Filosofie als praktische levenshouding

Jessie Eickhoff 28 sep 2021 Zingeving

In Strijdvaardig leven brengt filosoof Pablo M. Lamberti twee onverwachte concepten samen: strijd en filosofie. Vanuit wijsheden van verschillende krijgersfilosofen pleit hij voor een praktische levenshouding. Socrates, Seneca en de samoerai geven een kompas, maar de weg moet je zelf bewandelen.

DOOR: JESSIE EICKHOFF

Je vertelt in jouw boek dat de klassieke filosofie strijdlustiger was?

‘Waar de hedendaagse filosofie uit louter woorden bestaat, omvat de antieke filosofie meer. Het gaat om het hebben van en aanzetten tot een bepaalde levenshouding. Heel anders dan de huidige tijd waarin we filosofie niet of nauwelijks toepassen. Tegenwoordig is filosofie een pure theoretische aangelegenheid waarbij je teksten bestudeert, schrijft en becommentarieert. Dat is zonde, want alleen over filosofie leren, maakt je nog niet tot een filosoof.’

Hoe belichamen filosofen zoals Socrates, Seneca en de samoerai deze strijdvaardige manier van leven?

‘Wat ze allemaal gemeen hebben, is dat ze filosofie als levensweg zien. Ze zijn allemaal op zoek naar het goede leven en een manier om een beter mens te worden. Hiervoor gaan ze de strijd aan met hun grootste vijand: henzelf. In deze strijd staat zelfonderzoek centraal. Ze keren in zichzelf, bekijken wat hun geluk blokkeert en gaan het gevecht aan door gedisciplineerd te oefenen.’

‘Socrates heeft als belangrijkste deugden rechtvaardigheid, wijsheid, moed en zelfbeheersing. Alle filosofen na Socrates nemen dit over, maar leggen verschillende accenten. Seneca en de stoïcijnen bevragen in hoeverre emoties in de weg zitten en proberen door een andere manier van denken en oordelen meer gemoedsrust te bereiken. De samoerai streeft naar discipline, aandacht en concentratie.’

‘In hun eigen levenswijze zien we hun filosofie terug. Allemaal oefenden ze om onverschillig te staan tegenover datgene dat hen niet helpt in de zoektocht naar wijsheid. Zo vocht Socrates om in alles wat hij deed rechtschapen te zijn, had Seneca de gewoonte ontwikkeld om zichzelf iedere avond onder de loep te nemen om te kijken wat goed was gegaan en wat beter kon, en oefende de samoerai zich in het overstijgen van het denken, om een staat van helder gewaarzijn te bereiken.’

‘De krijgersfilosofen leren dat wijsheid niet komt aanwaaien, maar dat je moet vechten om wijs te worden.’

Als we een vertaalslag maken naar de huidige tijd, hoe ziet een strijdvaardige levenshouding er dan uit?

‘Ondanks de veranderde tijden, komt de levenshouding op hetzelfde neer. Er zijn nog steeds angsten, onbereikbare verlangens en negatieve gedachtes. Door die te herkennen ontstaat er een mogelijkheid om daarmee “aan de slag” te gaan. De krijgersfilosofen leren dat wijsheid niet komt aanwaaien, maar dat je moet vechten om wijs te worden. Dan ligt geluk in het verschiet. Die volmaakte wijsheid bereikt bijna niemand, maar door te vechten kom je wel in de buurt. Dit is een kwestie van doen en doorzetten.’

‘Ik heb mezelf een spiegel voorgehouden. Geleidelijk ben ik mijn leven aan het veranderen. Ik ben meer gaan sporten, koude douches gaan nemen en me bewuster geworden van denkpatronen, omgang met andere mensen en slechte gewoontes. Zoals Kierkegaard zei: de meeste filosofen bouwen een mooi kasteel en gaan vervolgens in het tuinhuis ernaast wonen. Dat ga ik zelf natuurlijk niet doen: ik wil in het kasteel wonen, en nodig anderen uit dat ook te doen.’

Kijk voor meer informatie op http://www.pablolamberti.nl/strijdvaardig-leven.