niet te veel, wanneer je dat niet wilt natuurlijk. Veel grenzen leggen we ons zelf op, dat gebeurt niet door anderen, dat doen we zelf. Vandaar dat ik het boek ook ‘grensverleggend’ noem.

Wat ik eigenlijk zeggen wil is dat we vaak veel meer kunnen dan we zelf denken of wat anderen zeggen dat we kunnen, waardoor we dat nog gaan geloven ook. Onze stap naar Frankrijk vond ik in ieder geval behoorlijk lastig, maar we hebben hem durven zetten en zelfs al zouden we terug naar Nederland hebben moeten gaan, dan nog zou het geen mislukking geweest zijn. ‘Wie niet waagt, wie niet wint’ toch? Nu, bijna 17 jaren later, ben ik blij dat we hier middenin de natuur wonen, omringd door prachtige bomen en de rust van het departement Lot/Dordogne.

Het boek is ook een beetje een pleidooi voor het wat meer durven afgaan op je intuïtie, je gevoel. Signalen te durven herkennen en ernaar te durven handelen. In dit verband is een uitspraak van nota bene Pipi Langkous, wel heel toepasselijk: ‘Dat heb ik nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.’ Geweldig als je dingen zo zou kunnen benaderen, zonder angst, zonder jezelf te veel te beperken, maar vol zelfvertrouwen.