Jurriaan Kamp | 142 december 2011 issue Jurriaan Kamp De scheiding van kerk en staat geldt als fundament van de Westerse democratie. Eeuwenlang regeerden koningen en koninginnen met absolute macht, die zij claimden volgens ‘goddelijk recht’. In Nederland werd de scheiding van kerk en staat ruim tweehonderd jaar geleden formeel ingevoerd, tijdens de Bataafse Republiek. Dat is goed om te beseffen als politici weer eens hun zorg of afschuw uitspreken over eventueel opkomende theocratieën in het Midden-Oosten. Achter de scheiding ligt de gedachte dat de staat alleen gezag kan uitoefenen op die gebieden die de burgers samen volgens het ‘sociaal contract’ van de filosoof John Locke aan haar hebben overgedragen. In het verlengde van deze scheiding ligt de scheiding tussen wetenschap en spiritualiteit. Wetenschap gaat sinds Newton en Descartes over dingen die je kunt waarnemen, de rest behoort tot het ondoordringbare en onberedeneerbare geestelijke domein. Maar dit fundament van de moderne maatschappij wankelt. Steeds meer wetenschappelijk onderzoek lijkt aan te geven dat materiële en geestelijke zaken niet zo duidelijk zijn gescheiden als wij al een paar eeuwen denken. Zo stelde de Britse bioloog Rupert Sheldrake dertig jaar geleden de vraag hoe kan worden verklaard dat honden ‘weten’ wanneer hun baasjes